Τζορτζ Μπλέηκ. Ο κορυφαίος πράκτορας των Βρετανών που άλλαξε στρατόπεδο. Κατέδωσε στους Σοβιετικούς πάνω από 400 κατασκόπους της Δύσης, ενώ αρκετοί ήταν υφιστάμενοί του

O Τζορτζ Μπλέηκ γεννήθηκε το 1922 στο Ρότερνταμ της Ολλανδίας. Ο πατέρας του ονομαζόταν Αλμπέρτ Μπεχάρ, και ήταν εβραϊκής καταγωγής. Η μητέρα ήταν Ολλανδή και πιστή προτεστάντισσα.

Ο Αλμπερτ Μπεχάρ πολέμησε κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό των Βρετανών. Ως αναγνώριση για τις υπηρεσίες του έλαβε τη βρετανική υπηκοότητα και επέλεξε το επώνυμο Μπλέηκ.

Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο γιος του, ο νεαρός Τζώρτζ, εντάχθηκε στην ολλανδική αντίσταση κατά των Γερμανών κατακτητών. Καταζητούμενος από τους τελευταίους κατέφυγε στη Βρετανία.

Τον Οκτώβριο του 1943 κατατάχθηκε στο Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό και εκπαιδεύτηκε στις ειδικές επιχειρήσεις. Το θάρρος, η γλωσσομάθειά και η εμπειρία του στην παράνομη αντιστασιακή δράση κίνησαν το ενδιαφέρον της SIS (Secret Intelligence Service). Σύντομα ανέλαβε την οργάνωση των Ολλανδών πρακτόρων στη γενέτειρά του, σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Ειδικών Επιχειρήσεων (SOE-Special Operation Executive).

Mετά το τέλος του πολέμου ανέλαβε καθήκοντα ανακριτή στο Αμβούργο. Η πραγματική του αποστολή όμως ήταν να στρατολογεί μεταξύ των Γερμανών αιχμαλώτων πολέμου, πληροφοριοδότες και υποψήφιους πράκτορες. Ο Ψυχρός πόλεμος είχε ήδη ξεκινήσει και οι Γερμανοί θα αποτελούσαν τους μελλοντικούς συνεργάτες των δυτικών μυστικών υπηρεσιών «στον αγώνα κατά του κομμουνισμού».

Το 1948, αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη ρωσική γλώσσα στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, μετατέθηκε στη Σεούλ της Νότιας Κορέας υπό «τον μανδύα» του Βρετανού προξένου. Στην πραγματικότητα έπρεπε να δημιουργήσει στην πρεσβεία ένα δίκτυο της SIS. Ήταν ο πρώτος που ενημέρωσε τις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες για την επικείμενη εισβολή της Βόρειας Κορέας στη Νότια.

Όταν ξέσπασε ο πόλεμος και οι Βόρειοι εισέβαλαν στη Σεούλ ο Μπλέηκ συνελήφθη και παρέμεινε αιχμάλωτος για δύο χρόνια. Το 1952 απελευθερώθηκε και επέστρεψε στο Λονδίνο. Είχε όμως περάσει στην «απέναντι όχθη». Ήταν πλέον ένας φανατικός κομμουνιστής και πράκτορας των Σοβιετικών!

Πιθανώς, κατά τη διάρκεια της αιχμαλωσίας του να υπέστη μια ειδική διαδικασία «ιδεολογικής επαναπροσαρμογής», δηλαδή πλύση εγκεφάλου.

Ο ίδιος αρνήθηκε ότι δέχτηκε κάποιου είδους ψυχολογική πίεση. Πάντως μετά την επιστροφή του στη Βρετανία, οι ψυχολόγοι των μυστικών υπηρεσιών δεν διέκριναν κανένα ίχνος πλύσης εγκεφάλου και σε αυτή την άποψη επιμένουν μέχρι σήμερα.

Ο Μπλέηκ ισχυρίζεται ότι η μεταστροφή του άρχισε από τα μαθήματα ρωσικής γλώσσας στο Κέιμπριτζ, τα οποία τον έφεραν σε επαφή με τον ρωσικό τρόπο σκέψης, τον πολιτισμό, αλλά και τις νωπές ακόμη δάφνες της Σοβιετικής Ένωσης από τον αγώνα της εναντίον του ναζισμού. Παράλληλα, μελετούσε και τα φυλλάδια που είχε τυπώσει η SIS με τις βασικές αρχές του κομμουνισμού και τα οποία προορίζονταν για την ενημέρωση των πρακτόρων. Ο ίδιος αναφέρει πως αυτά που διάβαζε συμφωνούσαν με την προτεσταντική ανατροφή που του είχε δώσει η μητέρα του.

Πάντως, ανεξάρτητα αν η μεταστροφή του ήταν προϊόν εξαναγκασμού ή προσωπική επιλογή, ο Μπλέηκ υπηρέτησε τον κομμουνισμό με πραγματικά θρησκευτικό ζήλο. Το 1953 ανήκε στο πιο κρυφό τμήμα της SIS, το τμήμα “Υ”, την ύπαρξη του οποίου αγνοούσαν ακόμη και τα μέλη των υπολοίπων βρετανικών μυστικών υπηρεσιών. Αρμοδιότητα του τμήματος ήταν η παρακολούθηση των τηλεφωνικών γραμμών των Σοβιετικών διπλωματών και στρατιωτικών στο Λονδίνο, τη Γενεύη και τη  Βιέννη.

Σύντομα, το “Υ” έστρεψε την προσοχή του στο Βερολίνο.

Το 1955 το Βερολίνο ήταν διαιρεμένο σε τέσσερις τομείς: τον αμερικανικό, τον σοβιετικό, τον γαλλικό και τον βρετανικό. Η πόλη είχε μεταβληθεί στον παράδεισο των κατασκόπων. Πολλά χρόνια αργότερα, ο Μπλέηκ έλεγε ότι μερικές φορές είχε την εντύπωση πως οι μισοί Βερολινέζοι εργάζονταν για κάποια μυστική υπηρεσία, ίσως και για περισσότερες.

Τον Ιανουάριο του 1954 το τμήμα Υ, παρόντος του Μπλέηκ φυσικά, αποφάσισε την έναρξη μιας επιχείρησης με την κωδική ονομασία «Χρυσός». Στόχος ήταν η κατασκευή μιας σήραγγας από τον βρετανικό τομέα μέχρι μια περιοχή κοντά στο αεροδρόμιο Σέννενφελντ μέσα στο σοβιετικό τομέα. Εκεί βρίσκονταν όλες οι διοικητικές υπηρεσίες του Κόκκινου Στρατού οι οποίες επικοινωνούσαν με τις άλλες μονάδες και τη Μόσχα, μέσω μιας ειδικής μυστικής τηλεφωνικής γραμμής. Οι Βρετανοί, σε συνεργασία με την αμερικανική CIA, επιδίωκαν μέσω της σήραγγας, την παγίδευση και παρακολούθηση της γραμμής.

Αρχηγός των Αμερικανών ήταν ο πράκτορας της CIA Κλήβ Κράμ και των Βρετανών ο Μπλέηκ!

Στις 25 Φεβρουαρίου 1955 η σήραγγα, μήκους 583 μέτρων και κόστους 28.000.000 δολαρίων, ήταν έτοιμη. Το ίδιο έτοιμοι όμως ήταν και οι Σοβιετικοί, άριστα πληροφορημένοι από τον Μπλέηκ. Παρείχαν στους υποκλοπείς ψεύτικες πληροφορίες μαζί με αληθινές και έτσι το αποτέλεσμα ήταν ο διαχωρισμός τους να γίνει αδύνατος. Με αυτό τον τρόπο η KGB κατέφερε σε κάποιο βαθμό να ελέγχει τις δυτικές μυστικές υπηρεσίες μέσω της παραπληροφόρησης που τους παρείχε.

Ένα χρόνο μετά οι Σοβιετικοί αποφάσισαν να δώσουν ένα τέλος στην κωμωδία «ανακαλύπτοντας» τη σήραγγα (22 Απριλίου 1956). Φρόντισαν μάλιστα να συμπέσει η ανακάλυψη με την επίσκεψη Χρουτσώφ στην Αγγλία, ώστε ο Σοβιετικός ηγέτης να διαμαρτυρηθεί έντονα γι’ αυτή την πράξη «αμερικανικής πειρατείας»!

Στο μεταξύ, ο Μπλέηκ είχε μετατεθεί (Ιανουάριος 1955). Ως ανταμοιβή και απόδειξη της εκτίμησης που έτρεφαν στο πρόσωπο του οι προϊστάμενοι του, τον όρισαν οργανωτή ενός δικτύου κατασκοπίας στο Βερολίνο και την Ανατολική Γερμανία! Αποστολή του ήταν να βρίσκει και να στρατολογεί πράκτορες που θα δρούσαν στον σοβιετικό τομέα.

Εκεί ο διπλός πράκτορας ασκούσε συστηματικά κατασκοπεία σε βάρος της υπηρεσίας του. Φωτογράφιζε απόρρητα έγγραφα, μετέβαινε μια φορά το μήνα στο Ανατολικό Βερολίνο και παρέδιδε τα φιλμ στους Σοβιετικούς. Κανένας δεν παραξενευόταν για τα ταξίδια του αυτά στην άλλη πλευρά. Όλοι υπέθεταν πως πήγαινε για να συναντήσει κάποιον πράκτορα.

Η SIS είχε συστήσει στο Βερολίνο μια μονάδα αλίευσης πληροφοριών, που λειτουργούσε σαν κατάστημα μαύρης αγοράς. Είδη πολυτελείας που δεν υπήρχαν στον ανατολικό τομέα ανταλλάσσονταν με πληροφορίες από Σοβιετικούς ή Ανατολικογερμανούς πολίτες. Ιδιοκτήτης και πράκτορας της SIS ήταν ένας Ανατολικογερμανός, ο Χόρστ Αϊτνερ.

Ο τελευταίος όμως, ήταν επίσης διπλός πράκτορας στην υπηρεσία των Σοβιετικών.

Ο Μπλέηκ φυσικά είχε ενημερώσει σχετικά τους Σοβιετικούς για τον ρόλο του καταστήματος. Η KGB έστελνε εκεί πράκτορές της, «πρόθυμους να δελεαστούν» από τα δώρα. Μετά βέβαια, μετέδιδαν χαλκευμένες πληροφορίες.

Υπολογίζεται ότι ο Μπλέηκ κατέδωσε στους Σοβιετικούς πάνω από 400 Δυτικούς πράκτορες που δρούσαν στην Ανατολική Ευρώπη και «διάβρωσε» τις δυτικές μυστικές υπηρεσίες με άγνωστο αριθμό Σοβιετικών πρακτόρων.

Το καλοκαίρι του 1959 ο Μπλέηκ μετατέθηκε στο Λονδίνο. Η ηγεσία της SIS είχε νέα αποστολή για τον πολύτιμο πράκτορά της!

Με την πολιτική ύφεσης του Χρουτσώφ στα τέλη της δεκαετίας του ΄50, η επικοινωνία της Δύσης με τη Σοβιετική Ένωση αποκαταστάθηκε μερικώς. Έτσι, Δυτικοί επιχειρηματίες μπορούσαν πια να ταξιδεύουν στην Ανατολική Ευρώπη και αντίστροφα σοβιετικές εμπορικές αποστολές στη Δύση. Η SIS άνοιξε στο Λονδίνο ένα μεταφραστικό γραφείο, υπό τη διεύθυνση του Μπλέηκ. Το γραφείο είχε ως αποστολή, εκτός από τις μεταφράσεις, να προσεγγίζει τα μέλη των σοβιετικών αποστολών, να τους παρέχει δώρα και ερωτική συντροφιά και φυσικά να στρατολογεί πληροφοριοδότες και πράκτορες. Με αυτό τον τρόπο ο Μπλέηκ είχε πρόσβαση σε όλα τα δίκτυα της SIS στην Ανατολική Ευρώπη, αφού αυτά αναλάμβαναν να έρθουν σε επαφή με τους νεοστρατολογηθέντες.

Το επόμενο καλοκαίρι ο Μπλέηκ μετατέθηκε στον Λίβανο για να τελειοποιήσει τις γνώσεις του στην αραβική γλώσσα. Ξαφνικά έλαβε εντολή να επιστρέψει στο Λονδίνο. Η διεύθυνση ήθελε να συζητήσει μαζί του μια νέα αποστολή. Πράγματι έφθασε στις 3 Απριλίου 1961 στην αγγλική πρωτεύουσα, όπου και συνελήφθη με την κατηγορία της κατασκοπείας.

Τι είχε συμβεί; Στο Βερολίνο είχε συλληφθεί ο Αϊτνερ. Ο τελευταίος κατά τη διάρκεια της ανάκρισης αποκάλυψε τον ρόλο του Μπλέηκ. Επίσης ένας Πολωνός πράκτορας, ο Μίχαελ Γκοσνιέφσκι, αυτομόλησε στη Δύση και παρέδωσε στους Αμερικανούς ένα έγγραφο που είχε στείλει η KGB στις πολωνικές μυστικές υπηρεσίες. Με αυτό την πληροφορούσε λεπτομερώς για όλες τις δραστηριότητες της SIS στην Πολωνία. Στο έγγραφο είχαν πρόσβαση μόνο τρεις Βρετανοί αξιωματούχοι. Ένας απ’ αυτούς ήταν ο Μπλέηκ. Όλα αυτά σε συνδυασμό με το φιάσκο της επιχείρησης «Χρυσός» έπεισαν τους Βρετανούς για την ταυτότητα του ενόχου.

Ο Μπλέηκ ομολόγησε τα πάντα, προσήχθη σε δίκη και καταδικάστηκε σε 42 χρόνια φυλάκιση (ανώτατη ποινή της βρετανικής νομοθεσίας). Δεν έμελε όμως να μείνει για πολύ έγκλειστος. Το 1966 δραπέτευσε, βοηθούμενος από τον Ιρλανδό μαχητή του IRA Σων Μπούρκ και δύο ακτιβιστές κατά της εξάπλωσης των πυρηνικών, που γνώρισε στη φυλακή. Έφτασε με μυθιστορηματικό τρόπο στη Σοβιετική Ένωση όπου έγινε δεκτός με τιμές. Η ηγεσία της SIS υπέστη νευρικό κλονισμό, καθώς η δράση του Μπλέηκ έγινε γνωστή σε όλο τον κόσμο. Οι Βρετανοί έπραξαν ότι ήταν δυνατόν για να «κουκουλώσουν» το φιάσκο τους. Ακόμα και όταν το 1990 κυκλοφόρησαν τα απομνημονεύματα του Μπλέηκ με τίτλο «Χωρίς επιλογή», το βιβλίο αποσύρθηκε από τα βιβλιοπωλεία και κατασχέθηκε, όπως και η αμοιβή του συγγραφέα!

Σε μια πρόσφατη συνέντευξη του ο Μπλέηκ ρωτήθηκε πως νοιώθει ως προδότης της Βρετανίας. Ο διαβόητος διπλός πράκτορας απάντησε: «ο πατέρας μου ήταν Εβραίος και η μητέρα μου Ολλανδέζα, η Βρετανία δεν είναι πατρίδα μου». Πρόσθεσε επίσης ότι η κατασκοπευτική του δράση υπέρ της Σοβιετικής Ένωσης είχε ιδεολογικά και μόνο κίνητρα, αφού ποτέ δεν δέχθηκε κάποια αμοιβή γι’ αυτή, ούτε καν τα προβλεπόμενα «έξοδα κίνησης»!

Διαβάστε επίσης στη “ΜτΧ”: Η Βρετανίδα κατάσκοπος που βοήθησε τον Στάλιν να κατασκευάσει ατομική βόμβα. Ήταν γνωστή στους Σοβιετικούς ως «γιαγιά-κατάσκοπος» και την ανακάλυψαν μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ…