Η πρώτη ταινία του ελληνικού κινηματογράφου με πρωταγωνιστή τον Λάμπρο Κωνσταντάρα λίγο πριν φύγει για το μέτωπο

Η ασπρόμαυρη δραματική ταινία «Το τραγούδι του χωρισμού», αν και δεν είναι τόσο γνωστή, είναι μια από τις πιο ιστορικές και ενδιαφέρουσες του ελληνικού κινηματογράφου. Προβλήθηκε στους κινηματογράφους το 1940 και αποτελεί την πρώτη ομιλούσα ελληνική παραγωγή που η επεξεργασία της έγινε αποκλειστικά στην Ελλάδα.

Η ταινία ήταν παραγωγής της “Σκούρας Φιλμ” και γυρίστηκε από τον Φιλοποίμενα Φίνο. Μάλιστα, ήταν η πρώτη και η τελευταία ταινία που σκηνοθέτησε ο ίδιος ο Φίνος

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Η ταινία γυρίστηκε στα πρώτα σύγχρονα κινηματογραφικά στούντιο στην Ελλάδα που ανήκαν στη «Σκούρας Φίλμ» στο Καλαμάκι. Αυτά κατασκευάστηκαν λίγο πριν το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο με χρήματα Ελληνοαμερικανών. Ο Φίνος δεν είχε φτιάξει ακόμη τη δική του εταιρεία παραγωγής και έτσι ήταν συμπαραγωγός.

Πρώτη ταινία του Λάμπρου Κωνσταντάρα στην Ελλάδα

Πρωταγωνιστής της ταινίας «Το τραγούδι του χωρισμού» ήταν ο 26χρονος τότε Λάμπρος Κωνσταντάρας. Πρόκειται για την πρώτη ελληνική ταινία στην οποία πρωταγωνίστησε. Στο Παρίσι όπου βρισκόταν τα προηγούμενα χρόνια, για να γίνει κοσμηματοποιός, σπούδασε ηθοποιία και εργάστηκε ως μοντέλο.

Παράλληλα είχε παίξει και σε μικρούς ρόλους σε γαλλικές ταινίες.

Έτσι, ο Κωνσταντάρας στην ταινία «Το τραγούδι του χωρισμού» είχε ήδη εμπειρία στον κινηματογράφο, αντίθετα με τους άλλους ηθοποιούς που έπαιζαν για πρώτη φορά.

Συμπρωταγωνίστρια του Κωνσταντάρα ήταν η Λήδα Μιράντα. Σε άλλους ρόλους εμφανίζονταν ο Αλέκος Λειβαδίτης, η Ευγενία Δανίκα, ο Κώστας Παπαγεωργίου κ.ά.

Το σενάριο της ταινίας υπέγραφε ο Δημήτρης Μπόγρης. Υπεύθυνοι φωτογραφίας ήταν οι αδελφοί Δριμαρόπουλοι

«Το τραγούδι του χωρισμού» γυρίστηκε το 1939 και η πρεμιέρα της έγινε σε κινηματογράφους της Αθήνα στις 15 Απριλίου 1940. Ανάμεσα σ’ αυτούς ήταν και το «Ρεξ», ο πιο εμβληματικός της ελληνικής πρωτεύουσας.

Αρνητικές κριτικές και αποτυχία

Παρά τις πρωτιές της ταινίας, οι κριτικές του αθηναϊκού τύπου ήταν αρνητικές. Θεωρήθηκε καλλιτεχνική και εμπορική αποτυχία. Μάλιστα, ο Φίνος αργότερα έλεγε χαρακτηριστικά ότι «Ο Μπόγρης μας έδωσε ένα ωραίο σενάριο και εμείς φτιάξαμε ένα πιλάφι».

Ίσως αυτός να ήταν και ο λόγος γιατί δεν σκηνοθέτησε ποτέ άλλη ταινία.

Μόλις έξι μήνες μετά την πρώτη προβολή της ταινίας «Το τραγούδι του χωρισμού» έγινε η ιταλική εισβολή και η Ελλάδα μπήκε στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στη διάρκεια της Κατοχής, τα στούντιο όπου γυρίστηκε η ταινία καταστράφηκαν από τους Γερμανούς και χάθηκαν τα αρνητικά του φιλμ.

Μία φθαρμένη κόπια είχε διασωθεί στην Αίγυπτο. Το 1994 η Ταινιοθήκη της Ελλάδας την αποκατέστησε.

Ο έρωτας της πλούσιας ντίβας για τον πτωχό πλην όμως ωραίο τραγουδιστή-ψαρά

Το θέμα της ταινίας «Το τραγούδι του χωρισμού» είναι η σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ μίας πλούσιας πρωταγωνίστριας του θεάτρου, της Μιράντας Λαμπρίδου (Λήδα Μιράντα), με τον Κωνσταντή (Λάμπρος Κωνσταντάρας), ενός ωραίου Υδραίου ψαρά που τραγουδά περίφημα.

Η Μιράντα ερωτεύεται τον Κωνσταντή και καταφέρνει να τον παρασύρει στην Αθήνα υποσχόμενη ότι θα τον κάνει αστέρα του τραγουδιού.

Ο Κωνσταντής επίσης γοητεύεται από τη Μιράντα και την προοπτική που του διανοίγεται στον καλλιτεχνικό χώρο. Έτσι αφήνει το νησί του, την αρραβωνιαστικιά του, Ζωίτσα, και τους φίλους, για να πάει στην Αθήνα με τη Μιράντα. Εκεί οι δύο τους δημιουργούν ερωτικό δεσμό, παρά το γεγονός ότι η Μιράντα έχει παράλληλη σχέση με το γιο ενός εφοπλιστή.

Η Μιράντα κανονίζει ο Κωνσταντής να τραγουδήσει για πρώτη φορά στο Ραδιοφωνικό Σταθμό Αθηνών.

Όμως, ο Κωνσταντής ανακαλύπτει ένα γράμμα από τον γιο τον εφοπλιστή προς τη Μιράντα. Αυτό θα τον κάνει να μετανιώσει που εγκατέλειψε το νησί του. Αμέσως μετά την εκπομπή στο σταθμό, αφήνει τη Μιράντα και επιστρέφει στο νησί του. Μια ερωτική ταινία, με τον φτωχό έλληνα, το πλουσιοκόριτσο και το απαραίτητο δράμα.

Η σημαντικότητα της ταινίας ως οπτικό ντοκουμέντο

Εκτός από τον ελληνικό κινηματογράφο, «Το τραγούδι του χωρισμού» είναι σημαντικό και γι’ άλλους λόγους. Λήψεις της έγιναν σε πολλά σημεία της Ελλάδας, όπως η Αθήνα, ο Πειραιάς. η Λίμνη Μαραθώνα, οι Μυκήνες, το Ναύπλιο, οι Σπέτσες, η Ύδρα, και το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου.

Έτσι έχει απαθανατίσει σημεία όπως ήταν το 1939. Αν και κάποια παραμένουν αναλλοίωτα, πολλά έχουν αλλάξει από τότε.

Στην ταινία υπάρχουν κοντινές λήψεις από το κέντρο της Αθήνας το 1939 που δείχνουν πολλούς πεζούς καθώς και αυτοκίνητα, λεωφορεία και τραμ σε κίνηση.

Το διαμέρισμα της Μιράντας όπου έμενε ο Κωνσταντής είναι στο μέγαρο Ράλλη-Σκαραμαγκά στη Βασιλίσσης Σοφίας 15, δίπλα στο Μουσείο Μπενάκη. Πρόκειται για ένα από τα ωραιότερα μέγαρα της προπολεμικής Αθήνας. Στην ταινία “Το τραγούδι του χωρισμού” έχουμε μοναδικές λήψεις από το μέγαρο Ράλλη-Σκαραμαγκά. Αυτές είναι ιδιαίτερα πολύτιμες καθώς το κτίριο κατεδαφίστηκε το 1955. Στη θέση του ανεγέρθηκε η πολυκατοικία όπου στεγάζεται σήμερα το Υπουργείο Εσωτερικών.

Επίσης, στην ταινία βλέπουμε πως ήταν ο τότε Βασιλικός Κήπος με παιδάκια να παίζουν και τους γονείς τους να τα συνοδεύουν. Αυτά όλα μόλις ένα χρόνο πριν από τον πόλεμο και τις τραγωδίες που επιφύλασσε για τους Αθηναίους που λιμοκτόνησαν.

Μοναδική λήψη του Κώστα Σταυρόπουλου

Πολύ ενδιαφέρον έχει η ταινία και για την ιστορία του ραδιοφώνου στην Ελλάδα. Έτσι έχουμε σπάνιες εξωτερικές και εσωτερικές λήψεις από το κτίριο του Ραδιοφωνικού Σταθμού Αθηνών που βρισκόταν στο Ζάππειο. Στην ταινία επίσης εμφανίζεται ο εκφωνητής του σταθμού, Κώστας Σταυρόπουλος, καθώς παρουσιάζει τον Κωνσταντή.

Πρόκειται για τη μοναδική λήψη του Σταυρόπουλου πριν από τον πόλεμο να μιλά στο ραδιόφωνο.

Υπήρξε ο πρώτος εκφωνητής του Ραδιοφωνικού Σταθμού Αθηνών και έγινε γνωστός στο πανελλήνιο στη διάρκεια του πολέμου. Τότε εκφωνούσε συνήθως τα βραδινά δελτία ειδήσεων, όλους τους λόγους των επισήμων, παρουσίαζε εκπομπές και εκφωνούσε  τα πολεμικά ανακοινωθέντα. Κυρίως, όμως, έμεινε στην ιστορία γιατί το πρωί της 27^ης Απριλίου 1941 ενώ τα γερμανικά στρατεύματα έμπαιναν στην Αθήνα, ο Σταυρόπουλος έδωσε το σύνθημα για τη συνέχιση του Αγώνα εναντίον του Άξονα με τα λόγια:

«Προσοχή! Ο Ραδιοφωνικός Σταθμός Αθηνών ύστερα από λίγο δεν θα είναι ελληνικός. Θα είναι γερμανικός και θα μεταδίδει ψέματα. Έλληνες, μη τον ακούτε. Ο πόλεμός μας συνεχίζεται και θα συνεχισθεί μέχρι της τελικής νίκης. Ζήτω το Έθνος των Ελλήνων».

Στοιχεία της ταινίας αντλήθηκαν από την ιστοσελίδα της «Φίνος Φιλμ»: http://finosfilm.com

Αρχική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ταινία με τους δύο πρωταγωνιστές. Πηγή: Wikipedia

Ολόκληρη η ταινία εδώ. Δείτε τον Σταυρόπουλο στο 1:00:23 και στη συνέχεια ακούστε τον Λάμπρο Κωνσταντάρα να τραγουδάει ενώ ντύνουν τη φωνή του με πλάνα της Ύδρας