“Είμαι Έλληνας από πατέρα, μητέρα και παππού, με ρίζες στη Μικρά Ασία, τα Ιωάννινα, τη Ζάκυνθο και την Κέρκυρα”. Ζωρζ Μουστακί, ο μποέμ λάτρης των γυναικών που τραγούδησε τον “Μέτοικο” κατά της χούντας

Ο Ζωρζ Μουστακί γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου ως Γιουσέφ Μουστακί, στις 3 Μαΐου του 1934. Οι γονείς του, Νεσίμ και Σάρα, είχαν καταγωγή από την Κέρκυρα και ανήκαν στην εβραϊκή ομάδα των Σεφαρδιτών. Ο ίδιος αυτοπροσδιοριζόταν λέγοντας “είμαι Έλληνας από πατέρα, μητέρα και παππού, με ρίζες στη Μικρά Ασία, τα Ιωάννινα, τη Ζάκυνθο και την Κέρκυρα”.

Ο πατέρας  του είχε στην Αλεξάνδρεια ένα βιβλιοπωλείο, το Cité du livre, που θεωρούταν ένα από τα καλύτερα βιβλιοπωλεία στη Μέση Ανατολή.

Το «βέτο» της θείας στα ελληνικά

Όπως και οι γονείς του, έτσι και ο Ζωρζ έμαθε από μικρή ηλικία να μιλά πολλές γλώσσες. Δυστυχώς στο σπίτι του δεν μιλούσε ελληνικά, καθώς η θεία του Ροζάντι, ιταλικής καταγωγής, προτιμούσε να μιλά μόνο στα ιταλικά, παρόλο που γνώριζε και ελληνικά.

Η μητρική γλώσσα του Ζωρζ ήταν τα Ιταλικά, αλλά στους δρόμους της Αλεξάνδρειας συνεννοούταν στα αραβικά.

Ο Ζωρζ και οι δύο του αδερφές ακολούθησαν γαλλική παιδεία παρακολουθώντας μαθήματα σε γαλλικό σχολείο και έτσι έμαθαν άπταιστα γαλλικά.

Ο Μουστακί ενθουσιάστηκε με τη γαλλική λογοτεχνία και κουλτούρα και αποφάσισε να περάσει τις καλοκαιρινές του διακοπές στο Παρίσι.

Άλλαξε το όνομά του προς τιμή του τραγουδιστή Ζωρζ Μπρασένς

Μετά το τέλος των διακοπών, ο 17χρονος Ζωρζ γύρισε στην Αίγυπτο και αποκάλυψε στον πατέρα του ότι επιθυμούσε να μετακομίσει μόνιμα στη γαλλική πρωτεύουσα. Το 1951, ο Ζωρζ έμεινε στο σπίτι της αδερφής του που είχε παντρευτεί έναν Γάλλο βιβλιοπώλη και τα πρωινά εργαζόταν ως πλανόδιος πωλητής βιβλίων, ενώ τα βράδια έπαιζε πιάνο σε μπαρ του Παρισιού.

Εκεί είχε την ευκαιρία να γνωρίσει αρκετούς καλλιτέχνες.

Άκουσε για πρώτη φορά τον τραγουδιστή Ζωρζ Μπρασένς και ενθουσιάστηκε από τη μουσική του. Τόσο που άλλαξε το όνομά του από Γιουσέφ σε Ζωρζ προς τιμήν του.

Αργότερα, όταν η καριέρα του Μουστακί ήταν στο απόγειο, δεν ξέχασε την πρώτη επιρροή και το 1974, 23 χρόνια μετά την πρώτη του συνάντηση με τον Μπρασένς, κυκλοφόρησε το άλμπουμ “Les Amis de Georges” («Οι Φίλοι του Ζωρζ»).

Η γνωριμία με την Εντίθ Πιαφ

Το 1954, ο Ζωρζ σε ηλικία 20 ετών, παντρεύτηκε την Ανίκ Κοζανέκ και ένα χρόνο αργότερα απέκτησαν μία κόρη, την Πία Μουστακί. Ο Ζωρζ βέβαια δεν ήταν και ο καλύτερος οικογενειάρχης, καθώς ταλαντευόταν μεταξύ μουσικής, ταξιδιών, ζωγραφικής και γυναικών.

Το 1958 ο Μουστακί γνώρισε την Εντίθ Πιάφ μέσω ενός φίλου κιθαρίστα.

Η Πιάφ εκείνη την εποχή ήταν εξαιρετικά διάσημη και θέλησε να γνωρίσει τον Μουστακί από καθαρή περιέργεια.

Η Γαλλίδα τραγουδίστρια εντυπωσιάστηκε με την απλότητα της μουσικής του Μουστακί, που παρόλα αυτά ήταν απίστευτα ρομαντική και αισθαντική και αποφάσισε να συνεργαστούν.

Ο Μουστακί έγραψε πολλά τραγούδια για την Πιάφ, μεταξύ των οποίων και το «Milord» που έγινε νούμερο ένα στην Γερμανία το 1960.

Η Πιάφ ωστόσο γοητεύτηκε και με το παρουσιαστικό του Ζωρζ.

Το διαπεραστικό γαλανό του βλέμμα ήταν ικανό να αιχμαλωτίσει μια γυναίκα. Έτσι συνδέθηκαν και ερωτικά για έναν χρόνο. Ωστόσο, οι αντιδράσεις που προκάλεσε ο δεσμός τους ήταν έντονες. Η γαλλική εφημερίδα «Libération» έγραψε για «έναν καταστροφικό, παρανοϊκό έρωτα, ένα σκάνδαλο μεταξύ ενός ‘ζιγκολό’ και μιας γυναίκας».

Η επόμενη δεκαετία ήταν αρκετά επιτυχημένη για τον Ζωρζ που έγραψε και συνέθεσε τραγούδια για πολλούς Γάλλους καλλιτέχνες, μεταξύ των οποίων η Δαλιδά, η Φρανσουάζ Αρντί, η Μπάρμπαρα και η Μπριζίτ Φονταίν.

Ο Μουστακί επισκέφτηκε την Ελλάδα το 1966.

Συνδέθηκε για άλλη μια φορά με την ελληνική καταγωγή του και ταξίδεψε σε πολλά μέρη της Ελλάδας.

Είχε την ευκαιρία να γνωρίσει και την Μελίνα Μερκούρη, με την οποία κράτησε φιλική σχέση.

Μάλιστα, κατά τη διάρκεια της δικτατορίας τα μεταφρασμένα τραγούδια του Μουστακί, «Μέτοικος» και «Μεσόγειος», αποτέλεσαν τραγούδια αντίστασης των Ελλήνων κατά του στρατιωτικού καθεστώτος.

Το ταξίδι του στην Ελλάδα  υπήρξε και η έμπνευση του τραγουδιού «Μέτοικος» που κυκλοφόρησε το 1969.

Στο τραγούδι, ο Ζωρζ αναφερόταν στον εαυτό του ως «Έλληνας βοσκός».

Πολλές δισκογραφικές εταιρίες αρνήθηκαν να το κυκλοφορήσουν και ο Μουστακί αναγκάστηκε να αναπτύξει έντονη δραστηριότητα ώστε να το διαδώσει εμφανιζόμενος σε πολλές συναυλίες και εκδηλώσεις.

Το τραγούδι έγινε αμέσως επιτυχία και ο Μουστακί δήλωσε πως ο «Μέτοικος» έγινε «ο ύμνος κατά του ρατσισμού και υπέρ του δικαιώματος να είσαι διαφορετικός, μια κραυγή για την εξέγερση όλων των μειονοτήτων.

Η σχέση του Μουστακί με την Ελλάδα δεν σταμάτησε με τον «Μέτοικο». Το 1972, ο Ζωρζ μετέφρασε στα γαλλικά δύο τραγούδια που ο Μίκης Θεοδωράκης έγραψε κατά την παραμονή του στην φυλακή και παρουσιάστηκαν στην ταινία «Είμαστε δύο/ nous sommes deux», όπου ο Ζωρζ πρωταγωνίστησε μαζί με τον Θεοδωράκη.

Επίσης, ερμήνευσε πολλά τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι στα γαλλικά, μεταξύ των οποίων «η Πέτρα» και «ο Ηθοποιός».

Το 1971 ο Μουστακί τραγούδησε μαζί με τον Γιώργο Νταλάρα τον «Μέτοικο», ενώ το 1973 η Βίκυ Μοσχολιού για πρώτη φορά ερμήνευσε την «Μεσόγειο».

Το 1996, ο Μουστακί μαζί με τον Γιώργο Νταλάρα ερμήνευσαν τον “Μέτοικο”

«Λυπάμαι που δεν τραγουδώ στο μπάνιο μου. Δεν λυπάμαι όμως που δεν τραγουδώ δημόσια»

Ο Μουστακί μέχρι το 2009 συνέχισε ακούραστα να συνθέτει, να γράφει στίχους, να ερμηνεύει τραγούδια, να κυκλοφορεί δίσκους και να πραγματοποιεί περιοδείες. Ταξίδεψε στην Βραζιλία, όπου επηρεάστηκε από την παραδοσιακή μουσική της χώρας. Έκανε περιοδείες σε Νότια Αμερική, Ασία, Αφρική και Ευρώπη, αλλά και σε ολόκληρη τη Γαλλία.

Το 2009, ύστερα από μια συναυλία στη Βαρκελώνη, ο Μουστακί ανακοίνωσε πως αυτή ήταν η τελευταία του εμφάνιση, καθώς δεν μπορούσε να τραγουδήσει άλλο εξαιτίας του εμφυσήματος που έπασχε, μιας ασθένειας του αναπνευστικού συστήματος.

Έπειτα από 40 ολόκληρα χρόνια, ο Μουστακί μετακόμισε από το Παρίσι στη Νίκαια της γαλλικής Ριβιέρας, καθώς ο καιρός και η ατμόσφαιρα του Παρισιού επιβάρυναν την υγεία του.

Το 2013, στην τελευταία συνέντευξη που έδωσε, ανέφερε πως «Λυπάμαι που δεν τραγουδώ στο μπάνιο μου. Δεν λυπάμαι όμως που δεν τραγουδώ δημόσια. Έκανα τον γύρο. Τον γύρο του κόσμου και το γύρο των αιθουσών, μεγάλων ή μικρών. Έζησα μαγικά πράγματα…»

Στις 23 Μαΐου του 2013, ο Μουστακί έφυγε από την ζωή σε ηλικία 79 ετών στη Νίκαια της Γαλλίας.

Σύσσωμος ο κόσμος του καλλιτεχνικού στερεώματος και της πολιτικής σκηνής της Γαλλίας, μεταξύ των οποίων και ο Φρανσουά Ολάντ εξέδωσαν συλλυπητήριες ανακοινώσεις.

Ο Μουστακί υπήρξε ένας ταξιδευτής του κόσμου που συνέδεσε τη μουσική της Ανατολής με ήχους της τζαζ και ρομαντικούς στίχους, που μιλούσαν για ιδανικά και για αντίσταση, για χαμένους και για κερδισμένους έρωτες.

Στην αρχική φωτογραφία εικονίζεται ο Ζωρζ Μουστακί με την τραγουδίστρια Φρανσουάζ Αρντί το 1970 έξω από το Παρίσι πάνω σε μια Honda CB 450 (Φωτογραφία: Jean-Marie Périer)