Το σπίτι στο Στάλινγκραντ όπου οι Γερμανοί έχασαν περισσότερους άνδρες απ’ όσους για την κατάκτηση του Παρισιού. Ποιος ήταν ο Παβλόφ

Η Μάχη του Στάλινγκραντ έχει μείνει στην ιστορία ως μία από τις πιο φοβερές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Όσοι κατάφεραν να επιβιώσουν πότε δεν ξέχασαν τις φριχτές συνθήκες στη διάρκεια της πολιορκίας που κράτησε περίπου έξι εφιαλτικούς μήνες. Το φαγητό και ο ύπνος ήταν ελάχιστος. Η ζωή δεν είχε καμία αξία και ο θάνατος ήταν πανταχού παρόν. Οι ελεύθεροι σκοπευτές καραδοκούσαν ανά πάσα στιγμή.

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Η πολιορκία της Στάλινγκραντ διήρκεσε από τις 23 Αυγούστου 1942 έως τις 2 Φεβρουαρίου 1943. Στο τέλος, οι Σοβιετικοί κατάφεραν να συντρίψουν την 6η γερμανική Στρατιά που πολιορκούσε την πόλη, όμως κινδύνεψαν πολλές φορές να χάσουν τον έλεγχό της.

Για μήνες στους δρόμους του Στάλινγκραντ, που ήταν γεμάτοι από τα μπάζα των ερειπίων της πόλης, έγιναν κάποιες από τις πιο απάνθρωπες αψιμαχίες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Κάθε σπίτι ήταν πεδίο μάχης. Κάθε δρόμος ένα χαράκωμα. Κάθε γειτονιά ζώνη του πυρός. Πολυκατοικίες καταλαμβάνονταν και χάνονταν μέσα σε λίγες ώρες, ακόμη και λεπτά.

Οι μάχες ήταν τρομερές για ένα διαμέρισμα ή έναν όροφο.

Υπήρξαν πολλά παραδείγματα ηρωϊσμού στη διάρκεια της πολιορκίας του Στάλινγκραντ. Για τους Σοβιετικούς ένα από τα κορυφαία ήταν η αντίσταση του λοχία Γιάκοφ Παβλόφ και της διμοιρίας του σε μία τετραώροφη πολυκατοικία που έμεινε στην ιστορία ως το “Σπίτι του Παβλόφ“.

Ο λοχίας Γιακόφ Παβλόφ και η κατάληψη της πολυκατοικίας

Ο έφεδρος λοχίας Παβλόφ, 25 χρονών, ανέλαβε επικεφαλής μίας διμοιρίας, όταν στην αρχή ακόμη της γερμανικής πολιορκίας σκοτώθηκαν όλοι οι αξιωματικοί της ομάδας του. Αποστολή της διμοιρίας ήταν να κάνει αιφνιδιαστικές επιθέσεις μέσα στην πόλη σε σημεία της που είχαν καταληφθεί από τους Γερμανούς.

Ήταν μία απελπισμένη προσπάθεια από πλευράς των Σοβιετικών να δημιουργήσουν «νησίδες αντίστασης» μέσα σε γερμανοκρατούμενες περιοχές με την ελπίδα να προκαλέσουν προβλήματα στα μετόπισθεν των εισβολέων.   

Με βάση την τακτική αυτή, ο Παβλόφ διατάχθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 1942 να ανακαταλάβει μία τετραώροφη πολυκατοικία που είχε πέσει στα χέρια των Γερμανών και βρισκόταν πια πίσω από τις γραμμές τους. Ο Παβλόφ και οι τριάντα άνδρες του αιφνιδίασαν τους Γερμανούς και πήραν την πολυκατοικία.

Το εκπληκτικό δεν ήταν η ανακατάληψη, αλλά το γεγονός ότι ο Παβλόφ την κράτησε για 59 μέρες μέχρι και τις 25 Νοεμβρίου 1942, όταν η διμοιρία του αντικαταστάθηκε.

Το κτίριο βρισκόταν κοντά στην όχθη του ποταμού Βόλγα και έβλεπε στην πλατεία της “9ης Ιανουαρίου”, μίας από τις κεντρικές του Στάλινγκραντ. Ήταν ένα στρατηγικό σημείο καθώς η θέση του στο σταυροδρόμι έδινε στους υπερασπιστές του τη δυνατότητα να επιτηρούν απ’ όλες τις πλευρές του σε απόσταση περίπου ενός χιλιομέτρου.

Η πολυκατοικία ήταν από τα πιο προωθημένα σημεία των σοβιετικών, στην πόλη, μέχρι που οι Γερμανοί προέλασαν αρκετά χιλιόμετρα μέσα στο Στάλινγκραντ.

Παρά ταύτα, ο Παβλόφ είχε διαταγή να κρατήσει την πολυκατοικία. Οι πιθανότητες επιβίωσής του ήταν σχεδόν μηδαμινές. Δεν το σκέφτηκε. Έμεινε να εκτελέσει την ρητή εντολή του Στάλιν με τίτλο «Ούτε ένα βήμα πίσω». Όποιος παράκουε το διάταγμα 227, η ποινή ήταν εκτέλεση.

Έτσι, ο λοχίας Γιακόφ Παβλόφ δεν είχε επιλογή. Θα υπερασπιζόταν την πολυκατοικία μέχρι τον τελευταίο άνδρα και την τελευταία σφαίρα. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν θα έμενε στο κτίριο ακόμη και αν δεν υπήρχε το περίφημο διάταγμα.

Το “Σπίτι του Παβλόφ” αντιστέκεται στη γερμανική λαίλαπα

Ο Παβλόφ οχύρωσε την πολυκατοικία και ναρκοθέτησε τις θέσεις γύρω απ’ αυτή. Παράλληλα, έστησε φωλιές πολυβόλων στο υπόγειο και το πατάρι του. Ένα παλιό αντιαρματικό τουφέκι ήταν το μόνο που είχαν εναντίον των γερμανικών αρμάτων μάχης.

Ο Σοβιετικός στρατός βρισκόταν πολλά χιλιόμετρα μακριά. Παρ’ όλα αυτά, ο Παβλόφ δεν ήταν τελείως αποκομμένος. Κάποιες ενισχύσεις και λίγα εφόδια μπόρεσαν να φθάσουν στην πολυκατοικία, κυρίως μέσω του Βόλγα ή με αποστολές αυτοκτονίας μέσα σε μια τάφρο που είχε σκαφτεί στα ερείπια του Στάλινγκραντ. Ποτέ, όμως, δεν υπήρχαν περισσότεροι από δώδεκα υπερασπιστές σε οποιαδήποτε στιγμή της πολιορκίας.

Στις ενισχύσεις που έλαβε ο Παβλόφ υπήρχαν και επίλεκτοι ελεύθεροι σκοπευτές. Αυτοί προκάλεσαν μεγάλες απώλειες στους Γερμανούς που επιτίθονταν στην πολυκατοικία.

Ήταν επιτακτική ανάγκη για τους Γερμανούς να πάρουν πίσω την πολυκατοικία που υπερασπιζόταν ο Παβλόφ και οι άνδρες του. Για τους δύο μήνες που κράτησαν τις θέσεις τους δεν υπήρξε σχεδόν καμία μέρα που οι Γερμανοί δεν τους επιτέθηκαν με μεγάλο αριθμό ανδρών και τεθωρακισμένων.

Οι Σοβιετικοί απαντούσαν με καταιγιστικά πυρά από τα παράθυρα όλων των ορόφων της πολυκατοικίας και του αντιαρματικού πυροβόλου στην ταράτσα.

Όπως αποδείχτηκε, ο Παβλόφ είχε τοποθετήσει το αντιαρματικό στην ταράτσα της πολυκατοικίας γιατί γνώριζε ότι τα γερμανικά τανκ δεν μπορούσαν να υψώσουν τα πυροβόλα τους τόσο ψηλά για να το χτυπήσουν. Οι χειριστές του, κατέστρεψαν δώδεκα γερμανικά τεθωρακισμένα.

Πολλές φορές οι Γερμανοί επιτίθονταν και νύχτα με αποτέλεσμα οι άνδρες του Παβλόφ να περνούν πολλές μέρες χωρίς ύπνο. Γρήγορα αυτή η αντίσταση έγινε θρυλική στους υπερασπιστές του Στάλινγκραντ και η πολυκατοικία πήρε το παρατσούκλι «Το Σπίτι του Παβλόφ».

Στα σπάνια διαλείμματα από τις μάχες, οι άνδρες του Παβλόφ έβγαιναν στο χώρο μπροστά από την πολυκατοικία για να βγάλουν τα πτώματα των δεκάδων Γερμανών. Ο λόγος ήταν ότι στις επιθέσεις τους οι Γερμανοί πολλές φορές χρησιμοποιούσαν τους νεκρούς συμπολεμιστές τους για κάλυψη.

Και άμαχοι στο “Σπίτι του Παβλόφ”!

Ακούγεται αδιανόητο αλλά συνέβη. Κατά την πολιορκία των 59 ημερών, στην πολυκατοικία έμεναν και άμαχοι. Ο Παβλόφ φρόντισε να παραμείνουν στο πιο ασφαλές σημείο, που ήταν το υπόγειο. Όσοι επιβίωσαν, έφυγαν με τους άνδρες του Παβλόφ στις 25 Νοεμβρίου 1942.

Τέσσερις επιζώντες από τους τριάντα της αρχικής διμοιρίας

Το «Σπίτι του Παβλόφ» έγινε σύμβολο της πεισματικής σοβιετικής αντίστασης στο Στάλινγκραντ. Μόνο τέσσερις άνδρες της αρχικής διμοιρίας των τριάντα ανδρών, συμπεριλαμβανομένου του Παβλόφ, κατάφεραν να επιβιώσουν.

Ο Γιακόφ Παβλόφ συνέχισε τη δράση του στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Από την άμυνα πέρασε στην αντεπίθεση και πολέμησε στο Βερολίνο την άνοιξη του 1945.

Ο λοχίας επιβίωσε σε όλες τις μάχες και του απονεμήθηκαν πολλά μετάλλια και τιμές με αποκορύφωμα τη ανακήρυξή του σε «Ήρωα της Σοβιετικής Ένωσης» το 1945. Πέθανε το 1981.

Το «Σπίτι του Παβλόφ» ξαναχτίστηκε μετά τον πόλεμο και δίπλα του ανεγέρθηκε ένα μνημείο από τούβλα από το αρχικό κτίριο στη μνήμη των πεσόντων υπερασπιστών του. Η επιγραφή στο μνημείο λέει: «Σε αυτό το κτίριο συνδυάστηκαν ηρωικά κατορθώματα πολέμου και εργασίας. Θα σε υπερασπιστούμε και θα σε ξαναχτίσουμε, αγαπητό Στάλινγκραντ!».

Ο Βασίλι Τσούικοφ, ο στρατηγός που ήταν επικεφαλής των Σοβιετικών δυνάμεων στο Στάλινγκραντ, καυχιόταν πώς οι Γερμανοί έχασαν περισσότερα στρατεύματα στο «Σπίτι του Παβλόφ» από ό,τι κατακτώντας το Παρίσι.

Αρχική εικόνα: stalingrad.net

Στοιχεία αντλήθηκαν από: warhistoryonline.com