Βραχοσκεπή Ασπροχάλικο. Το παλαιότερο ανασκαμμένο σπήλαιο στην Ελλάδα, χρονολογείται από την παλαιολιθική εποχή

Το Σπήλαιο Ασπροχάλικο ή Σπήλαιο και Βραχοσκεπή Ασπροχάλικο είναι μια από τις παλαιότερα ανασκαμμένες παλαιολιθικές θέσεις στον ελληνικό χώρο.

Βρίσκεται 3 χιλιόμετρα βορειοδυτικά του χωριού Άγιος Γεώργιος του νομού Πρέβεζας στην Ήπειρο, στη δυτική όχθη του ποταμού Λούρου. Ανοίγεται στα ασβεστολιθικά πετρώματα της βραχώδους δυτικής όχθης του ποταμού, 20 μ. πάνω από τη σημερινή κοίτη του.

Η σπουδαιότητα του Ασπροχάλικου βρίσκεται στη διαχρονική χρήση του, τόσο κατά τη Μέση όσο και κατά την Ανώτερη Παλαιολιθική περίοδο, από νομάδες τροφοσυλλέκτες – κυνηγούς.

Υπολογίζεται ότι πρόκειται για ομάδα ανθρώπων της παλαιολιθικής περιόδου, οι οποίοι κυνηγούσαν θηράματα  κοντά στον Λούρο Ποταμό όπου τα ζώα πήγαιναν να πιουν νερό. Στη συνέχεια ανέβαιναν στο μικρό ύψωμα του Ασπροχάλικου, όπου έχει πανοραμική θέα και υπό τη σκιά των πελώριων βράχων έψηναν και έτρωγαν τα θηράματα. Χρησιμοποιούσαν λίθινα και οστέινα εργαλεία.

Το σπήλαιο/βραχοσκεπή Ασπροχάλικο Πρέβεζας ανασκάφτηκε από Άγγλους αρχαιολόγους την περίοδο 1962-1967 και το 1981 και ήρθαν στο φως τα σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα από στρώματα της παλαιολιθικής περιόδου.

Ραδιοχρονολογήσεις υλικού από τα ευρήματα, χρονολογούν το παλιότερο στρώμα 40.000 χρόνια πριν από σήμερα, στην μέση παλαιολιθική περίοδο, και το νεότερο 24.000-9.000 πριν, στην νεότερη παλαιολιθική περίοδο. Πάνω από αυτά τα στρώματα ακολουθούσε στρώμα της εποχής του χαλκού, που περιείχε λίθινα εργαλεία και όπλα.

 Η τεκμηριωμένη κατοίκηση του σπηλαίου σε τόσο παλιά εποχή, το αναδεικνύει σε μια από τις σημαντικότερες και παλαιότερες θέσεις της παλαιολιθικής Ελλάδας.

Η βραχοσκεπή ανασκάφηκε  από τη Βρετανική Αρχαιολογική Σχολή υπό τη διεύθυνση του  καθηγητής Έρικ Χιγκς από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, με τον καθηγητή Σωτήριο Δάκαρη. Οι ανασκαφές έφεραν στο φως επιχώσεις πάχους περίπου 5 μέτρων.

Το κατώτερο τμήμα της στρωματογραφίας  χρονολογείται στα 100.000 χρόνια πριν από το παρόν και περιλαμβάνει λιθοτεχνίες της Μέσης Παλαιολιθικής περιόδου (“Μουστέριες”) με έντονη παρουσία λεπιδόμορφων τέχνεργων. Οι αρχαιολογικές επιχώσεις περιείχαν πληθώρα οστών ζώων και λίθινων εργαλείων της Μέσης και Ανώτερης Παλαιολιθικής περιόδου.

Από τα ανώτερα στρώματα των επιχώσεων ήρθαν στο φως εργαλεία της Ανώτερης Παλαιολιθικής. Ακολουθούν στρώματα της Μέσης Παλαιολιθικής περιόδου με εργαλεία  λιθοτεχνίας (“Μικρομουστέρια”) και κατάλοιπα σύγχρονης πανίδας ενώ στα κατώτερα στρώματα, επίσης της Μέσης Παλαιολιθικής, βρέθηκαν εργαλεία τυπικής  λιθοτεχνίας, μαζί με δόντι ενός εξαφανισμένου είδους ρινόκερου (Dicerorhinus kirchbergensis).

Ενδεικτικά ευρήματα των ανασκαφών εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων και στην Οξφόρδη.