Το ξεχασμένο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Καρυά Φθιώτιδας. Πως εξοντώθηκαν εκατοντάδες Εβραίοι

Μια παροπλισμένη σιδηροδρομική γραμμή στη Φθιώτιδα κρύβει το άγνωστο δράμα των εβραίων της Θεσσαλονίκης που μαρτύρησαν στις καταναγκαστικές εργασίες των Ναζί.

Το 1943, Εβραίοι από τη Θεσσαλονίκη υποχρεώθηκαν να κατασκευάσουν σε αυτήν τη θέση μια παρακαμπτήρια γραμμή για τα τρένα της Βέρμαχτ. Οι συνθήκες διαβίωσης ήταν άθλιες και ελάχιστοι επιβίωσαν.

Το στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας της Καρυάς στη Φθιώτιδα, που δημιουργήθηκε το 1943 από τα κατοχικά στρατεύματα κατοχής, εξαρχής λειτούργησε ως «δαντική κόλαση».

Έτσι το περιέγραψε ο συγγραφέας Γιώργος Βαφόπουλος, που έτυχε να το δει ως επιβάτης ενός τρένου που περνούσε από το σημείο εκείνη την εποχή. Ελάχιστες άλλες μαρτυρίες υπάρχουν.

«Δεκάδες Εβραίοι της Θεσσαλονίκης πέθαναν ή δολοφονήθηκαν σ’ αυτό το κάτεργο και είναι ακόμα θαμμένοι εκεί. Ο ομαδικός τους τάφος δεν έχει ακόμα εντοπιστεί» λέει ο γνωστός ιστορικός. Η ύπαρξη του στρατοπέδου αποκαλύφθηκε τυχαία, όταν ο Ανδρέας Ασσαέλ, συλλέκτης και ερευνητής, εντόπισε φωτογραφίες του σε ένα παλαιοπωλείο στο Μόναχο. Ανάμεσα στις 400 φωτογραφίες της συλλογής, οι 80 προέρχονταν από το στρατόπεδο της Καρυάς, μοναδικό τεκμήριο όσων υπέστησαν οι έγκλειστοί του.

Το άγνωστο αυτό κεφάλαιο της γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα, στη σκιά του Ολοκαυτώματος, ήρθε στο φως μέσα από 350 ανέκδοτες φωτογραφίες και την έρευνα του Ανδρέα Ασσαέλ, που αποτυπώνεται στο βιβλίο του «Στα κάτεργα του θανάτου» (εκδόσεις University Studio Press).

Η έρευνα του συγγραφέα τον οδήγησε στον μηχανικό Ρέσλερ Χανς (1905-1995), ο οποίος εργαζόταν για μια ιδιωτική εταιρεία οδικών κατασκευών (Ιμπερλαντ) και κατά τη διάρκεια του πολέμου έγινε αξιωματικός της Οργάνωσης Τοντ (Obertuppfuhrer), που αναλάμβανε στρατιωτικά κατασκευαστικά έργα.

Ο Ρέσλερ φωτογράφιζε τα έργα που επέβλεψε στην Ελλάδα, αφήνοντας «μια μοναδική και πολύ θλιβερή κληρονομιά», όπως αναφέρει ο συγγραφέας, με ιστορικά ντοκουμέντα.

Ο Ασσαέλ τεκμηρίωσε την προέλευση των εικόνων, συνέλεξε μαρτυρίες επιζώντων από τα κάτεργα και συνέθεσε την φρικτή ιστορία.

Οι Εβραίοι δούλοι δούλευαν συνεχώς για 24 ώρες σε δύο βάρδιες, με ελάχιστο νερό και φαγητό (συνήθως λάχανο και μουχλιασμένο ψωμί) για να πραγματοποιήσουν τη διάνοιξη ενός φαραγγιού στο όρος Όθρυς και την κατασκευή ενός προσωρινού χώρου στάθμευσης για τους συρμούς ώστε να αυξήσουν την κινητικότητα του σταθμού.

Εκτός από ελάχιστους που κατάφεραν να αποδράσουν, οι περισσότεροι πέθαναν λόγω των απάνθρωπων συνθηκών ή εκτελέστηκαν στο τέλος του έργου, σύμφωνα με τις μαρτυρίες που συνέλεξε ο συγγραφέας.

Το εργοτάξιο ήταν κλειστό και περιφραγμένο. Οι Εβραίοι καταναγκαστικοί εργάτες  έμεναν σε δύο ξύλινους κοιτώνες-παραπήγματα, λάμβαναν ελάχιστη τροφή και σχεδόν καθόλου νερό. Δεν είχαν κατάλληλα εργαλεία. Υπήρχαν ελάχιστα κομπρεσέρ και το σκάψιμο γινόταν κυρίως με αξίνες, με φτυάρια και με τα χέρια.

Φρουροί και επιστάτες τούς χτυπούσαν αλύπητα ή σκότωναν εν ψυχρώ όποιον δεν εργαζόταν αρκετά γρήγορα. Οι περισσότεροι επιζώντες που οδηγήθηκαν πίσω στη Θεσσαλονίκη και από κει εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς τον Αύγουστο του 1943 ήταν ήδη εξαντλημένοι, σκελετωμένοι και άρρωστοι.

Με πληροφορίες από ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ και LIFO