Ύψωμα 731. Η μεγαλύτερη μάχη του Έπους στη Μηχανή του Χρόνου. Νέο επεισόδιο με μαρτυρίες και αναπαραστάσεις

Η «Μηχανή του Χρόνου» με τον Χρίστο Βασιλόπουλο την Τετάρτη 28 Οκτωβρίου 2020 στις 21.00 παρουσιάζει στο COSMOTE HISTORY την μεγαλύτερη μάχη του Έπους στο Ύψωμα 731 στα βουνά της Αλβανίας.

Το ύψωμα βρίσκεται 20 χιλιόμετρα βόρεια της Κλεισούρας την οποία είχαν καταλάβει οι Έλληνες κατά την διάρκεια της μεγάλης αντεπίθεσης και προέλασης του στρατού τον Ιανουάριο του 1941.

Οι Ιταλοί τον Μάρτιο θέλησαν να ανατρέψουν την δυσμενή εξέλιξη του πολέμου. Έτσι ξεκίνησε η επιχείρηση Πριμαβέρα παρουσία του ίδιου του Μουσολίνι, που έφθασε τόσο κοντά στο μέτωπο όσο κανένας άλλος ηγέτης στον Β παγκόσμιο πόλεμο. Ήθελε να καταλάβει πάση τη θυσία την Ελλάδα πριν τον προλάβει ο Χίτλερ.

Η ιταλική δύναμη πυρός ήταν διπλάσια της ελληνικής. Έφτασε σε τέτοιο σημείο ώστε τις πρώτες δυόμισι ώρες της επίθεσης να καταμετρηθούν 100.000 βλήματα. Η μάχη κράτησε 15 μέρες και έκρινε το αποτέλεσμα του ελληνο-ιταλικού πολέμου υπέρ της Ελλάδας. Στο τέλος της επίθεσης το Ύψωμα 731 είχε «κοντύνει» κατά πέντε μέτρα.

Η εκπομπή ακολουθεί το πολεμικό ημερολόγιο της Εαρινής επίθεσης και αναδεικνύει τον ρόλο των προσώπων στην πιο φονική αναμέτρηση. Ο απολογισμός για νεκρούς και τραυματίες ήταν 5000 Έλληνες και 11.800 Ιταλοί.

Η έρευνα φωτίζει την δράση του τάγματος του Δημήτρη Κασλά που ανέλαβε την υπεράσπιση του υψώματος μαζί με τους άνδρες του. Όλοι προέρχονταν από την Καρδίτσα και τα Τρίκαλα και ανήκαν στο Θεσσαλικό 5ο Σύνταγμα, της αποκαλούμενης «Σιδηράς Μεραρχίας» Λαρίσης.

Ιστορικό ντοκουμέντο αποτελούν οι διαταγές Κασλά. Τις συνέταξε μέσα στα ορύγματα εν μέσω καταιγιστικών πυρών. Διασώθηκαν και παρουσιάζονται στην εκπομπή. «Επί των κατεχομένων θέσεων θα αμυνθώμεν μέχρις εσχάτων» μας διαβάζει με συγκίνηση ο εγγονός του.

Μέσα από πιστές αναπαραστάσεις με την συμμετοχή μιας διμοιρίας από την «Ομάδα Αναβίωσης ΕΣ 1940» μεταφέρεται το δραματικό σκηνικό των μαχών που έγιναν με πυροβόλα, χειροβομβίδες και εφόδους με εφ’ όπλου λόγχη υπό την ιαχή «Αέρα».

Το Τάγμα Κασλά κράτησε τον πρώτο και εφιαλτικό κύμα των επιθέσεων και μετά από τρεις ημέρες αιματοχυσίας αντικαταστάθηκε λόγω απωλειών, από άνδρες του 19^ου Συντάγματος Σερρών. Την υπεράσπιση του υψώματος ανέλαβε ο λοχαγός Κουτρίδης, που συνέχισε τον αγώνα.

Η «Μηχανή του Χρόνου» αναλύει τα σχέδια του 8ου Ιταλικού Σώματος Στρατού και τα λάθη του Μουσολίνι, που πίστευε ότι οι μεραρχίες του θα ισοπέδωναν κάθε αντίσταση. Στους Έλληνες όμως περίσσευε ο ψυχισμός, ο στρατιωτικός νους και η εφευρετικότητα.

Η έρευνα εστιάζει ακόμα στην μάχη στην αποκαλούμενη «χαράδρα του θανάτου», δίπλα στο ύψωμα. Όταν οι Ιταλοί επιχείρησαν να παρακάμψουν την βασική γραμμή άμυνας έπεσαν στην μεγάλη παγίδα.  Την ιστορία αυτή έγραψε ο λόχος Κουτρίδη που εκμεταλλεύτηκε το ανάγλυφο της περιοχής, παρέμεινε όλη τη νύχτα σε θέσεις μάχης και το ξημέρωμα, όταν άρχισε να διαλύεται η ομίχλη, αποκαλύφθηκε μπροστά στους εχθρούς του με τα πυροβόλα.

Συγκλονιστικές είναι οι μαρτυρίες  βετεράνων και συγγενών τους, που περιγράφουν σκηνές φρίκης και αγριότητας του πολέμου, έναν εφιάλτη που τους ακολουθούσε σε όλη τους τη ζωή.

Η έρευνα στέκεται στους άγνωστους υπερασπιστές του 731 και τεκμηριώνει την προσφορά τους. Ένας από αυτούς ήταν ο έφεδρος αξιωματικός Βασίλης Ραφτούδης. Τον αποκαλούσαν ο «τρελλο-Σερραίος» γιατί καθοδήγησε την ελληνική αντεπίθεση, ακόμα και όταν τα ιταλικά τανκς κατάφεραν να φτάσουν μέχρι την κορυφή του υψώματος.

Καθοριστική στιγμή της αναμέτρησης ήταν όταν οι Ιταλοί διαπραγματεύτηκαν εκεχειρία για την περισυλλογή νεκρών.

Ο Ισαάκ Λαυρεντίδης, αργότερα βουλευτής Σερρών, βρήκε την ευκαιρία να προσεγγίσει ως αξιωματικός το αντίπαλο στρατόπεδο και με το πρόσχημα των συνεννοήσεων κατέγραψε τις θέσεις του ιταλικού πυροβολικού. Στη συνέχεια μετέδωσε την κρίσιμη πληροφορία για να πληγούν οι εχθρικές θέσεις.

Στην εκπομπή φιλοξενούνται μαρτυρίες των βετεράνων πολεμιστών Χρήστου Κανέλα και Χαρίση Αναγνωστόπουλου.

Μιλούν οι συγγενείς των μαχητών: Δημήτρης Κασλάς, Δήμητρα Τσεσμετζή, Ανέστης Παναγιώτου, Βασίλης Σαλτζίδης, Βασίλης Τσούκας.

Την μάχη αναλύουν: ο Βρετανός συγγραφέας στρατιωτικής ιστορίας John Carr, ο δημοσιογράφος – συγγραφέας  Κωνσταντίνος Γκιουλέκας, ο αντισυνταγματάρχης Παναγιώτης Νάκος (ΔΙΣ), οι ιστορικοί ερευνητές Θεόδωρος Νημάς (Τρίκαλα), Δομήνικος Βερίλης (Καρδίτσα), ο συγγραφέας Κώστας Πασχάλης (Σέρρες), ο ιστορικός ερευνητής και συγγραφέας Δρ. Αλέξανδρος Καπανιάρης, ο συνταγματάρχης  ε.α – ιστορικός ερευνητής Ηλίας Κοτρίδης (Σέρρες) και ο προϊστάμενος των Γενικών Αρχείων Κράτους – Σερρών Ιωάννης Τσαρούχας

Πρεμιέρα: Τετάρτη 28 Οκτωβρίου στις 21.00 από το COSMOTE HISTORY

Επανάληψη: Κυριακή 1 Νοεμβρίου στις 18.00