Υπήρχαν λιοντάρια στην Αρχαία Ελλάδα; Πώς ο Ηρακλής τα εξόντωσε σε Νεμέα και Κιθαιρώνα. Τι αναφέρουν Ηρόδοτος και Αριστοτέλης

Στο μυαλό των περισσότερων, τα λιοντάρια συνδέονται με τις σαβάνες και την ζούγκλα. Ωστόσο, τα μεγαλόσωμα αιλουροειδή φαίνεται ότι υπήρχαν και στην Αρχαία Ελλάδα. Ίσως οι άθλοι του Ηρακλή, που ήρθε αντιμέτωπος με δύο από αυτά, να μην ήταν μόνο μύθος.

Οι άθλοι του Ηρακλή με τα λιοντάρια

Το λιοντάρι της Νεμέας λέγεται ότι ζούσε σε μια σπηλιά στο όρος Τρητόν, ένα από τα τρία βουνά που σχημάτιζαν την κοιλάδα της Αρχαίας Νεμέας. Ήταν επιθετικό και κατασπάραζε τα ζώα και τους ανθρώπους που έβρισκε στο πέρασμά του. Ο βασιλιάς της Τίρυνθας, Ευρυσθέας ζήτησε από τον Ηρακλή να το σκοτώσει και αυτός θα ήταν ο πρώτος από τους δώδεκα άθλους του.

Ο Ηρακλής έφτασε στη Νεμέα και είδε το λιοντάρι να έρχεται καταπάνω του. Πήρε θέση μάχης και του έριξε ένα τόξο. Όμως, δεν το εξόντωσε. Το δέρμα του λιονταριού ήταν τόσο σκληρό που δεν μπορούσε να τρυπηθεί από κανένα όπλο. Ο Ηρακλής εφάρμοσε άλλο σχέδιο.

Είδε ότι η σπηλιά που κρυβόταν το λιοντάρι είχε δύο εισόδους. Έσπευσε να κλείσει τη μία είσοδο με έναν βράχο και να μπορέσει να το εγκλωβίσει. Πήδηξε πάνω στο λιοντάρι και με το ρόπαλό του το χτύπησε δυνατά στο κεφάλι.

Αφού πάλεψε για ώρα μαζί του, το έπνιξε. Προσπάθησε να το γδάρει, αλλά στάθηκε αδύνατο. Η θεά Αθηνά του συνέστησε να χρησιμοποιήσει τα δόντια του ίδιου του ζώου και, χάρη σε αυτά, ο Ηρακλής κατάφερε να του πάρει το δέρμα, τη “λεοντή”.

Ο Ηρακλής φόρεσε τη λεοντή πάνω από την πλάτη του και για περικεφαλαία έβαλε το δέρμα του κεφαλιού του λιονταριού. Όταν εμφανίστηκε έτσι ντυμένος ενώπιον του Ευρυσθέα, εκείνος τρόμαξε και έτρεξε να κρυφτεί σε ένα πιθάρι. Δεν περίμενε ότι ο Ηρακλής θα έφερνε την αποστολή σε πέρας.

Ο Ηρακλής δεν σκότωσε μόνο ένα λιοντάρι. Στο βουνό Κιθαιρώνας, στα σύνορα Βοιωτίας και Μεγαρίδας, ζούσε ένα λιοντάρι που έτρωγε τα βόδια και καταπατούσε τα εδάφη του βασιλιά Θέσπιου. Εκείνος ζήτησε από τον Ηρακλή να σκοτώσει το θηρίο.

Ο γενναίος ήρωας το κυνήγησε για 50 μέρες και, τελικά, κατάφερε να το πιάσει και να το εξοντώσει. Κάποιοι λένε ότι η λεοντή που φορούσε ο Ηρακλής προερχόταν από το λιοντάρι του Κιθαιρώνα κι όχι της Νεμέας.

Κατά την επικρατέστερη εκδοχή, οι μάχες του Ηρακλή με τα δύο λιοντάρια συμβολίζουν την πάλη του ανθρώπου με τον εγωισμό του και τα ζωώδη ένστικτά του με τη δύναμη του νου και της ψυχικής θέλησης.

Λιοντάρια στην Αρχαία Ελλάδα

Τα λιοντάρια δεν κατέχουν περίοπτη θέση μόνο στη μυθολογία, αλλά και στην αρχαία ελληνική τέχνη. Εμφανίζονται σε αγγεία, αετώματα ναών και φυσικά ως γλυπτά.

Οι Λέοντες της Χαιρώνειας και της Αμφίπολης, το λιοντάρι της Κέας και η Πύλη των Λεόντων στις Μυκήνες είναι από τα πλέον χαρακτηριστικά παραδείγματα. Ο Όμηρος χρησιμοποιεί πολύ συχνά παρομοιώσεις με το συγκεκριμένο ζώο στα έργα του. Επίσης, το όνομα “Λεωνίδας” σημαίνει “απόγονος λέοντα“.

Φαίνεται, συνεπώς, ότι οι Αρχαίοι Έλληνες ήταν εξοικειωμένοι με τα συγκεκριμένα αιλουροειδή, αν και πολλοί θα αντιτείνουν ότι λιοντάρια δεν υπήρξαν στην Ελλάδα. Ή κι αν υπήρξαν, βρήκαν το δρόμο προς την Ελλάδα μέσω του θαλάσσιου εμπορίου από ξένους τόπους.

Όμως, ο Ηρόδοτος και ο Αριστοτέλης υποστηρίζουν πως τα λιοντάρια υπήρξαν και ζούσαν στην Ελλάδα κατά τον 5ο αιώνα π.Χ..

Τόσο ο Ηρόδοτος όσο και ο Αριστοτέλης προσδιορίζουν ως φυσικό βιότοπο των λιονταριών μια μεγάλη περιοχή ανάμεσα στους ποταμούς Νέστο και Αχελώο. Ο Ξενοφών εντοπίζει τα λημέρια των λιονταριών στα βουνά Χορτιάτης και Παγγαίο και ο Παυσανίας περιγράφει τον Πολυδάμα, ολυμπιονίκη του 5ου αιώνα π.Χ., να σκοτώνει με τα γυμνά του χέρια ένα λιοντάρι στην περιοχή του Ολύμπου.

Ακόμη, ερευνητές ανακάλυψαν απολιθώματα που ανήκουν σε μικρά και μεγάλα θηλαστικά, συμπεριλαμβανομένων λιονταριών και πανθήρων, στο σπήλαιο Δολίνη Βραώνας. Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι τα λιοντάρια περιλαμβάνονταν στην αρχαία ελληνική πανίδα και ήταν παρόμοιο με το σημερινό ασιατικό λιοντάρι.

O Δίων ο Χρυσόστομος, ρήτορας και συγγραφέας του 1ου αιώνα μ.Χ., γράφει ότι τα λιοντάρια της Μακεδονίας είχαν εξαφανιστεί εκείνη την εποχή. Οι λόγοι εντοπίζονται πιθανόν στο ανεξέλεγκτο κυνήγι τους και στην αυξημένη ζήτησή τους για τις ρωμαϊκές αρένες.

Η σύνδεση του μύθου με το κρασί της Νεμέας

Λέγεται πως το αίμα που έτρεξε από το σώμα του Ηρακλή, όταν το λιοντάρι της Νεμέας τον έγδαρε, έβαψε με κόκκινο χρώμα τα σταφύλια που βρίσκονταν εκεί.

Έτσι θεωρείται ότι το κρασί της Νεμέας έγινε ξεχωριστό και καθιερώθηκε ανάμεσα στα πιο εκλεκτά της Ελλάδας. Το πιο φημισμένο είναι το “Αγιωργίτικο” που ονομάστηκε έτσι από την βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου.

Με πληροφορίες από: Enetpress και Ancient World Magazine