Βοξ. Ο επίμονος κινηματογράφος των Εξαρχείων που δεν διακόπτει την προβολή ούτε όταν πέφτουν δακρυγόνα. Στην κατοχή ήταν σημείο συνάντησης των αντιστασιακών

Vox σημαίνει φωνή και για την Πέγκυ Ρίγγα, ιδιοκτήτρια του ομώνυμου κινηματογράφου, το “Vox” αποτελεί τη δική της φωνή.

Ο παλαιότερος κινηματογράφος των Εξαρχείων “δεν ήταν μόνο ένας κινηματογράφος της γειτονιάς, αλλά ένας κινηματογράφος για όλη την Αθήνα”, εξηγεί στη Μηχανή του Χρόνου. Από τις ταινίες του η Σοφία Βέμπο, ο Φρέντυ Γερμανός, ο Χαρίλαος Φλωράκης, ο Ροβήρος Μαθούλης και ο Δημήτρης Χορν, έμαθαν να βλέπουν σινεμά. Χαρακτηριστικά ο Φρέντυ Γερμανός έλεγε ότι “έβλεπε τις ταινίες του Βοξ από το μπαλκόνι του και έτσι έμαθε να βλέπει κινηματογράφο”. Παράλληλα λειτούργησε και ως «σχολείο» για κριτικούς κινηματογράφου που ακόμα και σήμερα όταν την συναντούν της εξηγούν ότι οι αφιερωματικές εβδομάδες που έκανε το Βοξ ήταν για εκείνους το δικό τους θερινό μάθημα.

Όταν η Πέγκυ Ρίγγα ανέλαβε το 2014 τον ιστορικό κινηματογράφο συχνά τη ρωτούσαν: “Άνοιξε ξανά το Βοξ;” Ωστόσο ο κινηματογράφος δεν είχε κλείσει ούτε μία μέρα από την αρχή της λειτουργίας του. Σύμφωνα με την ίδια ένας από τους λόγους που είχε δημιουργηθεί αυτή η εικόνα στη συνείδηση του κόσμου ήταν η κατάληψη Κ ΒΟΞ που βρίσκεται στο ισόγειο του κτιρίου που στεγάζει τον κινηματογράφο.

“Η κατάληψη έχει πάρει το όνομα του κινηματογράφου και το κοινό θεωρεί ότι όλος ο χώρος είναι κατειλημμένος”, εξηγεί. Ωστόσο ξεκαθαρίζει ότι η ο κινηματογράφος δεν έχει σχέση και δεν συνδέεται με κανέναν τρόπο με την κατάληψη Κ ΒΟΞ.

Στο χώρο που βρίσκεται σήμερα η κατάληψη, παλαιότερα, στη δεκαετία του ’80 στεγαζόταν το Vox self servive, ένας χώρος που λειτουργούσε σαν πρώιμο ταχυφαγείο. Τα επόμενα χρόνια στον ίδιο χώρο οι Εκδόσεις Λιβάνη άνοιξαν το πρώτο βιβλιοπωλείο-καφέ της Αθήνας.

Προβολή… με δακρυγόνα

“Το βασικό πρόβλημα δεν είναι η κατάληψη, είναι η γενικότερη κρίση στην πλατεία Εξαρχείων. Τα τελευταία δύο χρόνια το κοινό ποινικό έγκλημα είχε καταλάβει την πλατεία και έχει αλλάξει πολύ την εικόνα της περιοχής. Γύρω μας υπάρχει λαθρεμπόριο ναρκωτικών, πιθανόν και όπλων από ομάδες διαφορετικών εθνικοτήτων που αντιπαλεύονται η μία την άλλη για το ποιο χώρο θα καταλάβουν”, περιγράφει η Πέγκυ Ρίγγα.

Ο κινηματογράφος Βοξ μάλιστα βρέθηκε πρόσφατα στο επίκεντρο των επεισοδίων στα Εξάρχεια όταν  δυνάμεις των ΜΑΤ έριξαν δακρυγόνα μέσα στην κατάληψη Κ ΒΟΞ που βρίσκεται στο ισόγειο του κτιρίου. Την ίδια ώρα στην ταράτσα του κινηματογράφου γινόταν προβολή ταινίας. Όταν έπεσε το πρώτο δακρυγόνο στην πλατεία, η ιδιοκτήτρια ανέβηκε στην ταράτσα και έδωσε στο κοινό την εναλλακτική να αφήσει στη μέση την ταινία και να επιστρέψει σε μία άλλη προβολή να την ολοκληρώσει με υπογεγραμμένα εισιτήρια.

“Δεν θεώρησα σωστό να διακόψω την ταινία, γιατί όσο περισσότερο χώρο τους αφήνεις, τόσο περισσότερο χώρο δίνεις από τη δική σου τη ζωή. Αν διακόψεις την προβολή είναι σαν να τους λες κάντε τα μπάχαλο”, εξηγεί.

Οι μισοί έφυγαν. Οι υπόλοιποι αποφάσισαν να μείνουν. Η προβολή συνέχισε κανονικά. “Το δακρυγόνο που έπεσε μέσα στην κατάληψη ανέβηκε στην ταράτσα και κάλυψε το χώρο σαν σύννεφο”, λέει η ιδιοκτήτρια. Στο κοινό δόθηκε υγρό Maalox και η ταινία διακόπηκε. Η ιδιοκτήτρια περιγράφει το κοινό του σινεμά ως “σκληρό και συνειδητοποιημένο”, καθώς ακόμη και σε μια έντονη βροχή το 2015 πολλοί θεατές επέλεξαν και πάλι να μείνουν στην ταράτσα και να ολοκληρώσουν την προβολή τους.

Οι αντιστασιακοί συναντιόταν στις τουαλέτες του Βοξ

Ο κινηματογράφος άνοιξε για πρώτη φορά το 1938. Στις πρώτες καταχωρίσεις του Τύπου περιγραφόταν ως “ο δροσερότερος και ησυχότερος κινηματογράφος των Αθηνών”. Από την αρχή της λειτουργίας του ο κινηματογράφος Βοξ δεν έκλεισε ούτε μία ημέρα. Ήταν μάλιστα ένας από τους κινηματογράφους που επιτάχθηκε και διατέθηκε στις κατοχικές αρχές για  την ψυχαγωγία των στρατιωτών. Όσοι επιτάχθηκαν έπαιζαν γερμανικές και ιταλικές ταινίες, ενώ τα προγράμματα τους ήταν τυπωμένα σε τρεις γλώσσες, ελληνικά, ιταλικά και γερμανικά.

Τον Ιούνιο του 1941, ένα μήνα μετά την εισβολή των Γερμανών στην Αθήνα, ο κινηματογράφος Βοξ, υπό τη διεύθυνση του Ανδρέα Ανδρεόπουλου πήρε άδεια λειτουργίας. Σε ένα πυκνό κείμενο που υπογραφόταν από τον Διευθυντή της Αστυνομίας, Ι. Βασιλόπουλο, αναγράφονταν 20 όροι σχετικά με την χωρητικότητα, τις αποστάσεις που έπρεπε να έχουν τα καθίσματα, τους πυροσβεστήρες και τις εξόδους κινδύνου. Ένας από αυτούς έγραφε:

“Η χρήσις λευκών λαμπτήρων απαγορεύεται απολύτως”. Επιτρεπόταν μόνο η χρήση μπλε λαμπτήρων που τοποθετούνταν σε “μεταλλικές κωνοειδείς σκιάδες”. Αυτή η σκοτεινή ατμόσφαιρα εξυπηρέτησε αντιστασιακούς, οι οποίοι χρησιμοποίησαν τις τουαλέτες του Βοξ ως σημείο συνάντησης και ανταλλαγής εγγράφων. “Κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί ότι θα συναντιόντουσαν κάτω από τη μύτη του εχθρού”, διηγείται η Πέγκυ Ρίγγα ενώ συμπληρώνει ότι δίπλα στο παλιό μπαρ του κινηματογράφου υπήρχε ένα μικρό δωμάτιο στο οποίο χωρίς να έχει επιβεβαιωθεί υπήρχε πολύγραφος που τύπωνε προκηρύξεις”. Άλλωστε σύμφωνα με την ίδια το γεγονός ότι στη μπλε πολυκατοικία, υπήρχαν καταφύγια για τους θύλακες Αντίστασης, είναι κάτι που ενισχύει αυτό το σενάριο.

Το πιο ακριβό κτίριο της Αθήνας, που είχε χτιστεί δίπλα στον κινηματογράφο, νοίκιαζε ή πουλούσε τα διαμερίσματα που είχαν θέα στην ταράτσα του Βοξ πιο ακριβά. “Έτσι τα μισά διαμερίσματα είχαν τηλεόραση, πριν καν υπάρξει η τηλεόραση”.

Η ζωή του ιδιοκτήτη βγαλμένη από το Σινεμά ο Παράδεισος

Ο κινηματογράφος βρίσκεται στα χέρια της οικογένειας Ρίγγα από το 1971, δηλαδή πάνω από τα μισά χρόνια της λειτουργίας του. Ο πατέρας της, Θόδωρος Ρίγγας, αρχικά έφτιαξε το 1969 τον κινηματογράφο Ριβιέρα (στην οδό Βαλτετσίου). Λίγα μέτρα πιο μακριά όμως υπήρχε ένας αντίπαλος, που τον ανταγωνιζόταν έντονα. Ο κινηματογράφος Βοξ ήταν από τους πιο γνωστούς θερινούς της Αθήνας. “Για τις προβολές του μαζευόταν κόσμος που γέμιζε δύο φορές το τετράγωνο”. Για να μην ανταγωνίζονται  αποφάσισε να τον νοικιάσει.

Η σημερινή ιδιοκτήτρια του κινηματογράφου περιγράφει τη ζωή του πατέρα της, Θόδωρου Ρίγγα και την παρομοιάζει με τη ζωή του πρωταγωνιστή από την ταινία “Σινεμά ο παράδεισος”: “Από μικρός ήταν μες στους κινηματογράφους μόνο που αντί να καταλήξει σκηνοθέτης, έγινε αιθουσάρχης”. Τριγυρνούσε στις αίθουσες στην Άρτα, όπου πωλούσε ζαχαρώδη προϊόντα και τσιγάρα. Μεγαλώνοντας ανακατεύτηκε ενεργά με το σινεμά. Αρχικά έγινε βοηθός μηχανικού, ενώ όταν ήρθε στην Αθήνα πήρε την άδεια του μηχανικού και δούλεψε σε μεγάλους κινηματογράφους όπως το “Αθήναιον”. Διακοπές έκανε ελάχιστες. “Δεν μπορούσε να διανοηθεί ότι θα κάτσει σπίτι του ένα βράδυ και δε θα πάει σινεμά” , περιγράφει η Πέγκυ Ρίγγα.

Ο άνθρωπος που έσωσε τα θερινά από τις μπουλντόζες

“Το μόνον της ζωής του ταξίδιον… ήταν όταν πήγε στο Λονδίνο για να φέρει ταινίες ως διανομέας και να τις παίξει στους 5 κινηματογράφους που διέθετε”.

Το σινεμά ήταν η ζωή του, το πίστευε και έκανε τα πάντα για να το αναδείξει. Όταν λοιπόν η ταινία “Σινεμά ο Παράδεισος” ήρθε στην Ελλάδα, το κοινό δεν ανταποκρίθηκε θερμά. Τότε ο Θόδωρος Ρίγγας σε πείσμα όλων αποφάσισε να την κρατήσει στο δικό του σινεμά, την Ααβόρα. Η ταινία προβλήθηκε αποκλειστικά στο δικό του κινηματογράφο και τελικά έγινε επιτυχία.

Χρόνια αργότερα το 1997 ο Θόδωρος Ρίγγας, ως πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Επαγγελματιών Θερινών Κινηματογράφων, σε συνεργασία με τη Μελίνα Μερκούρη συνέβαλε σε μια καθοριστική απόφαση για τους θερινούς κινηματογράφους. Το 1997 με βάση αυτή την απόφαση  σαράντα επτά θερινοί κινηματογράφοι κρίθηκαν διατηρητέοι με στόχο την επιβίωση και την αδιάκοπη λειτουργία τους.

Όπως δεν μπορούσε να διανοηθεί μέρα χωρίς κινηματογράφο έτσι δε μπορούσε να διανοηθεί να του καταστρέψουν το “σπίτι” του, έναν από τους κινηματογράφους του. Το ’82 ο Οργανισμός Σχολικών Κτηρίων ζήτησε την κατεδάφιση του Βοξ για την επέκταση του 5ου Λυκείου. Μετά από συλλογή παραπάνω από 3000 υπογραφών των κατοίκων που προτίμησαν τον «θόρυβο» του σινεμά αυτό απετράπη Ο ίδιος ο Θόδωρος Ρίγγας είχε πει “δεν κλείνεις ένα σχολείο, για να ανοίξεις ένα άλλο!”

Της Μαριάννας Χιονά

Διαβάστε επίσης στη “ΜτΧ”: Που βρίσκεται ο «διπλός» κινηματογράφος με το νυφοπάζαρο που έγραψε ιστορία στην Αθήνα; Λειτουργεί ανελλιπώς από το 1925 με θερινή και χειμερινή αίθουσα. Έφτασε να κόβει 5 χιλιάδες εισιτήρια την ημέρα!