Το ταξίδι του Ουμπέρτο Έκο στο Άγιο Όρος. Οι συζητήσεις με τους μοναχούς για το αλάθητο του Πάπα και τις αιρέσεις, λίγο πριν εκδώσει το “Εκκρεμές του Φουκώ”. (φωτο)

Ο Ουμπέρτο Έκο, εκτός από φιλόσοφος, συγγραφέας και διακεκριμένος καθηγητής, έχει χαρακτηριστεί ως «μεγάλος δάσκαλος» και «ιδανικός συνομιλητής».

Σταθμός στην καριέρα του υπήρξε το «Όνομα του Ρόδου», ένα μυθιστόρημα που κυκλοφόρησε το 1980, όταν ο Έκο συμπλήρωνε το 50ο έτος της ηλικίας του. Ακολούθησε το «Εκκρεμές του Φουκώ» και μια σειρά από άλλα μυθιστορήματα που αγαπήθηκαν πολύ από το αναγνωστικό κοινό.

Μιλούσε πέντε ξένες γλώσσες, λατινικά και άψογα αρχαία ελληνικά

Η Ελλάδα στη ζωή του συγγραφέα είχε ξεχωριστή θέση. Τη θεωρούσε αφετηρία όλων των πολιτισμών.

Θαύμαζε την κουλτούρα, την ιστορία της και ήταν λάτρης του Αριστοτέλη.

Το 1988 ήταν η χρονιά που κυκλοφόρησε το «Εκκρεμές του Φουκώ».

Λίγες μέρες πριν από την έκδοση του βιβλίου, ο Ουμπέρτο Έκο βρέθηκε στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στο Άγιον Όρος.

Επισκέφθηκε την Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπεδίου και τη βιβλιοθήκη της, όπου φυλάσσεται ο κώδικας «Γεωγραφία Κλαύδιου Πτολεμαίου», ένα από τα σπανιότερα χειρόγραφα παγκοσμίως, που χρονολογείται στα τέλη του 13ου με αρχές του 14ου αιώνα.

Ο καλαμπουρτζής … «φαρμακόγλωσσος» Έκο

Ο δημοσιογράφος Θόδωρος Ιωαννίδης από τη Θεσσαλονίκη, υπήρξε στενός φίλος και συνεργάτης του Ουμπέρτο Έκο για πολλά χρόνια.

Μέσα από τις δικές του περιγραφές αναδείχθηκε και ο «φίλος Ουμπέρτο». Αποκαλύπτει λοιπόν ότι ήταν αθυρόστομος, μέγας φαγάς και φοβερός πότης.

Ήταν φίλος για πολλά χρόνια. Βαριά κουβέντα η λέξη φίλος. Σημειολόγος, δάσκαλος μεγάλος στο σύστημα «πομπός – μήνυμα – δέκτης». Μεγάλος καλαμπουρτζής και φαρμακόγλωσσος…

Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στη Χαλκιδική, επισκέφτηκε το άγαλμα του φιλόσοφου Αριστοτέλη, στα Στάγειρα.

Είχε την ανάγκη να απομονωθεί και να μη συζητάει καθόλου για βιβλία, εκδόσεις και συγγραφείς.

Μέχρι που έπεσε στα χέρια του το δημοσίευμα μιας εφημερίδας που αποκάλυπτε ουσιαστικά το περιεχόμενο του βιβλίου που επρόκειτο να εκδοθεί.

Το δημοσίευμα της ιταλικής εφημερίδας, έβριθε από ανακρίβειες και ψευδείς ειδήσεις. Υπεύθυνος της «διαρροής» ήταν ένας φίλος του συγγραφέα, λόγιος και δοκιμιογράφος, μια πασίγνωστη προσωπικότητα της Ιταλίας, ο Oreste del Buono.

Αν και ζήτησε συγνώμη, δήλωσε πως δεν μπορούσε να αντισταθεί στον πειρασμό και έτσι αποκάλυψε τα «ελάχιστα» πράγματα που γνώριζε για το μυθιστόρημα. Η είδηση «κατρακύλησε» σε όλα τα μέσα. Εφημερίδες, ραδιόφωνα και τηλεοράσεις ασχολούνταν με το «Εκκρεμές».

Το γεγονός τάραξε τον Ουμπέρτο Έκο και κατέστρεψε μια και καλή το κλίμα ηρεμίας που ήθελε για να απολαύσει το ταξίδι του.

Αναπόφευκτα έγινε το επίκεντρο μιας ατελείωτης συζήτησης, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες να τις αποφύγει.

Η στιγμή που επισκέφτηκε το μοναστήρι της Σιμωνόπετρας ήταν καθοριστική, αφού ίσως για πρώτη φορά μετά το ατυχές συμβάν, ένιωσε πραγματική ηρεμία.

Όπως περιέγραψε ο Θόδωρος Ιωαννίδης, που ήταν παρών στο ταξίδι, «φλυαρούσε» με τους μοναχούς σε ένα περιβάλλον ιδανικό.

Κουβέντες που ξεκίνησαν από το αλάθητο του πάπα και κατέληξαν στο Μάη του ’68. Κάπου εκεί, ξεπρόβαλε και ένα θέμα που γοήτευε τον συγγραφέα. Οι αιρέσεις. Έτσι, αυθόρμητα αποκάλυψε εκείνη τη στιγμή πως στο νέο του βιβλίο, υπάρχουν αρκετές σελίδες αφιερωμένες σε αυτό το θέμα.

Η φιγούρα που εντυπωσίασε τον Έκο ήταν του μοναχού Ελισαίου, στη Μονή Ιβήρων.

Ήταν πολύ νέος, σοβαρός και είχε μελετήσει τους Λατίνους εκκλησιαστικούς συγγραφείς. Εντυπωσίασε με τη σεμνότητα και την ηρεμία του. Εκεί δοκίμασαν ρακί – το αγαπημένο ποτό του Έκο-. Οι μοναχοί το έφτιαχναν, αλλά όπως τους αποκάλυψαν δεν το δοκίμαζαν για να μην αλλοιωθεί η σκέψη τους.

Με αφορμή τον θάνατο του Ουμπέρτο Έκο, ο φίλος του Θόδωρος Ιωαννίδης, θέλησε να μοιραστεί ένα περιστατικό που έλαβε χώρα το 2006:

“Το σωτήριον έτος 2006 κυκλοφόρησε ένα μικροσκοπικό βιβλιαράκι του γεμάτο λογοπαίγνια: ομώνυμα, ομόφωνα, παλίνδρομα και πάει λέγοντας. Αρκεί ένα μικρό παράδειγμα. Η λέξη arepo που όταν τη διαβάζουμε από το τέλος προς την αρχή, γίνεται opera.

Όταν το διάβασα, είχα την ευκαιρία να τον «νικήσω» για πρώτη και τελευταία φορά. Του έστειλα λοιπόν το δικό μας «ΝΙΨΟΝ ΑΝΟΜΗΜΑΤΑ ΜΗ ΜΟΝΑΝ ΟΨΙΝ».

Η αντίδρασή του ήταν εκκωφαντική. Στο τηλέφωνο ούρλιαξε χαρούμενος: – Non lo sapevo! Δεν το ήξερα!

Τέλος, όπως και όλοι οι Ιταλοί, ο Ουμπέρτο δεν χώνευε τους Γερμανούς. Δικαίωμά του, παρά το γεγονός ότι το Umberto είναι όνομα γερμανικό και σημαίνει γίγαντας λαμπερός. Και παρά το ότι ήταν παντρεμένος επί δεκαετίες και μέχρι το τέλος με την Ρενάτε, μία Γερμανίδα που αγάπησε πολύ.

Κι όσο για το Eco (Ηχώ), έδινε στους φίλους του την ευκαιρία να του λένε ότι είναι ένας πολυλογάς που απαντάει πάντοτε ή ένας εγωιστής που θέλει πάντοτε να έχει την τελευταία λέξη…”

Πληροφορίες και φωτογραφικό υλικό αντλήθηκαν από το voria.gr και από το περιοδικό “Το Τέταρτο”, τεύχος 33, έτος 1988, όπου το υπογράφει ο δημοσιογράφος και στενός φίλος του Ουμπέρτο Έκο, Θεόδωρος Ιωαννίδης.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Τι ήταν το περίφημο εκκρεμές του Φουκώ; Ο επιστήμονας που μέτρησε με ακρίβεια την ταχύτητα του φωτός, έπασχε από στραβισμό, ήταν φιλάσθενος και έφυγε μόλις 49 χρόνων