Βελισσαρίου, ο ήρωας των Βαλκανικών Πολέμων, που πήρε όλα τα μετάλλια ανδρείας. Τι συμβολίζουν και σε ποιους δίνονται

Ο ταγματάρχης Ιωάννης Βελισσαρίου υπήρξε ένας πραγματικός ήρωας της νεότερης Ελλάδας. Έδωσε το “παρών” σε πολεμικές αναμετρήσεις που διαμόρφωσαν τα σημερινά σύνορα.

Τιμήθηκε με όλα τα μετάλλια ανδρείας, αλλά στο τελευταίο δεν ήταν ζωντανός για να το παραλάβει. Σκοτώθηκε στο πεδίο της μάχης.

Οι τιμές που έλαβε ήταν αντάξιες ενός ανθρώπου που έδωσε τον υπέρτατο αγώνα. Τα οστά του παραμένουν σε βουλγαρικό έδαφος, εκεί όπου σκοτώθηκε μαζί με τον εγγονό του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.

Από μικρός ο Βελισσαρίου έδειξε έμπρακτα την αγάπη του για την Ελλάδα και τη θέλησή του να πολεμήσει για την πραγμάτωση της Μεγάλης Ιδέας. Όταν ήταν 16 ετών, εγκατέλειψε το Πλοέστι της Ρουμανίας, όπου γεννήθηκε το 1861, και ήρθε στην Αθήνα, για να καταταγεί ως εθελοντής στον ελληνικό στρατό.

Επειδή, όμως, ήταν πολύ νέος, δεν κατέστη αυτό εφικτό. Το όνειρό του πήρε σάρκα και οστά το 1880, αφότου μεσολάβησαν τρία χρόνια φοίτησης σε γαλλικό κολέγιο στην Αίγυπτο. Το 1887, ο Βελισσαρίου αποφοίτησε από τη Σχολή Υπαξιωματικών με το βαθμό του Ανθυπολοχαγού Πεζικού.

Δέκα χρόνια μετά, απέκτησε την πρώτη του μάχιμη εμπειρία. Έλαβε μέρος στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, ως διμοιρίτης σε ύψωμα στη διάβαση της Μελούνας. Πολέμησε γενναία και δεν υποχώρησε παρά μονάχα όταν έλαβε τη σχετική γραπτή διαταγή.

Το 1905, είχε πλέον προαχθεί σε λοχαγό και, πέντε χρόνια αργότερα, σε ταγματάρχη. Το 1912, ήρθε η ώρα για τον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο και, συγχρόνως, η στιγμή που ο Βελισσαρίου έγραψε ιστορία.

Στη καθοριστική πρώτη μάχη του ελληνικού στρατού εναντίον των Οθωμανών στο Σαραντάπορο, τον Οκτώβριο του 1912. Σε αυτήν την μάχη βρέθηκε ως διοικητής του 3ου Τάγματος του 4ου Συντάγματος Πεζικού και πήρε μια απόφαση παράτολμη που, όμως, τον δικαίωσε.

Ενώ το τάγμα του βρισκόταν σε εφεδρεία, είδε τα άλλα δύο τάγματα που είχαν λάβει τη διαταγή της κατά μέτωπον επίθεσης να κωλυσιεργούν. Οι στρατιώτες του Βελισσαρίου προωθήθηκαν από τα πλάγια και γρήγορα βρέθηκαν στα μετόπισθεν του εχθρού. Προκάλεσαν πανικό και σύγχυση στα τουρκικά στρατεύματα και τα οδήγησαν σε άτακτη υποχώρηση.

Παρά την επιτυχή έκβαση της μάχης, ο Βελισσαρίου ήρθε σε ρήξη με τον συνταγματάρχη Παπακυριαζή, που τύγχανε και μπατζανάκης του, με αποτέλεσμα να ζητήσει μετάθεση σε άλλη μάχιμη μονάδα. Το αίτημά του έγινε δεκτό και τοποθετήθηκε διοικητής του 9ου Τάγματος του 1/38 Συντάγματος Ευζώνων της 6ης Μεραρχίας Πεζικού.

Από τη θέση αυτή έμεινε στην ιστορία για την τόλμη και τη στρατηγική του ευφυΐα στη Μάχη του Μπιζανίου. Ο Βελισσαρίου, μαζί με τον διοικητή Ιατρίδη, πήρε την απόφαση να παρακούσει τις εντολές των στρατηγών και να κινηθεί καταδρομικά. Έτσι βρέθηκε στα νώτα των Οθωμανών λίγα χιλιόμετρα έξω από την πόλη των Ιωαννίνων.

Η αστραπιαία και παράτολμη κίνησή του, έδωσε την εντύπωση στην Οθωμανική διοίκηση ότι είχε σπάσει η άμυνα και ο ελληνικός στρατός ήταν προ των πυλών. Ο Βελισσαρίου είχε την πρόνοια να αποκόψει όλες τις επικοινωνίες και ο Εσσάτ Πασάς των Ιωαννίνων πίστεψε ότι ο στρατός του είχε ηττηθεί και παραδόθηκε άνευ όρων.

Οι Έλληνες αναδείχθηκαν θριαμβευτικά νικητές και “άνοιξε” ο δρόμος για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων, στις 21 Φεβρουαρίου 1913.

Ο “απελευθερωτής των Ιωαννίνων” ή “Μαύρος Καβαλάρης”, όπως ήταν τα προσωνύμιά του Βελισσαρίου, σκοτώθηκε στη μάχη της Κρέσνας, στις 13 Ιουλίου 1913, σε ηλικία 52 ετών. Μια ριπή βουλγαρικού πολυβόλου τον βρήκε στο στήθος, ενώ μαχόταν στο ύψωμα 1378 στην πιο κρίσιμη και απελπισμένη μάχη του Β’  Βαλκανικού πολέμου. Η φράση που βροντοφώναξε και πέρασε στην ιστορία ήταν:

“Όποιος θέλει την νίκη ή αλλιώς τον θάνατο ας με ακολουθήσει“

Όταν ο βασιλιάς και αρχιστράτηγος, Κωνσταντίνος Α’ πληροφορήθηκε το θάνατο του ταγματάρχη στο πεδίο της μάχης, λέγεται πως είπε: “Ήταν επόμενο. Τέτοιοι ήρωες δε ζουν πολύ“. Στο συλλυπητήριο τηλεγράφημα που συνέταξε και απέστειλε προς τη σύζυγό του, Χαρίκλεια έγραψε: “Χαιρετίζω τον Ήρωα των Ηρώων“.

Η ιστορία των μεταλλίων σε πολυτελή έκδοση του Πολεμικού Μουσείου

Ο Ιωάννης Βελισσαρίου τιμήθηκε με όλα τα στρατιωτικά μετάλλια που όφειλε το ελληνικό κράτος να του αποδώσει για τις υπηρεσίες στην πατρίδα.

Εκτίθενται σε ειδική προθήκη του Πολεμικού Μουσείου Αθηνών, μαζί με τη στολή και τον οπλισμό του. Ανάμεσά τους είναι και το ξίφος που πήρε από Οθωμανό αξιωματικό ως λάφυρο πολέμου.

Τα μετάλλια αποτελούν την ύψιστη απόδοση τιμής σε κάθε Έλληνα και ξένο στρατιωτικό, που βρέθηκε στην πρώτη γραμμή και θυσίασε τη ζωή του για την πατρίδα.

Τα στρατιωτικά μετάλλια διακρίνονται στις εξής κατηγορίες:

• αυτά που απονέμονται για Διακεκριμένες Πράξεις όπως είναι το Αριστείο Ανδρείας, ο Πολεμικός Σταυρός και το Μετάλλιο Εξαιρέτων Πράξεων,
• τα Αναμνηστικά για συμμετοχή σε πολέμους, όπως είναι τα:

– Αναμνηστικά Μετάλλια των Βαλκανικών Πολέμων,

– το Διασυμμαχικό Μετάλλιο Νίκης για τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο,

– τα Αναμνηστικά για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο,

• αυτά που απονεμήθηκαν για Εξαιρετικές Υπηρεσίες προς την πατρίδα, όπως είναι το Μετάλλιο Στρατιωτικής Αξίας για τους Αξιωματικούς και το Μετάλλιο Ευδοκιμου Υπηρεσίας Υπαξιωματικών

Υπάρχουν, επίσης, το Aριστείο Ανδραγαθίας και το Μετάλλιο Εξόχου Πράξεως, τα οποία καθιερώθηκαν μετά το 1974.

Δεν πρόκειται απλώς για συλλεκτικά αντικείμενα. Το καθένα έχει τη δική του μοναδική ιστορία να “διηγηθεί” και όλα μαζί συναποτελούν “μικρά κομμάτια της ελληνικής ιστορίας“, όπως λέει ο πλοίαρχος ε.α. ΠΝ, Κωνσταντίνος Κουτρουλάκης στο νέο του βιβλίο “Στρατιωτικά Μετάλλια & Διάσημα από το 1821 έως το 1973“.

Η παρουσίασή του θα γίνει στις 14 Φεβρουαρίου 2023, στις 7 το απόγευμα, στο αμφιθέατρο του Πολεμικού Μουσείου Αθηνών.

Το βιβλίο είναι αποτέλεσμα πολύχρονης ιστορικής έρευνας και αναφέρεται κατά κύριο λόγο σε μετάλλια που απονεμήθηκαν σε όλους όσοι έπραξαν ανδραγαθίες. Γίνεται επίσης αναφορά σε μετάλλια που, ενώ θεσμοθετήθηκαν, δεν απονεμήθηκαν ποτέ για πολιτικούς λόγους.

Στις σελίδες του βιβλίου, ο Κωνσταντίνος Κουτρουλάκης παραθέτει παραδείγματα απονομών, συλλεκτικές φωτογραφίες και στοιχεία για τη μορφή των μεταλλίων, τις κατασκευαστικές κοπές και γενικότερα την καλλιτεχνική τους αξία.

Το βιβλίο απευθύνεται σε ένα ευρύ φάσμα αναγνωστών, οι οποίοι, μέσα από τις καλαίσθητες σελίδες του, μπορούν να αποκτήσουν εικόνα για το πώς εξελίχθηκαν τα πολεμικά γεγονότα που διαμόρφωσαν το ελληνικό κράτος τον 19ο και 20ό αιώνα.

Όποιος επιθυμεί να θαυμάσει από κοντά μερικά από τα μετάλλια που περιλαμβάνονται στο βιβλίο του Κωνσταντίνου Κουτρουλάκη, μπορεί να επισκεφθεί τη μόνιμη έκθεση του Πολεμικού Μουσείου, όπου περιλαμβάνονται δύο μεγάλες προθήκες με πλήθος ελληνικών Ταγμάτων Αριστείας και Στρατιωτικών Μεταλλίων.

Συντονιστής της παρουσίασης του βιβλίου “Μικρά Κομμάτια Ιστορίας. Στρατιωτικά Μετάλλια & Διάσημα από το 1821 έως το 1973” του Κωνσταντίνου Κουτρουλάκη θα είναι ο δημοσιογράφος Χρίστος Βασιλόπουλος.

Μπορείτε να δείτε την πρόσκληση για την εκδήλωση στην επίσημη σελίδα του Πολεμικού Μουσείου Αθηνών στο Facebook.