Το τραγικό τέλος του Πυθαγόρα, εξαιτίας του μαθητή που απέρριψε. Η περιπλάνηση στην Αίγυπτο, ο γάμος με τη μαθήτριά του

Ένας κοσμηματοπώλης από τη Σάμο και μια γυναίκα που ονομαζόταν Παρθένη παντρεύτηκαν. Όταν πήγαν στους Δελφούς, για να ακούσουν την Πυθία, τους υποσχέθηκε «έναν γιο που θα ήταν χρήσιμος σε όλους τους ανθρώπους, για την αιωνιότητα».

Το παιδί αυτό ήρθε στον κόσμο και εξελίχθηκε σε έναν από τους σπουδαιότερους φιλοσόφους, μαθηματικούς και θεωρητικούς της μουσικής της αρχαίας Ελλάδας. Ακόμη κι αν δεν ξέρουμε λεπτομέρειες για τη ζωή του, σίγουρα τον γνωρίζουμε από το θεώρημά του στη γεωμετρία.

Ο λόγος για τον Πυθαγόρα τον Σάμιο (580-496 π.Χ.), ο οποίος εγκατέλειψε την πατρίδα του, την οποία εξουσίαζε ο τύραννος Πολυκράτης, γύρισε τον κόσμο και εγκαταστάθηκε στον Κρότωνα της Κάτω Ιταλίας, συμβάλλοντας καθοριστικά στην πολιτιστική και κοινωνική πρόοδό του.

Βασικό δόγμα της διδασκαλίας του ήταν ότι οι αριθμοί εκφράζουν την αληθινή ουσία των πραγμάτων, ότι αποτελούν το “κλειδί” για την αποκάλυψη των βαθύτερων μυστηρίων του σύμπαντος. Για να ξεπεράσει τα όρια της συμβατικής γνώσης, “πάντρεψε” τα μαθηματικά με τη φιλοσοφία.

Η μύησή του στην Αίγυπτο διήρκεσε 22 χρόνια και στη Βαβυλώνα διείσδυσε στα μυστικά της αρχαίας μαγείας. Έχοντας για εφόδια την τεράστια υπομονή και την ακλόνητη θέληση για γνώση, ξεπέρασε όλες τις δοκιμασίες, στις οποίες τον υπέβαλαν. Μετά από συνολικά 34 χρόνια απουσίας, ο Πυθαγόρας επέστρεψε στη Σάμο, διαψεύδοντας την πεποίθηση πολλών ότι ήταν νεκρός.

«Ο Πυθαγόρας διέσχισε ολόκληρο τον αρχαίο κόσμο πριν περάσει το μήνυμά του στην Ελλάδα. Όπως όλοι οι μεγάλοι άνδρες, πίστευε στο άστρο του. Κανένα μονοπάτι που οδηγούσε στη γνώση δεν τον αποθάρρυνε, ο φόβος του θανάτου δεν μπορούσε να τον ελέγξει, γιατί έβλεπε τη ζωή πέρα από αυτόν», αναφέρει ο Γάλλος Edouard Shuré, φιλόσοφος, ποιητής και συγγραφέας του βιβλίου «Ο Πυθαγόρας & τα Δελφικά Μυστήρια», το οποίο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1906 και κυκλοφορεί μεταφρασμένο στα ελληνικά από τις εκδόσεις Δαιδάλεος.

Ο Πυθαγόρας στους Δελφούς

Αφού επισκέφθηκε όλους τους ναούς της Ελλάδας, ο Πυθαγόρας έφτασε στους ξακουστούς Δελφούς, τον «ομφαλό της γης», σύμφωνα με τη μυθολογία. Η τέχνη της μαντικής είχε “μαραζώσει” και ο Σάμιος φιλόσοφος θέλησε να επαναφέρει το ναό του Απόλλωνα στην παλιά του δύναμη και αίγλη.

Λέγεται ότι μυήθηκε από μία ιέρεια του ναού που ονομαζόταν Θεοκλεία. Ο Shuré περιγράφει τη σχέση που ανέπτυξαν με την ακόλουθη παρομοίωση:

«Ο Πυθαγόρας και η Θεοκλεία αναγνώριζαν ο ένας τον άλλον, όπως μια βαθιά δόνηση επιτρέπει στον ποιητή και τη λύρα να αναγνωρίζονται καθώς πλησιάζουν».

Στον ένα χρόνο παραμονής του στους Δελφούς, ο Πυθαγόρας είχε μακρές συζητήσεις με τους ιερείς και τους μετέδωσε τα μυστικά της διδασκαλίας του. Για να τους θυμίσει την αποστολή τους, τους έλεγε τα εξής εξυψωτικά λόγια:

«Όπως ο μαγνήτης έλκει το σίδερο, έτσι και εμείς με τις σκέψεις μας, τις προσευχές μας και τις πράξεις μας προσελκύουμε τη θεία έμπνευση. Είναι στο χέρι σας να παραδώσετε στην Ελλάδα το λόγο του Απόλλωνα και η Ελλάδα θα λάμψει από αθάνατο φως!».

Η εγκατάσταση στον Κρότωνα και το τέλος

Μετά τους Δελφούς, ο Πυθαγόρας επέλεξε ως κέντρο της δράσης του τον Κρότωνα, μία από τις ακμάζουσες πόλεις της Magna Grecia, η οποία βρισκόταν στο άκρο του κόλπου του Τάραντα.

Σύμφωνα με τον Shuré, ο Πυθαγόρας διάλεξε το συγκεκριμένο μέρος όχι απλώς για να μεταδώσει τη διδασκαλία του σε έναν κύκλο επιλεγμένων μαθητών, «αλλά και για να εφαρμόσει τις αρχές της στην εκπαίδευση των νέων και στη ζωή του κράτους […] Σίγουρα καμία από τις δημοκρατίες της Ελλάδος δεν θα ανεχόταν αυτή την καινοτομία. Ο φιλόσοφος θα είχε κατηγορηθεί για συνωμοσία κατά του κράτους».

Χάρη στην ευγλωττία και το κύρος του, ο Πυθαγόρας κατάφερνε να προσελκύει τους νέους και τις γυναίκες, για τις οποίες έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον, προκειμένου να ενσωματωθούν στον πολιτικό και πνευματικό βίο.

Η επιρροή που ασκούσε ήταν τόσο έντονη που έκαμψε τις αμφιβολίες της συγκλήτου του Κρότωνα για την ίδρυση Πυθαγόρειου Ινστιτούτου στην είσοδο της πόλης. Όσοι νέοι επιθυμούσαν να ενταχθούν, ήταν υποχρεωμένοι να περάσουν μια περίοδο εξέτασης και δοκιμασίας με διάφορα στάδια.

Μεταξύ των γυναικών που ακολουθούσαν τη διδασκαλία του Πυθαγόρα ήταν η Θεανώ, κόρη ενός κατοίκου του Κρότωνα, την οποία τελικά παντρεύτηκε και απέκτησε μαζί της τρία παιδιά. Ο ρόλος της Θεανώς στη διάδοση του Πυθαγορισμού μετά το θάνατο του άνδρα της υπήρξε καθοριστικός.

Το τέλος του Πυθαγόρα “γράφτηκε” από έναν υποψήφιο μαθητή του, τον Κύλωνα. Ο Σάμιος φιλόσοφος, ο οποίος ήταν πολύ αυστηρός στο να δέχεται μαθητές, τον απέρριψε, διότι τον θεωρούσε βίαιο και ισχυρογνώμονα. Ο Κύλων το εξέλαβε ως μεγάλη προσβολή και έγινε άσπονδος εχθρός του Πυθαγόρα.

Συγκέντρωσε τους φίλους του και μαζί τους άρχισε να καταστρώνει σχέδιο εξόντωσης του φιλοσόφου και των πιστών ακολούθων του. Διέδιδε ότι οι ομιλίες του Πυθαγόρα δεν διέφεραν από εκείνες ενός τυράννου και με “φλογερούς” λόγους ξεσήκωνε την κοινή γνώμη εναντίον του.

Σύμφωνα με μία εκδοχή, ο Πυθαγόρας κάηκε ζωντανός μαζί με σχεδόν 40 Πυθαγόρειους στο σπίτι του μαθητή του, Μίλωνα του Κροτωνιάτη, το οποίο περικύκλωσαν υποστηρικτές του Κύλωνα. Σύμφωνα με μία δεύτερη εκδοχή, ο φιλόσοφος διέφυγε της σφαγής, περιπλανήθηκε από πόλη σε πόλη και πέθανε στο Μεταπόντιο από την πείνα.

Οι μαθητές του εκδιώχθηκαν, διασκορπίστηκαν, αλλά φρόντισαν να μεταλαμπαδεύσουν τα λόγια του δασκάλου τους και να διαιωνίσουν τη μνήμη του.

Περισσότερα για τη διδασκαλία του αρχαίου Έλληνα φιλοσόφου και μαθηματικού θα διαβάσετε στο βιβλίο του Edouard Shuré «Ο Πυθαγόρας & τα Δελφικά Μυστήρια», το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Δαιδάλεος

Πηγές εικόνων κεντρικής φωτογραφίας: WikimediamtxCommons και Wikipedia