Το σχέδιο “Ατλαντρόπα” για την ενοποίηση Ευρώπης και Αφρικής μέσω φραγμάτων. Τι προέβλεπε και ποιοι το υποστήριξαν

του συνεργάτη ιστορικού Κωνταντίνου Λαγού

Η «Ατλαντρόπα» ή «Πανρόπα» ήταν μια ουτοπική ιδέα μηχανικής που προτάθηκε από τον Γερμανό αρχιτέκτονα Χέρμαν Σοργκέλ τη δεκαετία του 1920 και προωθήθηκε από τον ίδιο μέχρι τον θάνατό του το 1952.

Ο Γερμανός αρχιτέκτονας Χέρμαν Σοργκέλ (Herman Sörgel) στις αρχές του 20ου αιώνα οραματίστηκε την κατασκευή τεράστιων φραγμάτων κατά μήκος του Γιβραλτάρ και του Βοσπόρου τα οποία θα μείωναν τη στάθμη της Μεσογείου έως και 200 ​​μέτρα.

Έτσι θα εμφανίζονταν σε πολλά σημεία της νέα εδάφη για καλλιέργεια και εγκατάσταση. Αυτό ήταν το κεντρικό χαρακτηριστικό ενός μεγαλεπήβολου σχεδίου με την ονομασία «Ατλαντρόπα».

Η κατασκευή του υδροηλεκτρικού φράγματος κατά μήκος του στενού του Γιβραλτάρ δεν θα έριχνε μόνο τη στάθμη της θάλασσας στη Μεσόγειο, αλλά θα παρήγαγε και τεράστιες ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας για ολόκληρη την Ευρώπη.

Τα φράγματα στη Μεσόγειο

Επιπλέον, ο Σοργκέλ πρότεινε την κατασκευή και άλλων μεγάλων φραγμάτων σε κεντρικά σημεία της Μεσογείου. Αυτό στα Δαρδανέλια θα έριχνε τη στάθμη του Εύξεινου Πόντου, ενώ ένα άλλο μεταξύ Σικελίας και Τυνησίας θα λειτουργούσε υποβοηθητικά στο φράγμα του Γιβραλτάρ για να πέσει η στάθμη στη Μεσόγειο.

Επιπλέον, πάνω στο φράγμα Σικελίας-Τυνησίας θα υπήρχε και ένας αυτοκινητόδρομος και σιδηροδρομική γραμμή που θα συνέδεε την Ευρώπη με την Αφρική.

Ο Σόργκελ επίσης πρότεινε την κατασκευή ενός τεράστιου φράγματος στον ποταμό Κονγκό για να παρέχει γλυκό ​​νερό για την άρδευση της Σαχάρας. Με τον τρόπο αυτό θα αντικαθιστούσε την έρημο μς τεράστιες εκτάσεις εύφορης γης, αλλά και ένα κανάλι που θα χρησιμοποιούνταν για τη ναυτιλία στο εσωτερικό της Αφρικής.

Ένας αιώνας εργασίας

Ο Χέρμαν Σοργκέλ πίστευε ότι θα χρειαζόταν ένας αιώνας εντατικής εργασίας από τα ευρωπαϊκά κράτη σε συνεργασία με τους κατοίκους της Αφρικής για να πραγματοποιηθεί η “Ατλαντρόπα”.

Με τα νέα εδάφη που θα δημιουργούνταν στις μεσογειακές ακτές θα ανέβαινε κατακόρυφα το επίπεδο κυρίως των Ευρωπαίων και δευτερευόντως των Αφρικανών.

Έτσι θα σταματούσαν οι αντιπαραθέσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών που οδήγησαν σε δύο παγκοσμίους πολέμους.

Ο Σοργκέλ θεωρούσε ότι η Ατλαντρόπα θα παρείχε γη, τροφή, απασχόληση, ηλεκτρική ενέργεια και, κυρίως, ένα νέο όραμα για την Ευρώπη και τη γειτονική Αφρική. Οι δύο ήπειροι θα ενώνονταν σε μία με την ονομασία του προγράμματος, «Ατλαντρόπα».

Επιπλέον, ο Σοργκέλ παρουσίαζε το όραμά του ως μια ειρηνική πανευρωπαϊκή εναλλακτική λύση στην έννοια του «ζωτικού χώρου» (Lebensraum) που έγινε ένας από τους δεδηλωμένους λόγους για την κατάκτηση νέων εδαφών από τη Ναζιστική Γερμανία.

Οπαδοί και πολέμιοι

Όσο και αν φαίνεται περίεργο, το όραμα της Ατλαντρόπα απέκτησε φανατικούς υποστηρικτές. Σε αυτούς συμπεριλαμβάνονταν γνωστοί πολιτικοί, μηχανικοί, αρχιτέκτονες και επιστήμονες σε όλη την Ευρώπη.

Μάλιστα, χαρακτηρίστηκε ως «κίνημα» και γνώρισε μεγάλη διάδοση στο μεσοπόλεμο κυρίως στη Γερμανία και άλλες χώρες της Βόρειας Ευρώπης.

Ο Σοργκέλ είχε πλούσιους χορηγούς και το 1931, ίδρυσε το «Ινστιτούτο Ατλαντρόπα» για να προωθήσει το έργο και να αναπτύξει λεπτομερή σχέδια για την κατασκευή του.

Πάντως, ακόμη και τότε, οι περισσότεροι επιστήμονες χλεύασαν το σχέδιο της «Ατλαντρόπα». Στην καλύτερη περίπτωση τη χαρακτήριζαν “ουτοπική”. Στη χειρότερη ως “γραφική” και “παλαβή”.

Κάποιοι απ’ αυτούς που φοβήθηκαν μήπως οι πολιτικοί ξεκινούσαν να την πραγματοποιούν, τόνιζαν ότι παράμετροι της Ατλαντρόπα θα επιβάρυναν ανεπανόρθωτα το περιβάλλον. Σε πολλές περιπτώσεις δεν θα βελτίωνε τη ζωή των κατοίκων της Μεσογείου αλλά θα την κατέστρεφε.

Η κατάκτηση της εξουσίας στη Γερμανία από τους Ναζί το 1933 και ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος που ακολούθησε σταμάτησαν κάθε προσπάθεια του Σοργκέλ να ξεκινήσει το μεγαλεπήβολο έργο. Μετά τον Πόλεμο και ως τις αρχές της δεκαετίας του 1950 άρχισε να συζητείται ξανά από κάποιους μηχανικούς και αρχιτέκτονες. Όμως, εξαφανίστηκε μετά το θάνατο του Σοργκέλ το 1952.