Το “σκοτεινό” παρελθόν της Fanta. Ξεκίνησε στη ναζιστική Γερμανία ως υποκατάστατο της “Κόκα-Κόλα”

Το 1940, ενώ μαινόταν ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, οι Αμερικανοί σταμάτησαν την εξαγωγή μίας σειράς προϊόντων τους στη ναζιστική Γερμανία. Ένα απ’ αυτά ήταν και το σιρόπι της «Κόκα-Κόλα». Με βάση αυτό παρασκευαζόταν το διάσημο αναψυκτικό από την θυγατρική της στη Γερμανία (Coca-Cola Deutschland-Coca-Cola GmbH) που διηύθυνε ο επιχειρηματίας Μαξ Κιθ (Max Keith). Αυτός τότε σκέφτηκε να υποκαταστήσει την «Κόκα-Κόλα» από ένα νέο αναψυκτικό που θα φτιαχνόταν με υλικά που ήταν διαθέσιμα στη Γερμανία. Σε αυτό έδωσε το όνομα «Φάντα», από τη γερμανική λέξη «Fantasie», δηλαδή φαντασία

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Η «Φάντα» στον Πόλεμο

Τα συστατικά της «Φάντα» στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου δεν είχαν καμία σχέση με αυτά του σημερινού αναψυκτικού. Αποτελούνταν από ζάχαρη που είχε παραχθεί από ζαχαρότευτλα, ορό γάλακτος και πολτό μήλου. Τα μήλα ήταν τότε το πιο κοινό φρούτο στη Γερμανία.

Το όνομα «Φάντα» προέκυψε ως αποτέλεσμα μίας συνάντησης του Μαξ Κιθ με τους συνεργάτες του, στο οποίο τους προέτρεψε να «χρησιμοποιήσουν τη φαντασία τους» για να βρουν ένα όνομα για το νέο αναψυκτικό. Στα γερμανικά η «φαντασία» είναι «Fantasie», οπότε ένας από τους πωλητές του Κιθ, ο Τζο Κνιπ (Joe Knipp) φώναξε «Fanta!». Το όνομα άρεσε σε όλους και έτσι υιοθετήθηκε αμέσως.

Η «Φάντα» παραγόταν στο ίδιο εργοστάσιο με την «Κόκα-Κόλα». Ο Κιθ γνώριζε από πρώτο χέρι τη δημοφιλία του αμερικάνικου αναψυκτικού, και έτσι αυτό λανσαρίστηκε ως υποκατάστατό του.

Υπήρξε μεγάλη επιτυχία. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο το 1943 πουλήθηκαν τρία εκατομμύρια μπουκάλια του αναψυκτικού στη Γερμανία.

Την εποχή εκείνη οι Γερμανοί υφίστανται μεγάλες ελλείψεις καταναλωτικών αγαθών εξαιτίας του ναυτικού αποκλεισμού των Συμμάχων. Έτσι, η «Φάντα» αντί για αναψυκτικό, χρησιμοποιούνταν από τους Γερμανούς κυρίως ως συστατικό γλυκύτητας στο μαγείρεμα σουπών και σαλτσών, καθώς η ζάχαρη μοιραζόταν αυστηρά με δελτίο.

«Φάντα» στην κατεχόμενη Ολλανδία

Η Ολλανδία ήταν η μόνη κατεχόμενη χώρα όπου οι Γερμανοί παρασκεύαζαν τη «Φάντα» κατά τη διάρκεια του πολέμου. Μετά την κατάληψη της Ολλανδίας από τα γερμανικά στρατεύματα, το 1940, η  «Κόκα-Κόλα» σταμάτησε να στέλνει το σιρόπι του αναψυκτικού της στο εργοστάσιο εμφιαλώσεώς της στο Άμστερνταμ.

Ο Μαξ Κιθ, που είχε οριστεί υπεύθυνος και σε αυτό το εργοστάσιο, άρχισε να παρασκευάζει «Φάντα» και στην Ολλανδία. Η ολλανδική «Φάντα» είχε μια διαφορετική συνταγή και γεύση από τη γερμανική. Καθώς τα μήλα ήταν λίγα στη χώρα σε σχέση με τη Γερμανία, το κύριο συστατικό της ήταν το φρούτο του σαμπούκου.

Η «Φάντα» μετά τον πόλεμο

Μετά την ήττα και παράδοση της Γερμανίας το 1945, οι θυγατρικές εταιρείες «Κόκα-Κόλα» της Γερμανίας και της Ολλανδίας ενώθηκαν και πάλι με τη μητρική των ΗΠΑ. Το αποτέλεσμα ήταν, ό,τι είχε σχέση με τη «Φάντα» -εργοστάσια, φόρμουλες και εμπορικά σήματα- να περάσουν στην .«Κόκα-Κόλα». Επιπλέον, οι Αμερικανοί κατάσχεσαν όλα τα κέρδη του προϊόντος στη διάρκεια του πολέμου που πήγαν στην εταιρεία τους.

Η «Φάντα» φαινόταν ότι ανήκε πια στο παρελθόν.

Τη δεκαετία του 1950, η ανταγωνίστρια εταιρεία της «Κόκα-Κόλα», «Πέπσι-Κόλα», έθεσε σε κυκλοφορία διάφορα αναψυκτικά της βασισμένα στους χυμούς φρούτων. Προκειμένου να την ανταγωνιστεί, η «Κόκα-Κόλα» λάνσαρε το 1955 ξανά τη «Φάντα». Τώρα το κύριο συστατικό της δεν ήταν ο πολτός μήλου ή το σαμπούκο, αλλά το πορτοκάλι. Αυτό ξεκίνησε από το εργοστάσιο εμφιαλώσεως της «Κόκα-Κόλα» στη Νάπολη της Ιταλίας με ντόπια πορτοκάλια.

Το νέο αναψυκτικό είχε μεγάλη επιτυχία στην Ευρώπη, Ασία, Αφρική και Νότια Αμερική. Όμως, μέχρι τη δεκαετία του 1960 δεν ήταν ευρέως διαθέσιμο στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η εταιρεία φοβόταν ότι θα υπονόμευε την ισχυρή θέση του βασικού προϊόντος της εκεί που ήταν η«Κόκα-Κόλα» .

Αντιδράσεις για τη διαφήμιση της «πολεμικής» Φάντα

Τον Φεβρουάριο του 2015, κυκλοφόρησε στη Γερμανία μια έκδοση της «Φάντα» για την 75η επέτειό της. Ήταν σε γυάλινα μπουκάλια που παρέπεμπαν στο πρωτότυπο σχέδιο του 1940. Επιπλέον, η συνταγή του αναψυκτικού ήταν κοντά σε αυτό του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αφού περιλάμβανε 30% ορό γάλακτος και πολτό μήλου. Λανσαρίστηκε ως «μία λιγότερο γλυκιά Φάντα».

Προκειμένου να διαφημίσει το προϊόν στη Γερμανία, γυρίστηκε μία τηλεοπτική διαφήμιση. Σε αυτή αναφερόταν το ξεκίνημα της «Φάντα». Επίσης, γινόταν η επισήμανση ότι με τη συγκεκριμένη έκδοση του αναψυκτικού, η εταιρεία της «Κόκα-Κόλα» ήθελε να επαναφέρει «το συναίσθημα της παλιάς καλής εποχής». Στη διαφήμιση δεν γινόταν αναφορά στον πόλεμο, και τους λόγους που οδήγησαν στη δημιουργία της «Φάντα». Όμως, κατακρίθηκε έντονα αφού η «παλιά καλή εποχή» ήταν εκείνη της ναζιστικής Γερμανίας και του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Το αποτέλεσμα ήταν η διαφήμιση να αποσυρθεί και να αντικατασταθεί από μία άλλη.

Δείτε εδώ την επίμαχη διαφήμιση: