Γιατί τα SS ανατίναξαν τις εκκλησίες και άρπαξαν ιερά κειμήλια. Δεν σεβάστηκαν ούτε τον “δικό” τους Σάντα Κλάους

Τον Ιούνιο του 1944, η Υπάτη και η Σπερχειάδα, ήρθαν αντιμέτωπες με το ειδεχθές πρόσωπο των Ες Ες. Υπό τις διαταγές του αδίστακτου συνταγματάρχη και υπεύθυνου για τις σφαγές στο Δίστομο και την Κλεισούρα Καστοριάς, Καρλ Σύμερς, σκότωσαν αθώους ανθρώπους, κατέστρεψαν σπίτια και εξάντλησαν το μένος τους στη βεβήλωση θρησκευτικών ναών.

Στο στόχαστρο των επιδρομέων βρέθηκαν οι μεγάλες εκκλησίες της περιοχής και έφτασαν στο σημείο να τις ανατινάξουν με εκρηκτικά. Δεν εξαίρεσαν ούτε αυτές που ήταν αφιερωμένες στον Άγιο Νικόλαο.

Οι πιστοί της περιοχής περίμεναν από τους Γερμανούς σε αυτήν την περίπτωση να δείξουν έναν ιδιαίτερο σεβασμό, καθώς ο συγκεκριμένος Άγιος είναι ο δικός τους Σάντα Κλάους, δηλαδή ο Άι Βασίλης των Χριστουγέννων και της θρησκευτικής τους παράδοσης. Η ονομασία Σάντα Κλάους προήλθε από σύντμηση του Saint Nicolaus.

Ο Άγιος Νικόλαος Σπερχειάδας

Στις 18 Ιουνίου 1944, οι Γερμανοί ανατίναξαν την εκκλησία του Αγίου Νικολάου στη Σπερχειάδα, η οποία κτίστηκε στα τέλη του 19ου με αρχές του 20ού αιώνα. Δεν δίστασαν, μάλιστα, να κλέψουν το Ιερό Δισκοπότηρο και το Ευαγγέλιο του Ναού.

“Ήταν το αποκορύφωμα του παραλογισμού, διότι ξέρουμε ότι ο Άγιος Νικόλαος είναι πρόσωπο σεβαστό στη δυτική χριστιανοσύνη.

Φαίνεται ότι μπροστά στη βία, στο φονταμενταλισμό, στον εθνικισμό και στο συμφέρον γενικότερα, δεν λογάριασαν ούτε ιερό ούτε όσιο“, είπε στη “ΜτΧ” ο Μητροπολίτης Φθιώτιδας Συμεών.

Τα δύο κλεμμένα ιερά αντικείμενα εντοπίστηκαν στην παράνομη αγορά στη Θήβα, το 1947. Για να επιστραφούν στο ναό, ζητήθηκαν χρήματα.

Τα έξοδα κάλυψε η ενορία της πόλης. Αποτελούν σήμερα τα μοναδικά σωζόμενα κειμήλια που συνδέονται απευθείας με την ιστορία του ναού.

Για ποιο λόγο οι Γερμανοί προχώρησαν σε μια βαρβαρότητα;

“Θεωρώ προσωπικά ότι, χτυπώντας την εκκλησία του Αγίου Νικολάου, προσπάθησαν να κάμψουν το ηθικό του πληθυσμού αλλά και των ανταρτικών δυνάμεων της περιοχής οι οποίες προστάτευαν την πόλη της Σπερχειάδος“, ήταν η απάντηση που έδωσε στη “ΜτΧ” ο Πατήρ Κύριλλος, προϊστάμενος του ιστορικού ναού.

Την ίδια άποψη συμμερίζεται και η Αλεξία Υφαντή, Αρχαιολόγος στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Φθιώτιδας και Ευρυτανίας: “Τις εκκλησίες δεν υπάρχει λόγος να τις καταστρέψεις, παρά μόνο για να κάμψεις το ηθικό των πιστών. Όπως συμβαίνει σε όλους τους πολέμους, το ηθικό ενός λαού, των κατοίκων μια περιοχής σίγουρα καταρρέει, όταν εξαφανίζεις το σπίτι του και πολύ περισσότερο το θρησκευτικό του σπίτι“.

Από το 2000, ο ναός έχει κηρυχθεί μνημείο. Ένα τμήμα του αποκαταστάθηκε, αλλά δεν θα αναστηλωθεί πλήρως. Τα ερείπιά του θα συνεχίζουν να υπάρχουν, για να λειτουργούν ως διαρκής υπενθύμιση της ωμότητας των ναζιστικών κατοχικών δυνάμεων.

“Μαζί με τη γέφυρα του Γοργοποτάμου, είναι ένα σπάνιο μνημείο της πρόσφατης ιστορίας της περιοχής“, είπε η κ. Υφαντή.

Οι τρεις εκκλησίες της Υπάτης

Μία μέρα πριν αιματοκυλίσουν τη Σπερχειάδα, στις 17 Ιουνίου 1944, τα στρατεύματα του Σύμερς επιτέθηκαν στην Υπάτη. Εκεί οι Γερμανοί κατέστρεψαν όχι μία, αλλά τρεις εκκλησίες: του Αγίου Νικολάου, του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Ηρωδίωνα.

Εκείνη του Αγίου Νικολάου ήταν ιδιαίτερα σημαντική, καθώς αποτελούσε το μητροπολιτικό ναό της περιοχής. Τα Ες Ες άρπαξαν και κατέστρεψαν δύο πολύτιμα ιερά κειμήλια: την εικόνα του Αγίου Νικολάου, που πιθανόν αναγόταν στην εποχή της Εικονομαχίας και τον Κώδικα των Νέων Πατρών, όπως ονομαζόταν η Υπάτη στα μεσαιωνικά χρόνια.

Ο Κώδικας περιελάμβανε την ιστορία όλων των μητροπολιτών από το 1600 και μετά. “Ήταν κάτι πάρα πολύ σημαντικό, όχι μόνο γιατί περιείχε τον Επισκοπικό Κατάλογο, αλλά και πολλές άλλες σημαντικές μαρτυρίες“, ανέφερε στη “ΜτΧ” ο Μητροπολίτης Συμεών.

Σύμφωνα με τον Μητροπολίτη Φθιώτιδας, η καταστροφή ήταν, ουσιαστικά, μια πράξη εκδίκησης απέναντι στην εκκλησία:

“Δεν υπάρχει τίποτα λογικό σε έναν πόλεμο, και καμία λογική μέσα στη βία. Όμως η καταστροφή ιερών δεν συνάδει με την θεωρία του πολέμου, γιατί είναι άβατα και παρέχουν άσυλο.

Η εξήγηση είναι ότι η αντίσταση του λαού είχε σε μεγάλο βαθμό ηθικό αυτουργό και γενεσιουργό πνευματικό ηγέτη τον κλήρο. Και πιο συγκεκριμένα τον ηγούμενο της Μονής Αγάθωνος, Γερμανό Δημάκοπου έλαβε μέρος στην Αντίσταση“, αναφέρει ο Μητροπολίτης.

Οι τρεις κατεστραμμένοι ναοί ανοικοδομήθηκαν μεταπολεμικά. Οι μνήμες, όμως, δεν έσβησαν ποτέ.

Το ρεπορτάζ αποτελεί τμήμα της μεγάλης έρευνας της “Μηχανής του Χρόνου” σχετικά με την καταστροφή της Υπάτης και της Σπερχειάδας από τα SS. Δείτε εδώ πληροφορίες για το επεισόδιο.