Ξυπνάνε από τον χειμέριο ύπνο οι καφέ αρκούδες στο Νυμφαίο. Ποια είναι η διαφορά από τη χειμερία νάρκη των άλλων θηλαστικών. Εντυπωσιακές εικόνες

Το Νυμφαίο της Φλώρινας είναι γνωστό τόσο ως το “Πέτρινο στολίδι της Μακεδονίας” λόγω του εκπληκτικού κάλλους του αλλά και ως ένα από τα πιο κρύα χωριά της χώρας. Στην περιοχή δραστηριοποιείται η οργάνωση, Αρκτούρος, η οποία έχει αναλάβει την προστασία της καφέ αρκούδας στην Ελλάδα.

Στη χώρα μας υπολογίζεται ότι ζουν περίπου 350 με 400 αρκούδες και αυτή την περίοδο ξυπνούν από τον χειμέριο ύπνο.

Πρόκειται για μια από τις αξιοπερίεργες φάσεις του βιολογικού κύκλου της αρκούδας που διαφέρει ουσιαστικά από τη γνωστή χειμερία νάρκη που χαρακτηρίζει άλλα είδη θηλαστικών.

Οι βασικότερες διαφορές είναι ότι κατά τη χειμέρια νάρκη η θερμοκρασία του σώματος του ζώου πλησιάζει τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος (σχεδόν 0 °C), οι καρδιακοί παλμοί και ο αναπνευστικός ρυθμός ελαττώνονται δραματικά, ενώ έχει τη δυνατότητα να ανακυκλώνει πρωτεΐνες και ούρα, που του επιτρέπει να μην ξυπνά για να ουρήσει, και να αποφύγει ατροφία ιστών.

Κατά το χειμέριο ύπνο η θερμοκρασία του σώματος της αρκούδας ελαττώνεται κατά ένα βαθμό περίπου σε σχέση με την κανονική (38 °C), οι καρδιακοί παλμοί και ο αναπνευστικός ρυθμός δεν ελαττώνονται δραματικά και το επίπεδο εγρήγορσης είναι υψηλότερο από ότι στη χειμέρια νάρκη, γι’ αυτό η αρκούδα ξυπνάει πολύ εύκολα όταν ενοχληθεί στη φωλιά της.

Ο χειμέριος ύπνος είναι ένας τρόπος προσαρμογής της αρκούδας στις αντίξοες συνθήκες του περιβάλλοντος όπου ζει. Είναι ουσιαστικά ο μόνος τρόπος επιβίωσης για ένα μεγαλόσωμο παμφάγο θηλαστικό κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Μια ακόμα βασική λειτουργία είναι η προστασία των ευάλωτων νεογνών, εφόσον γεννιούνται μέσα στη φωλιά υπό ιδανικές συνθήκες θερμοκρασίας σαν να είναι ένα είδος θερμοκοιτίδας.

Η καφέ αρκούδα στην Ελλάδα

Οι καφέ αρκούδες στην Ελλάδα ζουν σε δύο ανεξάρτητους πληθυσμούς, οι οποίοι δεν επικοινωνούν γεωγραφικά μεταξύ τους. Ο μεγαλύτερος πληθυσμός ζει στην ευρύτερη περιοχή της οροσειράς της Πίνδου ενώ ο άλλος στην οροσειρά της Ροδόπης. Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζονται σταθερές ενδείξεις για παρουσία αρκούδας στον άξονα Βόρα-Ολύμπου, στη Στερεά Ελλάδα μέχρι και την ορεινή Ναυπακτία. Περιοχές που τα τελευταία 70 χρόνια δεν υπήρχε καμία καταγραφή.

Η καφέ αρκούδα είναι η μοναδική στο είδος της που ζει στην ηπειρωτική Ευρώπη ενώ στην πληθυσμιακή κατάταξη παγκσμίως κατέχει τη δεύτερη θέση, μετά την πολική. Οι ενήλικες αρσενικές αρκούδες στην Ελλάδα ζυγίζουν συνήθως 150-200 κιλά κι έχουν μέσο μήκος περίπου 2 μέτρα και ύψος στον τράχηλο 1.10 μέτρα. Οι θηλυκές είναι πιο μικρές και το μέσο βάρος τους κυμαίνεται στα 100 κιλά ενώ τα νεογέννητα αρκουδάκια ζυγίζουν μόλις 200-300 γραμμάρια.

Όπως είναι γνωστό, η αρκούδα είναι παμφάγο ζώο. με προτίμηση στις τροφές φυτικής προέλευσης. Μια πιο αναλυτική προσέγγιση της σύστασης του διαιτολογίου της, έδειξε τη σαφή επικράτηση των τροφών φυτικής προέλευσης (84%) έναντι των τροφών ζωικής προέλευσης (16%). Η καφέ αρκούδα τρέφεται με όλων των ειδών τους διαθέσιμους καρπούς του δάσους. Το φθινόπωρο στην Ελλάδα, μια καφέ αρκούδα μπορεί να διανύσει περισσότερα από 180 χιλιόμετρα σε αναζήτηση τροφής.

Σύμφωνα με την οικολογική οργάνωση “Αρκτούρος”, το συγκεκριμένο είδος αρκούδας απειλείται κυρίως από τη λαθροθηρία και την εκτεταμένη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων καθώς και από την καταστροφή του βιότοπού της.

Η κυριότερη αιτία γι’ αυτό είναι η ανθρώπινη παρέμβαση με την κατασκευή μεγάλων οδικών έργων, η αλόγιστη διάνοιξη δασικών δρόμων, η παράνομη υλοτομία, οι πυρκαγιές, η τοποθέτηση ανεμογεννητριών και φραγμάτων. Ενδεικτικό του προβλήματος είναι ότι από το 2003 έχουν σκοτωθεί περισσότερες από 50 αρκούδες σε τροχαία ατυχήματα.

Νυμφαίο Φλώρινας

Το χωριό Νυμφαίο βρίσκεται στο νότιο άκρο του νομού Φλώρινας, στις ανατολικές κλιτύες του όρους Βέρνου, σε υψόμετρο 1.350 μέτρων και σε απόσταση 57 χιλιομέτρων από την πόλη της Φλώρινας. Από το 1978 ως “διατηρητέος παραδοσιακός οικισμός” ενώ δεκάδες ταξιδιωτικοί οδηγοί το παρουσιάζουν ως ένα από τα δέκα ομορφότερα χωριά της Ευρώπης. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011, ο μόνιμος πληθυσμός του δεν ξεπερνάει τους 132 κατοίκους.

Λέγεται πως η ονομασία που είχαν δώσει οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού ήταν Νιβέστα, όνομα βλάχικης και προηγουμένως δωρικής προέλευσης. Ωστόσο η επίσημη ονομασία του ήδη από την οθωμανική απογραφή του 1530, και για μερικά χρόνια μετά, ήταν Νέβεσκα.

Το Νυμφαίο οικίστηκε γύρω στο 1385 από Βλάχους Οδίτες, οι οποίοι ήταν λατινόφωνοι αυτόχθονες Μακεδόνες, ύστερα από επίθεση των Οθωμανών στην προγενέστερη “πατρίδα” τους, στην Εγνατία Οδό. Μέχρι και το 17ο αιώνα, ζούσαν ένοπλοι και αυτοδιοικούμενοι, υπαγόμενοι βέβαια στη Βαλιντέ Σουλτάνα, δηλαδή τη μητέρα του Σουλτάνου. Λόγω προηγούμενης συνθηκολόγησης, είχαν το προνόμιο να πληρώνουν πολύ μειωμένους φόρους. Λέγεται πως εξασφάλιζαν την επιβίωσή τους κυρίως με ληστρικές επιδρομές στα τσιφλίκια του κάμπου.

Περί το 1630 άρχισαν να επιδίδονται στην ασημουργία και ανέδειξαν το χωριό τους σε περιώνυμο κέντρο αργυροχρυσοχοΐας όλης της Μακεδονίας για τους υπόλοιπους τρεις αιώνες.

Κατά τις σαρωτικές επιδρομές των Αλβανών, κατά τα τέλη του 18ου αιώνα μετά τα Ορλωφικά, το Νυμφαίο δέχτηκε πολλούς Βλάχους Μακεδόνες πρόσφυγες από τη Μοσχόπολη, τη Νικολίτσα, το Λινοτόπι και πολλά άλλα μέρη που καταστράφηκαν από τους επιδρομείς. Κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821 σημαντική ήταν η προσφορά των κατοίκων του Νυμφαίου, όπως η οικογένεια του Μίχα Τσίρλη, που χρηματοδότησε τον αγώνα, καθώς και των αδερφών Αντώνιου και Βασίλειου Ζούρκου. Κατά το Μακεδονικό Αγώνα, οι κάτοικοι πρωτοστάτησαν με κυριότερο αγωνιστή, τον οπλαρχηγό Δημήτριο Γκόλνα.

Αρκτούρος

Στο χωριό φιλοξενείται και ο Αρκτούρος, με ένα περιβαλλοντικό κέντρο ενημέρωσης για την καφέ αρκούδα και τον λύκο, ενάμισι χιλιόμετρο έξω από το χωρίο. Στις εγκαταστάσεις φιλοξενούνται αρκούδες, οι οποίες έχουν κατασχεθεί από αρκουδιάρηδες και ζωολογικούς κήπους, και αρκετοί λύκοι. Ζώα για τα οποία θεωρείται αδύνατη η επανένταξη τους στο φυσικό περιβάλλον. 

Η μη κυβερνητική και μη κερδοσκοπική οικολογική οργάνωση ιδρύθηκε το 1992, για την προστασία της άγριας χλωρίδας και πανίδας, με δράσεις έρευνας πεδίου, επιστημονικής μελέτης, ευαισθητοποίησης κοινού, περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και εθελοντισμού για την προστασία της άγριας ζωής, την ενίσχυση της βιοποικιλότητας και της αειφορίας στην Ελλάδα και το εξωτερικό. 

Αντλήθηκαν πληροφορίες από: Αρκτούρος

Διαβάστε ακόμα στη “ΜτX”: Ο χορός της αρκούδας. Πως οι αρκουδιάρηδες τις «εκπαίδευαν» πάνω σε πυρακτωμένες λαμαρίνες για να μάθουν να χορεύουν. Οι παραστάσεις στους δρόμους και οι καταγγελίες που οδήγησαν στην οριστική απαγόρευση