Βοβούσα. Το Ζαγοροχώρι με το πέτρινο γεφύρι, που διασχίζει ο Αώος ποταμός. Εκεί οι Έλληνες σταμάτησαν τη μεραρχία Τζούλια

Η Βοβούσα είναι χωριό του Ανατολικού Ζαγορίου στο νομό Ιωαννίνων. Βρίσκεται μέσα στα δάση της Πίνδου σε υψόμετρο 1024 μέτρων και έχει μεγάλη ιστορία. Λεηλατήθηκε στην τουρκοκρατία δύο φορές, σταμάτησε τους Ιταλούς εισβολείς το 40 και καταστράφηκε από τους Γερμανούς στην κατοχή.

Ο ποταμός Αώος χωρίζει το χωριό στη μέση ενώ τους δύο οικισμούς τους ενώνει ένα μεγάλο τοξωτό γεφύρι που χτίστηκε το 1748 από τον Αλέξιο Μήσιο. Πρόκειται για το παλαιότερο εν χρήσει γεφύρι στο Ζαγόρι, το οποίο έχει αναγνωριστεί ως νεότερο αρχαιολογικό μνημείο.

Παλιά το χωριό λεγόταν Μπαϊεάσα και αργότερα επονομάστηκε σε Βοβούσα. Πιθανολογείται ότι πήρε το όνομα αυτό από την «βοή του ποταμού».

Το χωριό έχει 80 μόνιμους κατοίκους. Οι πυκνές δασικές εκτάσεις επιτρέπουν στους ντόπιους να ασχοληθούν με την υλοτομία και το εμπόριο. Το μέρος φημίζεται για τη δεξιοτεχνία των υλοτόμων της, οι οποίοι φτιάχνουν με μεράκι ξύλινες οροφές, πατώματα και σκαλιστά σχέδια στους τοίχους.

Για αυτό είναι άλλωστε γνωστό και ως το χωριό των ξυλοκόπων, το οποίο επισκέφτηκαν πρόσφατα οι Σουηδοί και εντυπωσιάστηκαν από την τέχνη των ντόπιων και από τη ποικιλία των δέντρων. Είναι η ταυτότητα του χωριού. Οι κάτοικοι συνεχίζουν ακόμα και σήμερα το επάγγελμα αυτό από τους γονείς και τους παππούδες τους. Η αγάπη που έχουν για τον τόπο τους δεν τους αφήνει να τον εγκαταλείψουν ακόμα και αν η οικονομική κρίση και οι εισαγωγές ξυλείας συρρικνώνουν την τοπική οικονομία στη Βοβούσα.

Ιστορικά το χωριό ξεκινά τον 10^ο αιώνα, όπου έχουμε τις πρώτες μετακινήσεις των Βλάχων στα βουνά της Πίνδου. Τον 15^ο αιώνα με τη συνθήκη της Βαλιδέ Σουλτάνας, η Βοβούσα εντάχθηκε πλέον στα Ζαγοροχώρια. Το 1748 με το κτίσιμο της γέφυρας, το χωριό άρχισε να αποκτά τη σημερινή του μορφή.

Το 1814 δυστυχώς έμεινε στην ιστορία ως μια πολύ άσχημη χρονιά. Το χωριό λεηλατήθηκε πρώτα από τον στρατό του Αλή Πασά. Μετά ξέσπασε φονική επιδημία. Τα επόμενα χρόνια το χωριό δεινοπάθησε από τις ληστρικές επιδρομές. Ο σκληρός επίλογος γράφτηκε με την επιδρομή των σουλτανικών στρατευμάτων που πολιορκούσαν τον “αποστάτη” Αλή Πασά των Ιωαννίνων και λεηλάτησαν εκ νέου τον τόπο. Αποτέλεσμα αυτών των κακουχιών ήταν η μετανάστευση αρκετών οικογενειών. Σύμφωνα με απογραφή του 1812 στον οικισμό ζούσαν 150 οικογένειες, ενώ το 1856 καταγράφηκαν μόνο 42.

Στα τέλη του 19^ου αιώνα ρουμανόβλαχοι συγκεντρώθηκαν στον οικισμό, δημιουργώντας εντάσεις με τους ντόπιους. Κοντά στο 1900, η Βοβούσα αποτέλεσε τμήμα του Βλαχοζάγορου, όπου μέχρι και σήμερα μιλούν την βλάχικη διάλεκτο.

Το χωριό απελευθερώθηκε και πέρασε στην ελληνική επικράτεια το 1913, κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων. Όμως τέσσερα χρόνια μετά, στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο καταλήφθηκε από τους Ιταλούς. Αργότερα οι Έλληνες απελευθέρωσαν πάλι την Βοβούσα και οι Ρουμανόβλαχοι την εγκατέλειψαν αφού πρώτα αντιστάθηκαν.

Οι κάτοικοι προσπάθησαν να επουλώσουν τις πληγές των πολέμων, αλλά το 1943 το χωριό υπέστη ολοκληρωτική καταστροφή από τους Γερμανούς. Το χωριό μετοικήθηκε μετά το τέλος των εχθροπραξιών και σταδιακά πήρε τη σημερινή του μορφή.

Η μάχη της Βοβούσας

Το ιστορικό χωριό έπαιξε τεράστιο ρόλο στην νίκη των Ελλήνων στο Έπος του 1940. Ήταν 3 Νοεμβρίου όταν ο Λοχαγός Αναστάσιος Παππάς μαζί με τον μικρό του λόχο, περίπου 100 ανδρών, εμπόδισε τους Αλπινιστές της μεραρχιάς «Τζούλια» να περάσουν από το χωριό. Στόχος τους ήταν να πάρουν το Μέτσοβο και έπειτα να κατευθυνθούν προς την Αθήνα.

Ο λόχος Παππά σαν από μηχανής θεός βρέθηκε την κατάλληλη στιγμή στο κατάλληλο σημείο.

Το μοναδικό πέρασμα για το Μέτσοβο ήταν το γεφύρι στη Βοβούσα πάνω στο ποταμό Αώο, που ένωνε την ανατολική με τη δυτική όχθη. Οι Έλληνες στρατιώτες κρύφτηκαν στη δυτική όχθη μέσα στα δέντρα και στη πυκνή βλάστηση. Έστησαν φονική ενέδρα στους ανυποψίαστους Ιταλούς.

Μια χούφτα ταλαιπωρημένοι από την πείνα και την παγωνιά φαντάροι, έπρεπε να σταματήσουν 1800 σκληροτράχηλους Αλπινιστές. Τα κατάφεραν με τα πυροβόλα τους, οδηγώντας τους Ιταλούς σε άτακτη οπισθοχώρηση. Βρέθηκαν ακάλυπτοι μπροστά στα ελληνικά πυρά και για να αποφύγουν τον βέβαιο θάνατο επέλεξαν την φυγή.

Μέχρι να δύσει ο ήλιος, έφτασε στη Βοβούσα το 11^ο  Τάγμα του 4ου Συντάγματος υπό τη διοίκηση του Δημοσθένη  Χατζηδάκη και του Γεώργιου Κανελλάκη. Όλοι μαζί ενίσχυσαν την άμυνα και κατάφεραν να ανατρέψουν τους αντιπάλους τους. Οι Αλπινιστές άρχισαν να κατευθύνονται βόρεια προς το Δίστρατο και οι έλληνες άρχισαν να τους καταδιώκουν. Στη συνέχεια στάλθηκαν επιπλέον ενισχύσεις από το Μέτσοβο και ο στρατηγός Γεώργιος Στανωτάς αποτελείωσε τους Ιταλούς. Πρόκειται για μια ηρωική νίκη που καθόρισε τις εξελίξεις στις πρώτες ημέρες του πολέμου.

Η Βοβούσα σήμερα

Κάτω από το γεφύρι έχει δημιουργηθεί ένα μικρό φράγμα το οποίο σχηματίζει φυσική πισίνα, κατάλληλη για καλοκαιρινά μπάνια. Με θέα αυτό το πανέμορφο τοπίο με τα καταπράσινα φυτά, τις κοιλάδες και τα φαράγγια αποτελεί έναν ελκυστικό προορισμό για τους φυσιολάτρες.

Στα αξιοθέατα της περιοχής συμπεριλαμβάνονται επίσης και η εκκλησία Αγίου Γεωργίου, η οποία χτίστηκε το 1814, η Μικρή Γέφυρα Πουντίκα Ασπροπόταμου και η νεροτριβιά. Ο ναός της Αγίας Παρασκευής γιορτάζει πανηγυρικά κάθε 26 Ιουλίου και ακολουθεί παραδοσιακό 3ήμερο γλέντι. Μαζεύονται νέοι και γέροι και τραγουδάνε κάτω από τους ήχους του κλαρίνου, πολυφωνικά τραγούδια για την αγάπη, την ξενιτιά και τα βάσανα.

Από τις 28 Ιουλίου έως τις 5 Αυγούστου 2017 διοργανώνονται επίσης φεστιβάλ, με θέμα το ορεινό υψόμετρο και την αειφόρο ανάπτυξη, εκθέσεις φωτογραφίας, κινηματογράφος αλλά και εκπαιδευτικά εργαστήρια.

Στη περιοχή βρίσκεται επίσης και το διάσημο Αρκουδόρεμα, το άγριο ποτάμι που κινείται στον πυρήνα του Εθνικού Δρυμού Πίνδου, γνωστό και ως Βάλια Κάλντα.  Είναι σε ιδιαίτερα δυσπρόσιτη περιοχή της οροσειράς της Πίνδου, στα όρια μεταξύ των νομών Γρεβενών και Ιωαννίνων και η συνολική του έκταση φτάνει τα 68.990 στρέμματα. Όποιος όμως το αντικρύσει από κοντά του κόβεται η ανάσα.

Δείτε την περιοχή χειμώνα. Πτήση του συνεργάτη μας Μάκη Θεοδώρου:

Αρχική Εικόνα: Nature with drone makis theodorou

Διαβάστε στη ΜτΧ: Το χωριό πάνω στους Επτά Λόφους που συμμετείχε ενεργά στην Εθνική Αντίσταση. Κόντεψε να αφανιστεί δύο φορές από τους κατακτητές (drone)