Το σπίτι του Σικελιανού στη Σαλαμίνα, που έγινε μουσείο. Υπήρξε το καταφύγιό του στα χρόνια της κατοχής (βίντεο)

Κοντά στο μοναστήρι της Φανερωμένης στη Σαλαμίνα, δίπλα στη θάλασσα, βρίσκεται η τελευταία κατοικία του ποιητή Άγγελου Σικελιανού. 

Η πρώτη φορά που επισκέφτηκε ο Σικελιανός το νησί ήταν το 1930, με πρόσκληση του φίλου του ποιητή Ανδρέα Σαλτάρη, που ήταν ντόπιος.

Στη Σαλαμίνα, ο Σικελιανός ήρθε σε επαφή με τον μοναχό Αμβρόσιο, ο οποίος ήταν ο μοναδικός που δεν εγκατέλειψε τη μονή στην Κατοχή. Έγιναν φίλοι και  ο ποιητής εντυπωσιασμένος από την ομορφιά της περιοχής ζήτησε ένα μέρος να μείνει. 

Η μονή έκανε δεκτό το αίτημά του και του παραχώρησε ένα μικρό σπιτάκι κοντά στην παραλία. Ο Σικελιανός είχε αναπτύξει φιλικές σχέσεις με τους ντόπιους.

Στην περιοχή που ήταν το σπίτι, υπήρχε ένας από τους 10 ανεμόμυλους της Σαλαμίνας, ο οποίος χτίστηκε το 1878, μετά την μεταφορά του ναυστάθμου από τον Πόρο στον όρμο της Φανερωμένης.

Έως το 1881, το κτίριο εκτελούσε χρέη στρατιωτικού διοικητηρίου. Αργότερα, χρησιμοποιήθηκε ως ησυχαστήριο το κελί ενός μοναχού.

Τον Μάρτιο του 1938 ο Σικελιανός γνώρισε την Άννα Καμπανάρη, σύζυγο του φυματιολόγου Γεωργίου Καραμάνη και την ερωτεύτηκε. Χώρισε την Αμερικανίδα σύζυγό του Εύα Πάλμερ και ξαναπαντρεύτηκε στις 17 Ιουνίου του 1940.

Όταν εισέβαλαν οι Γερμανοί στην Ελλάδα, ο Σικελιανός και η Άννα Καμπανάρη, έχοντας οικονομικά προβλήματα, πήραν την απόφαση να βρουν καταφύγιο στο σπίτι της Σαλαμίνας, καθώς δεν μπορούσαν να ανταπεξέλθουν στα έξοδα της Αθήνας.

Η κατοχή δοκίμασε τα όρια των ανθρώπων και ο Σικελιανός βλέποντας την δύσκολη κατάσταση του Κωστή Παλαμά, προμηθεύτηκε από τον μελισσοκόμο Σπύρο Παπανικολάου ένα βάζο μέλι και έσπευσε να του το δώσει. Ο ποιητής ήταν 84 ετών και είχε κλονισμένη υγεία. Απεβίωσε μια εβδομάδα αργότερα.

Στις 28 Φεβρουαρίου 1943 έγινε η κηδεία του Κωστή Παλαμά στο Α νεκροταφείο και ήταν μια πάνδημη εκδήλωση πατριωτικής έξαρσης και αντίστασης στα μαύρα χρόνια της κατοχής. Ο Σικελιανός απήγγειλε με βροντερή φωνή «Σε αυτό το φέρετρο ακουμπάει η Ελλάδα». Το ποίημα έγραψε το βράδυ του θανάτου του γερο-Παλαμά:

Ηχήστε οι σάλπιγγες… Καμπάνες βροντερές,

δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα…

Βογκήστε τύμπανα πολέμου… Οι φοβερές

σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα !

Με την πάροδο του χρόνου και η υγεία του Σικελιανού επιδεινώθηκε ραγδαία. Έπασχε από ημιπληγία, με αποτέλεσμα το σώμα του να παραλύσει σταδιακά.

Στις 4 Ιουνίου 1951, είπε στην οικιακή βοηθό του να του αγοράσει το φάρμακο «νιζόλ» που έπαιρνε για την ημιπληγία. Εκείνη το μπέρδεψε και πήρε το απολυμαντικό «λιζόλ», το οποίο ο ποιητής ήπιε με αποτέλεσμα να υποστεί σοβαρά εγκαύματα στα αναπνευστικά του όργανα.

Στις 19 Ιουνίου 1951 άφησε την τελευταία του πνοή στην κλινική «Η Παμμακάριστος» της Αθήνας.

Αφού πέθανε ο ποιητής, το σπίτι αφέθηκε στην τύχη του. Το 1991, η σύζυγός του ανέφερε στο δήμο Σαλαμίνας την επιθυμία της να αναστηλωθεί και να μετατραπεί σε ένα μικρό μουσείο.

Η ίδια προθυμοποιήθηκε να δωρίσει και προσωπικά αντικείμενα του Σικελιανού, για να δημιουργηθεί συλλογή που να φαίνεται η αγάπη του για το νησί.

Το 2003, συνάφθηκε συνεργασία με την Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων Αττικής, η οποία ολοκλήρωσε το έργο το 2006. Η Άννα Καμπανάρη δεν πρόλαβε να δει το σχέδιό της ολοκληρωμένο, καθώς πέθανε ακριβώς λίγες μέρες πριν την ολοκλήρωση της αναστήλωσης.

Σήμερα, στο μουσείο, υπάρχουν προσωπικά εκθέματα, όπως τα ρούχα του Σικελιανού, τα έπιπλα του ζευγαριού, ο εργαλειός , το σιδερένιο κρεβάτι του, επιστολές που έγραψε ο ίδιος σε φίλους ή ακόμα και το τηλέφωνο της Εύας Πάλμερ, πρώην συζύγου του Σικελιανού.

Δείτε το σπίτι του Άγγελου Σικελιανού στη Σαλαμίνα μέσα από τα πλάνα του Michael Miller: