Το Ζαγόρι στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Ποια είναι τα άλλα 18 ελληνικά μνημεία του καταλόγου

Η Ελλάδα βρίσκεται στην 17η θέση της παγκόσμιας κατάταξης των κρατών με τα περισσότερα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.

Το “Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς” είναι ο ύψιστος τίτλος που μπορεί να δοθεί σε ένα κτίσμα, μέρος ή μνημείο για να αναγνωριστεί η ιστορική, πολιτιστική ή περιβαλλοντική του αξία. Στην χώρα μας υπάρχουν 19 τοποθεσίες που έχουν λάβει αυτή την αναγνώριση.

Πρόσφατα έγινε ομόφωνα δεκτή  η υποψηφιότητα του Ζαγορίου και μπήκε στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Την ιστορική απόφαση πήρε η 45η Σύνοδος της Επιτροπής Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Οργανισμού, στο Ριάντ, της Σαουδικής Αραβίας.

Μάλιστα αποτελεί εξαιρετικής σημασίας προσθήκη, καθώς είναι η πρώτη φορά που αναγνωρίζεται ένα πολιτιστικό αγαθό της χώρας το οποίο αποτελεί παράδειγμα της νεότερης κληρονομιάς. Όλες οι μέχρι σήμερα ελληνικές εγγραφές αφορούσαν σε αγαθά της αρχαιότητας ή του Βυζαντίου.

“Μέχρι τη σύνοδο του Ριάντ , η χώρα μας είχε  εγγράψει 18 αρχαία και βυζαντινά μνημεία. Το Ζαγόρι είναι το πρώτο πολιτιστικό τοπίο της Ελλάδας που εγγράφεται στον κατάλογο του πολιτιστικού τοπίου, επειδή  το περιβάλλον κρατήθηκε αλώβητο και  συνταίριασε αρμονικά  με την ανθρώπινη παρέμβαση” ,α αναφέρει η υπουργός πολιτισμού Λίνα Μενδώνη

Ποια είναι τα υπόλοιπα ελληνικά μνημεία που βρίσκονται στον κατάλογο της UNESCO

Το πρώτο ελληνικό μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς που καταχωρήθηκε ήταν ο ναός του Απόλλωνα στις Βάσσες της Ηλείας, το 1986.

Αφιερωμένος στον Επικούριο Απόλλωνα, είναι χτισμένος σε υψόμετρο 1.131 μέτρων και πιθανολογείται ότι σχεδιάστηκε από τον Ικτίνο, τον αρχιτέκτονα του Παρθενώνα. Ο ναός παρουσιάζει ορισμένες ιδιαιτερότητες σε σχέση με άλλους αντίστοιχους.

Αρχικά, είναι ευθυγραμμισμένος με κατεύθυνση από τον βορρά προς το νότο, ενώ η πλειονότητα των ελληνικών ναών ήταν ευθυγραμμισμένοι από τα ανατολικά προς τα δυτικά. Επιπλέον, συνδυάζει στοιχεία και από τους τρεις κλασικούς ρυθμούς: τον δωρικό, τον ιωνικό και τον κορινθιακό.

Στο περιστύλιο του ναού βρίσκουμε στήλες δωρικού ρυθμού, το εσωτερικό του στηρίζεται από στήλες ιωνικού, ενώ στο κέντρο του υπάρχει και μια στήλη κορινθιακού. Ο γλυπτός διάκοσμος λεηλατήθηκε από αρχαιοκάπηλους και βρίσκεται στις αποθήκες του Βρετανικού Μουσείου!

Το 1987 προστέθηκε στον κατάλογο των μνημείων της UNESCO, ο χώρος των Δελφών και της Ακρόπολης. Στην αρχαία πόλη των Δελφών λειτούργησε το σημαντικότερο μαντείο του αρχαιοελληνικού κόσμου.

Ο ιερός βράχος της Ακρόπολης, από την άλλη, θεωρείται ως το πιο σημαντικό κτίσμα της κλασικής αρχιτεκτονικής και “ένα από τα ωραιότερα έργα που δημιούργησε ποτέ ο άνθρωπος”.

Το 1988 προστέθηκαν πέντε ακόμα χώροι στη λίστα. Η μεσαιωνική πόλη της Ρόδου, δομημένη από τους Οσπιταλιέρους του Τάγματος του Αγίου Ιωάννη, οι οποίοι είχαν υπό την κατοχή τους το νησί για 2 και πλέον αιώνες, θεωρείται μία από τις αρχαιότερες ενεργές μεσαιωνικές πόλεις και σημείο συνάντησης πολλών πολιτισμών. Όταν οι Οσπιτάλιοι Ιππότες ή Ιωαννίτες Ιππότες αποχώρησαν, έκαναν διαδοχικά το πέρασμά τους από την Ρόδο Ιταλοί, Τούρκοι και Έλληνες.

Τα παλαιοχριστιανικά και βυζαντινά μνημεία της Θεσσαλονίκης είναι μια σειρά από 15 μνημεία, τα οποία βρίσκονται διάσπαρτα σε πολλά σημεία της συμπρωτεύουσας. Χρονολογούνται από τον 4ο αιώνα μ.Χ. έως και την Υστεροβυζαντινή Περίοδο (13ος – 14ος αι.) και συμβάλλουν καθοριστικά στη διαμόρφωση του χαρακτήρα της πόλης της Θεσσαλονίκης.

Την ίδια χρονιά στην Πελοπόννησο, το Ιερό του Ασκληπιού στην Επίδαυρο συγκαταλέχθηκε επίσης στα μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς, λόγω της τεράστιας αρχαιολογικής του αξίας.

Το 1988 υπήρξαν και οι πρώτες προσθήκες μνημείων που αναγνωρίστηκαν αφενός για την πολιτισμική -και θρησκευτική- τους αξία, αλλά κυρίως για το φυσικό τους κάλλος. Αυτά είναι το Άγιον Όρος, το μοναδικό αυτοδιοίκητο τμήμα του Ελληνικού Κράτους, που βρίσκεται στη χερσόνησο του Άθω της Χαλκιδικής, και τα Μετέωρα. Πρόκειται για τα δύο σημαντικότερα μοναστικά συγκροτήματα στην χώρα.

Το 1989, προστέθηκαν στον κατάλογο της UNESCO η Αρχαία Ολυμπία και ο Μυστράς.

Η Ολυμπία υπήρξε το πιο δοξασμένο ιερό της αρχαίας Ελλάδας, καθώς ήταν αφιερωμένη στον Δία. Ήταν ακόμα ο τόπος διεξαγωγής των Ολυμπιακών Αγώνων και αποτελεί μέχρι σήμερα τον τόπο που τιμητικά γίνεται η αφή της Ολυμπιακής Φλόγας που σηματοδοτεί την έναρξη των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων.

Ο Μυστράς ήταν μία οχυρωμένη ελληνική πόλη που γνώρισε εξαιρετική άνθιση κατά τον 14ο και 15ο αιώνα ως πρωτεύουσα του βυζαντινού Δεσποτάτου.

Οι μονές και οι αρχαιολογικοί χώροι του ’90

Τη δεκαετία του ’90, έξι ακόμα μνημεία προστέθηκαν στον ελληνικό κατάλογο.

Το 1990, ολόκληρο το νησί της Δήλου ανακηρύχθηκε Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Τρεις μονές σε διαφορετικά μέρη της χώρας επίσης έλαβαν τον τιμητικό τίτλο.

Πρόκειται για την Μονή Δαφνίου στο Χαϊδάρι, την Μονή Οσίου Λουκά στη Βοιωτία και τη Νέα Μονή της Χίου που είναι παγκοσμίως γνωστή για τα εξαιρετικής τέχνης ψηφιδωτά της.

Το 1992 στη λίστα μπήκαν το Πυθαγόρειο και το Ηραίο της Σάμου. Το πρώτο αποτελεί αρχαιολογικό χώρο και περιλαμβάνει διάφορα μνημεία της αρχαίας ελληνικής και της ρωμαϊκής εποχής. Το δεύτερο είναι παραθαλάσσιος οικισμός, μέσα στον οποίο βρίσκονται και τα ερείπια του ομώνυμου ναού της αρχαιότητας, ο οποίος ήταν αφιερωμένος στη θεά Ήρα.

Το 1996 ανακηρύχθηκε Μνημείο της UNESCO ο αρχαιολογικός χώρος των Αιγών στην Βεργίνα. Το 1977 ανακαλύφθηκε ότι εκεί βρίσκονταν οι τάφοι των αρχαίων Μακεδόνων βασιλέων, καθώς οι Αίγαι υπήρξε η πρώτη ιστορική πρωτεύουσα της Μακεδονίας.

Το 1999, ο αρχαιολογικός χώρος των Μυκηνών και της Τίρυνθας, καθώς και το ιστορικό κέντρο της Χώρας της Πάτμου έκαναν επίσης την εμφάνισή τους στον κατάλογο της UNESCO.

Οι τελευταίες προσθήκες

Το 2007, οκτώ χρόνια μετά την τελευταία προσθήκη, η Παλιά Πόλη της Κέρκυρας εντάχθηκε στα Μνημεία της UNESCO. Με την ιστορία της να ξεκινά τον 8ο αιώνα π.Χ., πρόλαβε να περάσει από τα χέρια πολλών πολιτισμών που άφησαν ανεξίτηλο το στίγμα τους. Βυζαντινοί, Βενετοί, Γάλλοι, Ιταλοί και Άγγλοι υπήρξαν για μεγάλα χρονικά διαστήματα κυρίαρχοι του κέντρου του στρατηγικής σημασίας νησιού του Ιονίου.

Το 2016, ο Αρχαιολογικός χώρος Φιλίππων έγινε το 18ο ελληνικό μνημείο που μπήκε στη λίστα. Στην περιοχή των Φιλίππων, που στην αρχαιότητα λέγονταν Κρηνίδες, ιδρύθηκε από τον Απόστολο Παύλο η πρώτη Χριστιανική Εκκλησία επί ευρωπαϊκού εδάφους!

Η νεότερη προσθήκη στον κατάλογο των μνημείων της UNESCO έγινε το 2023 με το Ζαγόρι.

«Ο διεθνής οργανισμός αναγνώρισε την εξέχουσα οικουμενική αξία της αρχιτεκτονικής των Ζαγοροχωρίων, ως ένα εξαιρετικό δείγμα επιβίωσης και αλληλεπίδρασης της βυζαντινής και οθωμανικής αρχιτεκτονικής. Αναγνώρισε την αυθεντικότητα και ακεραιότητα του αγαθού, συστατικά απαραίτητα προκειμένου να περιληφθεί στον κατάλογο παγκόσμιας κληρονομιάς», δήλωσε η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη.

Αναφερόμενη στη σημασία της εγγραφής η Λίνα Μενδώνη τόνισε ότι «Η εγγραφή στον κατάλογο Πολιτιστικού Τοπίου της Unesco, είναι μια τεράστια ευκαιρία για το Ζαγόρι, καθώς μετά την εγγραφή του, αποκτά μία  οικουμενική διάσταση για να αναδείξει και να εκμεταλλευθεί σωστά την παγκόσμια φήμη την οποία αποκτά. Παύει το Ζαγόρι να είναι κτήμα ημών, των Ελλήνων. Τώρα, γίνεται κτήμα της οικουμένης».

Πρόκειται «για μια εγγραφή, στον κατάλογο για το πολιτιστικό τοπίο, η οποία είναι η πρώτη της Ελλάδας.