Τρούμαν, Στάλιν και Τσόρτσιλ το επίτιμο προεδρείο της πρωτομαγιάτικης πορείας στη Θεσσαλονίκη το 1945. Ήταν ο πρώτος εορτασμός από την εποχή του Μεταξά

του Σπύρου Κουζινόπουλου

Πέμπτη 10 Μαΐου 1945, και οι εργαζόμενοι της Θεσσαλονίκης γιορτάζουν την πρώτη ελεύθερη Πρωτομαγιά μετά από εννέα ολόκληρα χρόνια.

Δηλαδή, όχι μόνο μετά το τέλος της ναζιστικής Κατοχής, αλλά και της δικτατορίας της 4^ης Αυγούστου. Δεδομένου ότι ο δικτάτορας Μεταξάς, θεωρώντας τις Πρωτομαγιάτικες εκδηλώσεις ως έργο των «αναρχοκομμουνιστών» και προκειμένου να αποτρέψει την απεργία, με την οποία γιόρταζαν την ημέρα αυτή οι εργαζόμενοι όλου του κόσμου, την είχε καθιερώσει ως υποχρεωτική αργία.

Ο συμβολικός εορτασμός της Πρωτομαγιάς

Εκείνος ο πρώτος ελεύθερος εορτασμός της Πρωτομαγιάς στη Θεσσαλονίκη, γίνονταν καθυστερημένα, μετά από δέκα ημέρες, καθώς η 1^η Μαΐου έπεφτε Μεγάλη Τρίτη και το Πάσχα 6 Μαΐου.

Ήταν όμως σημαδιακός, δεδομένου ότι την ημέρα πριν από τις εκδηλώσεις, δηλαδή 9 Μαΐου 1945, είχε συντριβεί πλήρως το Χιτλεροφασιστικό θηρίο, με την είσοδο του σοβιετικού στρατού στο Βερολίνο, την ανύψωση της κόκκινης σημαίας στο Ράιχσταγκ και την άνευ όρων παράδοση της Γερμανίας στους Συμμάχους.

Επομένως, ήταν λογικό να έχει η Πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση μπροστά στο Εργατικό Κέντρο Θεσσαλονίκης διπλό νόημα: Αφενός να τιμηθεί η παγκόσμια ημέρα της εργατιάς και αφετέρου να πανηγυριστεί η κατατρόπωση του ναζισμού και του φασισμού. Αυτός ήταν και ο λόγος που στη συγκέντρωση του ΕΚΘ, είχαν προσκληθεί και παραβρίσκονταν δύο αξιωματικοί των συμμάχων χωρών, ένας Ρώσος και ένας Άγγλος.

Η “δημοκρατικών αρχών” όπως προσδιορίζονταν στον τίτλο της, απογευματινή εφημερίδα Δημοκρατία, που κυκλοφορούσε τότε στη Θεσσαλονίκη, σημείωνε την επομένη, στο φύλλο της 11^ης Μαΐου 1945, ότι με τον εορτασμό της πρώτης ελεύθερης Πρωτομαγιάς από τους εργάτες και υπαλλήλους της Θεσσαλονίκης, “διεδηλώθη η ενότης της εργατικής τάξεως και η απόφασίς της να αγωνισθή δια μίαν καλλιτέραν ζωήν, δια την εκρίζωσιν των υπολειμμάτων του φασισμού από την χώραν μας και δια την Δημοκρατικήν αναγέννησιν και ανοικοδόμησιν”.

Σ’ εκείνη την πρωτομαγιάτικη εκδήλωση, είχε σημειωθεί πραγματική κοσμοπλημμύρα από το πλήθος των εργατοϋπαλλήλων, που είχαν κατακλύσει όχι μόνο τους χώρους γύρω από το ΕΚΘ, αλλά και τους κάθετους δρόμους μέχρι την Εγνατίας.

Η μεγαλειώδης πορεία στη Θεσσαλονίκη

Όπως διαβάζουμε στο ρεπορτάζ της Δημοκρατίας “εις τας 9 π.μ. η πλατεία είναι κατάμεστος και εκ μέρους της οργανωτικής επιτροπής ο κ. Κασαπίδης απευθύνει θερμόν χαιρετισμόν προς τους εορτάζοντας εργάτας και υπαλλήλους την πρώτην των ελευθέραν Πρωτομαγιάν, μέσα εις μίαν ελευθέραν πλέον κοινωνίαν από τα δεινά του πολέμου και της φασιστικής σκλαβιάς, τονίζοντας τα δικαιώματα της εργατικής τάξεως δια καλλιτέρους όρους ζωής”.

Ενώ με το ψήφισμα εκείνης της Πρωτομαγιάτικης συγκέντρωσης έστελναν “τον πιο θερμό χαιρετισμό στους αρχηγούς των Ενωμένων Εθνών, που χάρισαν τη νίκη και τη λευτεριά στην ανθρωπότητα, ξεριζώνοντας μια για πάντα το φασιστικό συγκρότημα”.

Ανακηρύσσοντας παράλληλα ως επίτιμο προεδρείο της συγκέντρωσης τους ηγέτες των τριών συμμάχων χωρών Τρούμαν, Στάλιν και Τσόρτσιλ και κρατώντας ενός λεπτού σιγή “στις πρωτοπόρες φυσιογνωμίες του εργατικού κινήματος και αγωνιστές της δημοκρατίας Ρούσβελτ, Ματεότι, Τέλμαν, Τράϊστσαντ”.

Ακολούθησε πορεία, η οποία μέσω των κεντρικών οδών της Θεσσαλονίκης κατευθύνθηκε προς το Σέϊχ-Σου για να γλεντήσουν εκεί οι εργαζόμενοι με τις οικογένειές τους. Σύμφωνα με την ίδια περιγραφή “προηγούνται τα λάβαρα και αι φιλαρμονικαί και ακολούθως κατά εξάδας ολόκληρος η ατελεύτητος σειρά των εργατών”.

Οι προσδοκίες που κράτησαν λίγο

Όπως υπογράμμιζε στο δημοσίευμά της η εφημερίδα Δημοκρατία “με τας χθεσινάς του εορταστικάς εκδηλώσεις ο εργατοϋπαλληλικός κόσμος εξεδήλωσε δια μίαν ακόμη φοράν ότι γνωρίζει να αγωνίζεται δια τας δίκαιας διεκδικήσεις του, δια μίαν ευτυχεστέραν και πολιτισμένην ζωήν, δια την δημοκρατικήν αναγέννησιν της χώρας. Η χθεσινή ημέρα θα γίνει αφετηρία δια νέους ευγενικούς αγώνας, δια το τελειωτικό ξερίζωμα του φασισμού από την χώραν μας, δια την επικράτησιν της Δημοκρατίας».

Δυστυχώς εκείνες οι προσδοκίες θα κρατήσουν πολύ λίγο, καθώς σύντομα οι ξένοι “προστάτες” της χώρας, που δεν ήθελαν την ομαλή πορεία της Ελλάδος, θα επιβάλουν τον αδελφοκτόνο Εμφύλιο Πόλεμο, τις συνέπειες του οποίου ακόμη τις πληρώνει ο ελληνικός λαός.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Η φωτογραφία με την μάνα που θρηνεί τον δολοφονημένο γιο της στην απεργία των καπνεργατών στη Θεσσαλονίκη. Ο «ματωμένος Μάης των εργατών» που ενέπνευσε τον Ρίτσο να γράψει τον «Επιτάφιο». Βίντεο με το χρονικό…