Το Σχέδιο Μάρσαλ στην μεταπολεμική Ευρώπη και η βοήθεια προς την Ελλάδα. Τι ανέφεραν οι εμπειρογνώμονες για τους πολιτικούς και πως επηρέασε τον εμφύλιο. Νέα εκπομπή

Το μεταπολεμικό σχέδιο των Ηνωμένων Πολιτείων για την ανασυγκρότηση της κατεστραμμένης Ευρώπης, που έμεινε γνωστό ως «Σχέδιο Μάρσαλ» παρουσιάζει η Μηχανή του Χρόνου με το Χρίστο Βασιλόπουλο,  Δευτέρα 30 Νοεμβρίου στις 21.00 από το COSMOTE HISTORY. Επανάληψη: Κυριακή 6 Δεκεμβρίου στις 5 το απόγευμα.

Η εκπομπή καταγράφει το διεθνές μεταπολεμικό περιβάλλον, όταν προέκυψε το λεγόμενο «χάσμα δολαρίου» που απείλησε με νέα ύφεση τις ΗΠΑ, επειδή η πλούσια Αμερική δεν μπορούσε να εξάγει τα προϊόντα της στην κατεστραμμένη Ευρώπη.

Οι Αμερικανοί αποφάσισαν να ενισχύσουν γενναία 16 χώρες που είχαν πληγεί από τον πόλεμο, υπό την προϋπόθεση ότι θα διοχέτευε σε αυτές τα προϊόντα της. Ταυτόχρονα  οι χώρες αυτές θα παρέμεναν στο δυτικό  κόσμο και θα δημιουργούσαν ένα ανάχωμα στην εξάπλωση της Σοβιετικής Ένωσης. Ο ψυχρός πόλεμος είχε ήδη αρχίσει.

Το σχέδιο Μάρσαλ στην Ελλάδα

Αν και το σχέδιο Μάρσαλ αρχικά αφορούσε μόνο την ηττημένη Γερμανία, τελικά αποφασίστηκε η οικονομική ενίσχυση να επεκταθείς και στις χώρες Βέλγιο, Λουξεμβούργο, Γαλλία, Γερμανία, Δανία, Ελβετία, Ελλάδα, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισραήλ, Ισλανδία, Ιταλία, Νορβηγία, Ολλανδία, Πορτογαλία, Σουηδία και την ουδέτερη Τουρκία.

Η εκπομπή παρουσιάζει την κατάσταση που επικρατούσε το 1948 στην Ελλάδα κατά την έναρξη του Σχεδίου Μάρσαλ. Ο εμφύλιος πόλεμος ήταν σε εξέλιξη, ενώ ταυτόχρονα «έτρεχε» και άλλο αμερικανικό πρόγραμμα οικονομικής και στρατιωτικής βοήθειας, που εξέφραζε το Δόγμα Τρούμαν.

Ιστορικοί και ερευνητές αναλύουν πώς έγινε η διαχείριση των χρημάτων του Σχεδίου Μάρσαλ και σε ποιες ελληνικές υπηρεσίες εγκαταστάθηκαν οι Αμερικανοί  αξιωματούχοι προκειμένου να επιβλέψουν πως θα διατεθούν τα ποσά της βοήθειας. Μέρος της ενίσχυσης είχε αποδέκτη τον στρατό. Η εκπομπή παρουσιάζει τις εξελίξεις στον εμφύλιο πόλεμο μετά την έναρξη του Σχεδίου Μάρσαλ στην Ελλάδα και την αναδιοργάνωση του ελληνικού στρατού από τους αμερικανούς που εγκαινίασαν μια νέα επιθετική πολιτική στα πολεμικά μέτωπα.

Ιδιαίτερη σημασία παρουσιάζει η εξιστόρηση των πορισμάτων που συνέταξαν οι σύμβουλοι της αμερικανικής κυβέρνησης την οργάνωση της τότε πολιτικής και κοινωνικής ζωής. Στις εκθέσεις τους ήταν σκληροί με το πολιτικό κατεστημένο και περιέγραφαν με αυστηρό τρόπο τη διαφθορά της δημόσιας διοίκησης και την ανεπάρκεια των πολιτικών. Κατά τη γνώμη τους, η Ελλάδα δεν είχε τους κατάλληλους τεχνοκράτες, ούτε και το αξιόπιστο πολιτικό προσωπικό.

Η «Μηχανή του Χρόνου» καταγράφει το διπλωματικό ημερολόγιο της εποχής και αναλύει την απαίτηση των ΗΠΑ για σχηματισμό μετριοπαθούς κυβέρνησης συνεργασίας, με έμφαση τον κεντρώο πολιτικό υπό τον Θεμιστοκλή Σοφούλη. Η έρευνα αποτιμά την σχέδιο Μάρσαλ και την συμβολή στην επίλυση του επισιτιστικού προβλήματος, που απειλούσε τους Έλληνες. Παρουσιάζει ακόμα τις κρίσιμες παρεμβάσεις ώστε να ξεκινήσει η οικονομική ανάπτυξη με σύγχρονους όρους.

Η «Μηχανή του Χρόνου» σκιαγραφεί το προφίλ του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζορτζ Μάρσαλ, που εξήγγειλε το σχέδιο βοήθειας των ΗΠΑ προς τα ευρωπαϊκά κράτη. Οι δεκαέξι χώρες που πήραν βοήθεια, συνέστησαν τον Οργανισμό Ευρωπαϊκής Οικονομικής Συνεργασίας, για τη διαχείριση των χρημάτων του σχεδίου, δηλαδή τον σημερινό ΟΟΣΑ που θεωρείται ο πρόδρομος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Στην εκπομπή μιλούν:

Δρ. Γιώργος Σταθάκης – καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης,

Δρ. Σπύρος Λίτσας -Καθηγητής Πανεπιστημίου Μακεδονίας,

Τάσος Σακελλαρόπουλος – Υπεύθυνος Ιστορικών Αρχείων Μουσείου Μπενάκη,

Δρ. Χρήστος Νίκας – Καθηγητής ΠΑ.ΜΑΚ,

Δρ. Κωνσταντίνα Μπότσιου – Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Πελοποννήσουν,

Ελένη Μπενέκη – Προϊσταμένη Ιστορικού Αρχείου  Π.Ι.Ο.Π,

Δρ. Κώστας Κωστής – Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών,

Δρ. Αντώνης Κλάψης – Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών,

Στέλιος Ζαχαρίου – Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών,

Δρ. Πολυμέρης Βόγλης – αναπλ. καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.