“Να ‘στε ρεαλιστές, ζητήστε το αδύνατο”. Πως οι φοιτητές απάντησαν με κινητοποιήσεις και συνθήματα στον συντηρητισμό του Ντε Γκωλ. Ο Μάης του ’68 που άλλαξε τη Γαλλία

Ο Σαρλ ντε Γκολ ανέβηκε στην εξουσία το 1958. Το επόμενο έτος ορκίστηκε πρώτος πρόεδρος της Πέμπτης Γαλλικής Δημοκρατίας και έφερε μια ευπρόσδεκτη σταθερότητα σε μια χώρα που είχε κουραστεί από τις πολιτικές διαφωνίες και την αναποφασιστικότητα.

Επανεκλέχτηκε το 1965, αλλά η άκρως συντηρητική και υπερεθνικιστική πολιτική του δεν συμβάδιζε με το πνεύμα της εποχής.

Η περίοδος εκείνη χαρακτηριζόταν από κοινωνικές αλλαγές στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, αντιπολεμικές διαδηλώσεις για το Βιετνάμ, τα «παιδιά των λουλουδιών», την ελευθερία έκφρασης, την ποπ μουσική και τις μίνι φούστες, τις οποίες η εξίσου συντηρητική σύζυγός του, Υβόννη, προσπάθησε να απαγορεύσει στη Γαλλία. Από την άλλη πλευρά, υπήρχε αυξανόμενη δυσαρέσκεια, ιδιαίτερα μεταξύ των φοιτητών για τον καταπιεστικό χαρακτήρα ενός κράτους που ήλεγχε το ραδιόφωνο και την τηλεόραση και για το αυταρχικό στυλ διακυβέρνησης του ντε Γκολ, ειδικά στους τομείς εργασίας και παιδείας.

Τα γεγονότα που θα συγκλόνιζαν τη γαλλική κοινωνία ξεκίνησαν στις 22 Μαρτίου 1968, όταν περίπου 150 φοιτητές κατέλαβαν ένα κτήριο στο πανεπιστήμιο Ναντέρ του Παρισιού για να διαμαρτυρηθούν κατά του γαλλικού ταξικού συστήματος και του κυβερνητικού ελέγχου στη χρηματοδότηση της παιδείας.

Η διοίκηση του ιδρύματος αντέδρασε καλώντας την αστυνομία. Η διαμαρτυρία τελείωσε ειρηνικά, αλλά η διένεξη συνεχίστηκε για αρκετές εβδομάδες έως τις 2 Μαΐου, όταν η διοίκηση έκλεισε το πανεπιστήμιο και απείλησε να αποβάλει τους πρωταίτιους.

Την επόμενη μέρα, στις 3 Μαΐου, φοιτητές της Σορβόννης, σε μια κίνηση αλληλεγγύης προς τους φοιτητές του Ναντέρ, κατέλαβαν διάφορα κτήρια. Η αστυνομία εισέβαλε στο πανεπιστήμιο, με αποτέλεσμα να κλείσει και αυτό.

Αυτή η αυταρχική αντίδραση αποτελούσε χαρακτηριστικό δείγμα του κρατικού ελέγχου στο εκπαιδευτικό σύστημα και στις 6 Μαΐου περίπου 20.000 φοιτητές της Εθνικής Φοιτητικής Ένωσης, με την υποστήριξη των καθηγητών, διαδήλωσαν στη Σορβόννη και βρέθηκαν αντιμέτωποι με την αστυνομία, η οποία τους επιτέθηκε με τα κλομπ.

Η κατάσταση βγήκε εκτός ελέγχου όταν διαδηλωτές έστησαν οδοφράγματα και εκσφενδόνισαν κομμάτια από σπασμένες πλάκες πεζοδρομίου κατά της αστυνομίας, που έριξε δακρυγόνα στο πλήθος και συνέλαβε εκατοντάδες φοιτητές.

Την επόμενη μέρα, μαθητές μέσης εκπαίδευσης και εργάτες ένωσαν τις δυνάμεις τους με τους πανεπιστημιακούς φοιτητές και καθηγητές σε μια συγκέντρωση στην Αψίδα του Θριάμβου. Ζήτησαν να αφεθούν ελεύθεροι όλοι οι συλληφθέντες φοιτητές χωρίς να τους απαγγελθούν κατηγορίες, να τερματιστεί η αστυνομική κατάληψη της Σορβόννης και να ανοίξουν εκ νέου τα πανεπιστήμια Ναντέρ και Σορβόννης. Κανένα αίτημα δεν έγινε δεκτό.

Από το κακό στο χειρότερο

Την επόμενη βδομάδα, τα πλήθη των διαδηλωτών και το επίπεδο της βίας αυξήθηκαν δραματικά, ενώ το Καρτιέ Λατέν μετατράπηκε σε πεδίο μάχης, με ρίψεις μολότοφ από τους διαδηλωτές και εκατοντάδες τραυματίες. Τη νύχτα της 10ης Μαΐου, μετά από ένα ακόμα ναυάγιο των διαπραγματεύσεων, οι ολονύκτιες σύγκρουσεις καλύφθηκαν ζωντανά από το ραδιόφωνο, ενώ την επόμενη μέρα μεταδόθηκαν τηλεοπτικά πλάνα των επεισοδίων. Οι διαδηλωτές είχαν καταλάβει τη Λατινική Συνοικία και είχαν αναγκάσει την αστυνομία να φύγει.

Το Κομμουνιστικό Κόμμα της Γαλλίας και οι κύριες συνδικαλιστικές οργανώσεις μπήκαν απρόθυμα στον καβγά και κήρυξαν γενική απεργία για τη Δευτέρα, 13 Μαΐου. Πάνω από ένα εκατομμύριο άτομα κατέκλυσαν τους δρόμους του Παρισιού και άρχισαν να σημειώνονται διαδηλώσεις σε πόλεις όλης της χώρας.

Σε αυτό το σημείο, ο πρωθυπουργός Ζορζ Πομπιντού συμφώνησε να απελευθερώσει όσους είχαν συλληφθεί και να ανοίξει ξανά τη Σορβόννη, αλλά οι διαδηλωτές δεν είχαν πλέον καμία διάθεση να συμβιβαστούν. Απαιτούσαν να ικανοποιηθούν τα αιτήματά τους για μεγαλύτερη συμμετοχή στον χώρο εργασίας, στον τρόπο διακυβέρνησης και στην παιδεία.

Μέχρι το τέλος της εβδομάδας το Κομμουνιστικό Κόμμα και οι ενώσεις, που έδειχναν υπερβολική προθυμία να διαπραγματευτούν με την κυβέρνηση, είχαν χάσει τον έλεγχο των εργαζόμενων και περισσότερα από δύο εκατομμύρια άτομα οργάνωναν λευκές απεργίες. Την επόμενη εβδομάδα ο αριθμός αυτός αυξήθηκε στο συγκλονιστικό νούμερο των 10 εκατομμυρίων, τα δύο τρία του εργατικού δυναμικού της Γαλλίας. Όταν οι συνδικαλιστικές ενώσεις διαπραγματεύτηκαν μια ιδιαίτερα καλή συμφωνία για τις απολαβές με τους εργοδότες, οι εργαζόμενοι απέρριψαν και αυτήν, αλλά και την επακόλουθη προσφορά που έγινε από το υπουργείου κοινωνικών υποθέσεων. Επιζητούσαν πολύ πιο θεμελιώδεις μεταρρυθμίσεις των εργατικών δικαιωμάτων.

Η κυβέρνηση έθεσε τον στρατό σε επιφυλακή 

Ο Ζορζ Πομπιντού, πρωθυπουργός του στρατηγού ντε Γκολ, πρότεινε τη διάλυση της Εθνοσυνέλευσης και την προκήρυξη βουλευτικών εκλογών, αλλά ο ντε Γκολ πίστευε ότι το κόμμα του θα έχανε και αρνήθηκε. Στις 28  Μαΐου, αναγνωρίζοντας ότι οι πανεθνικές απεργίες και διαδηλώσεις αμφισβητούσαν τη νομιμότητα του ως προέδρου, ο στρατηγός ντε Γκολ μάζεψε τα πράγματά του και πήγε με την οικογένειά του στο στρατιωτικό αρχηγείο της Γαλλίας στη Γερμανία. Εκεί πήρε τη διαβεβαίωση ότι θα είχε τη στήριξη των ενόπλων δυνάμεων και πείστηκε να επιστρέψει στη Γαλλία την επόμενη μέρα.

Σχεδόν μισό εκατομμύριο άνθρωποι γιόρταζαν τη φυγή του στους δρόμους του Παρισιού, αλλά στην υπόλοιπη χώρα οι τόνοι είχαν πέσει.

Η ξαφνική εξαφάνιση του ντε Γκολ είχε πανικοβάλλει τους Γάλλους και τους είχε προβληματίσει.

Ο ντε Γκολ υιοθέτησε την πρόταση του Πομπιντού για διάλυση της Εθνοσυνέλευσης και ανακοίνωσε τη διεξαγωγή βουλευτικών εκλογών τον επόμενο μήνα. Δήλωσε επίσης ότι αν οι εργαζόμενοι δεν επέστρεφαν στις δουλειές τους θα κήρυσσε τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Η κρίση είχε τελειώσει.

Με την προεκλογική εκστρατεία σε εξέλιξη, οι απεργίες και οι διαδηλώσεις καταλάγιασαν. Προς έκπληξη πολλών, το κόμμα της Ένωσης για την Υπεράσπιση της Δημοκρατίας του ντε Γκολ πέτυχε μια σαρωτική εκλογική νίκη, καθώς το έθνος επηρεάστηκε αρνητικά από τις εικόνες του χάους που είχαν επικρατήσει τον προηγούμενο μήνα. Πολύ σύντομα η νέα κυβέρνηση ανακοίνωσε σημαντικές μεταρρυθμίσεις στο εκπαιδευτικό σύστημα, μεταξύ των οποίων την ίδρυση περισσότερων από 60 νέων πανεπιστημίων και την εισαγωγή ενός πιο δημοκρατικού συστήματος διοίκησης.

Ωστόσο, το εκλογικό αποτέλεσμα δεν ήταν μια ψήφος εμπιστοσύνης στον Σαρλ ντε Γκολ. Η Γαλλία ήταν μια διαφορετική χώρα μετά τον Μάη του 1968, περισσότερο δεκτική στις κοινωνικές αλλαγές που συνέβαιναν εντός και εκτός των συνόρων της, ενώ ο συντηρητικός, αυταρχικός ντε Γκολ ανήκε στην παλιά σχολή.

Το 1969 ηττήθηκε σε ένα εθνικό δημοψήφισμα για πολιτικές μεταρρυθμίσεις στο οποίο είχε στοιχηματίσει την καριέρα του και παραιτήθηκε από πρόεδρος.

ΠΗΓΗ: «ΤΑ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΑ ΛΑΘΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ», IAN WHITELAW. ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΛΕΙΔΑΡΙΜΟΣ

Πηγή χαρακτηριστικής εικόνας: YouTube

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Γιατί η Βρετανία δεν διαθέτει ενιαίο γραπτό Σύνταγμα. Το υπουργικό συμβούλιο δεν υφίσταται νομικά και δεν έχει καθοριστεί ποιος είναι ο πραγματικός ρόλος ενός βουλευτή