“Υποθέτω ότι ο Κέρμιτ είναι εξυπνότερος από εμένα”. Ο θρυλικός “πατέρας” των Muppets και ο αιφνίδιος θάνατός του

Το “Muppet Show” αποτελεί ένα από τα πιο επιτυχημένα τηλεοπτικά προγράμματα όλων των εποχών.

Μαριονέτες, όπως του βατράχου Κέρμιτ, του αρκούδου Φόζι και της Μις Πίγκι, αγαπήθηκαν από εκατομμύρια παιδιά και έγιναν κομμάτι της αμερικανικής κουλτούρας, την εποχή που πρωτοεμφανίστηκαν στην εκπαιδευτική σειρά “Sesame Street”.

Για πέντε χρόνια (1976-1981), περισσότεροι από 230 εκατομμύρια τηλεθεατές σε 100 χώρες του κόσμου στήνονταν στη “μικρή οθόνη”, για να παρακολουθήσουν τις εκκεντρικές αλλά αξιαγάπητες κούκλες του “Muppet Show”.

Και όχι μόνο αυτές, αλλά και διασημότητες, όπως ο Λιμπεράτσε, ο Νουρέγιεφ, ο Άλις Κούπερ, ο Τζόνι Κας, ο Σιλβέστερ Σταλόνε, η Νταϊάνα Ρος, η Τζούλι Άντριους και η Λάιζα Μινέλι.

Ο άνθρωπος που πιστώνεται τη δημιουργία των Muppets ήταν ο Αμερικανός μαριονετίστας, σκηνοθέτης και παραγωγός, Τζιμ Χένσον. Ήταν, επίσης, ο “πατέρας” του “Fraggle Rock” και πολλοί θεωρούν την επιτυχία του εφάμιλλη με εκείνη του Γουόλτ Ντίσνεϊ.

Πρωτοπόρος στην τηλεόραση και καινοτόμος στο κουκλοθέατρο, ο Χένσον ήξερε πώς να “δίνει ψυχή” στα άψυχα δημιουργήματά του, να διηγείται ιστορίες που απευθύνονταν τόσο σε παιδιά όσο και να σκηνοθετεί αριστουργηματικά τα επεισόδια.

Έθιγε προβλήματα της καθημερινότητας και κακώς κείμενα της κοινωνίας με έναν κωμικό τρόπο που, όμως, μετέδιδε στα παιδιά το μήνυμα ότι πρέπει να τα αλλάξουν, για να γίνει ο κόσμος καλύτερος.

“Τα Muppets συγκινούν τον 40άρη με τον ίδιο τρόπο που κάνουν τα 9χρονα παιδιά να ξεκαρδίζονται”, είχε επισημάνει ο Καναδοαμερικανός δημοσιογράφος του CBS News, Μόρλεϊ Σέιφερ, εξηγώντας το μυστικό της επιτυχίας τους.

Τα πρώτα χρόνια

Γεννημένος στις 24 Σεπτεμβρίου 1936, στην πόλη Γκρίνβιλ της πολιτείας του Μισισίπι, ο Τζέιμς Μόρι Χένσον δεν είχε καμία επαφή με μαριονέτες, όταν ήταν μικρό παιδί. Ο άνθρωπος που τον ενθάρρυνε να καλλιεργήσει τη φαντασία του και να γίνει καλλιτέχνης ήταν η ζωγράφος γιαγιά του.

“Το μεγαλύτερο γεγονός της εφηβείας του”, όπως είχε κάποτε αναφέρει, ήταν η αγορά της πρώτης τηλεόρασης της οικογένειας και το πρότυπό του ο Αμερικανός εγγαστρίμυθος και κωμικός, Έντγκαρ Μπέργκεν.

Ενώ ήταν έφηβος ακόμη, ο Χένσον διάβασε στην εφημερίδα μία αγγελία ενός τηλεοπτικού σταθμού, ο οποίος ζητούσε κουκλοπαίκτες για μια σαββατιάτικη παιδική εκπομπή. Άρπαξε την ευκαιρία κι έπιασε αμέσως δουλειά. Η συνεργασία δεν μακροημέρευσε, αλλά ο Χένσον “έχτισε” τις βάσεις της μετέπειτα καταξίωσής του.

Η “γέννηση” του Κέρμιτ

Την ίδια περίοδο, ο Τζιμ Χένσον έφτιαξε την πρώτη εκδοχή του Κέρμιτ: έκοψε κομμάτια από ένα παλιό ανοιξιάτικο παλτό της μητέρας του και για μάτια προσέθεσε ένα μπαλάκι του πινγκ πονγκ κομμένο στη μέση.

Ο Κέρμιτ έμοιαζε πιο πολύ με σαύρα και εμφανίστηκε στο “Sam and Friends”, ένα πεντάλεπτο κωμικό πρόγραμμα παραγωγής Χένσον που προβαλλόταν από το 1955 μέχρι το 1961 στον αμερικανικό σταθμό WRC-TV. Με την πάροδο των ετών, έγιναν βελτιώσεις στην εμφάνισή του και έγινε ο δημοφιλέστερος βάτραχος στην ιστορία.

Αντίθετα με τις κλασικές ξύλινες μαριονέτες, η κατασκευή του Κέρμιτ και των υπολοίπων Muppets εξαρχής βασίστηκε σε μαλακά και εύκαμπτα υλικά, προκειμένου, όπως έλεγε ο Χένσον, να μπορεί ο κουκλοπαίκτης να παράγει ένα ευρύ φάσμα εκφράσεων και χειρονομιών.

Τα μεγάλα του χέρια τον βοηθούσαν να προσδίδει εκφραστικότητα στις μαριονέτες του και ειδικά στον Κέρμιτ, ο οποίος εξέφραζε σε μεγάλο βαθμό την προσωπικότητά του. “Υποθέτω ότι ο Κέρμιτ είναι το alter ego μου, αλλά είναι λίγο εξυπνότερος από εμένα. Είναι κάπως σοφός και λέει πράγματα που εγώ τα κρατάω για τον εαυτό μου“, είχε αναφέρει ο Χένσον.

Ο “αυθεντικός Κέρμιτ” φυλάσσεται στο Εθνικό Μουσείο Αμερικανικής Ιστορίας του Ιδρύματος Σμιθσόνιαν μαζί με άλλες δημοφιλείς κούκλες του Αμερικανού μαριονετίστα.

Η συμβολή της συζύγου, η απόρριψη από τα αμερικανικά δίκτυα και οι ταινίες

Φυσικά ο Χένσον είχε στο πλευρό του μια ομάδα συνεργατών, οι οποίοι συνέβαλαν τα μέγιστα στην άρτια παραγωγή και προβολή του “Muppet Show”. Οι πιο γνωστοί ήταν ο Τζέρι Νέλσον, ο Ντέιβ Γκελτς, ο Ρίτσαρντ Χαντ και ο Φρανκ Οζ, τον οποίο ο Χένσον είχε χαρακτηρίσει ως την “ψυχή” του χιούμορ των Muppets.

Αφανής πλην όμως καθοριστική ήταν και η συνεισφορά της συζύγου του Χένσον, Τζέιν Νέμπελ στην εδραίωση της φήμης των Muppets. Γνωρίστηκαν ενώ σπούδαζαν στο Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ και ίδρυσαν την εταιρεία Muppets, Inc. (σήμερα γνωστή ως “The Jim Henson Company”). Ακόμη κι όταν χώρισαν, μετά από 27 χρόνια γάμου (1959-1986) και πέντε παιδιά, Χένσον και Νέμπελ συνέχισαν να μοιράζονται την αγάπη και το όραμά τους για τα Muppets.

Ένα όραμα που τα αμερικανικά τηλεοπτικά δίκτυα δεν πίστεψαν στην αρχή, θεωρώντας ότι τα βαριετέ του Χένσον δεν θα προσέλκυαν το ενδιαφέρον των ενηλίκων. Όμως ο ανεξάρτητος Βρετανορώσος παραγωγός και ιμπρεσάριος, Λιου Γκρέιντ είχε διαφορετική άποψη και πρότεινε στον Χένσον να γυρίσουν τις εκπομπές συνεταιρικά στην Αγγλία. Τα Muppets γνώρισαν μεγάλη επιτυχία, απέσπασαν βραβεία Emmy και BAFTA και οι Αμερικανοί παραγωγοί συνειδητοποίησαν πόσο λάθος έκαναν απορρίπτοντας την ιδέα του Χένσον.

Πέρα από τις τηλεοπτικές σειρές, ο Χένσον ασχολήθηκε με το σχεδιασμό διαφημιστικών σποτ και τη σκηνοθεσία ταινιών. Μια μικρού μήκους ταινία του με τίτλο “Time Piece” (1965) τράβηξε την προσοχή του κοινού και προτάθηκε για Όσκαρ.

Το επίσημο σκηνοθετικό του ντεμπούτο έγινε το 1981 με την ταινία “The Great Muppet Caper” και ακολούθησαν τα φιλμ φαντασίας “The Dark Crystal” (1982) και “Labyrinth” (1986), με πρωταγωνιστή τον Ντέιβιντ Μπόουι.

Ο πρόωρος χαμός ενός “γίγαντα της τέχνης”

Ο “πατέρας” των Muppets, που προσέφερε χαρά σε αμέτρητα παιδιά, δεν έμελλε να ζήσει πολλά χρόνια. Μολύνθηκε από το βακτήριο του στρεπτόκοκκου Α, υπέστη σύνδρομο τοξικού σοκ και πέθανε σε νοσοκομείο του Μανχάταν, στις 16 Μαΐου 1990.

Ήταν 53 ετών και ο διευθυντής της ΜΕΘ, Ντέιβιντ Γκέλμοντ υποστήριξε πως ο Χένσον ενδεχομένως να είχε σωθεί, αν πήγαινε μερικές ώρες νωρίτερα στο νοσοκομείο.

Οι κριτικοί της τηλεόρασης και του κινηματογράφου έκαναν λόγο για ένα “γίγαντα της τέχνης” που χάθηκε πρόωρα και οι θαυμαστές των Muppets δεν έκρυψαν τη θλίψη τους στο άκουσμα του θανάτου της “φωνής” του Κέρμιτ.

Ένα χρόνο μετά το θάνατό του, ο Τζιμ Χένσον απέκτησε το δικό του αστέρι στη “Λεωφόρο της Δόξας στο Χόλιγουντ”, ενώ το 2011 ονομάστηκε “Θρύλος της Ντίσνεϊ”, με την οποία, τους τελευταίους μήνες της ζωής του, βρισκόταν σε διαπραγματεύσεις για την πώληση της εταιρείας του έναντι 150 εκατομμυρίων δολαρίων.

Άνθρωποι που συνεργάστηκαν με τον Αμερικανό κουκλοπαίκτη μίλησαν με κολακευτικά λόγια για το χαρακτήρα του. Όταν του έλεγαν για τα εκατομμύρια εσόδων που απέφεραν τα δημοφιλή Muppets, πάντοτε ισχυριζόταν πως, αν και είχε επίγνωση, δεν τον ενδιέφερε πρωτίστως αυτό, αλλά η χαρά της δημιουργίας και η τέρψη του κοινού.

Δείτε παρακάτω το τρέιλερ του βιογραφικού ντοκιμαντέρ “Jim Henson Idea Man“, σε σκηνοθεσία Ρον Χάουαρντ, το οποίο κυκλοφόρησε το Μάιο του 2024:

Πηγές εικόνων κεντρικής φωτογραφίας:

• Library of Congress, Prints & Photographs Division, photograph by Bernard Gotfryd (via WikimediamtxCommons)
• EPA PHOTO DPA/BUENA VISTA (μέσω ΑΠΕ-ΜΠΕ)