Το “New Year’s day” των U2 γράφτηκε για τον Λεχ Βαλέσα. Η ιστορία όλου του δίσκου War, που κυκλοφόρησε το 1982

Του Γιώργου Κασαμπαλάκου

Ήταν 40 χρόνια πριν, την πρωτοχρονιά του 1983, όταν η μελωδία μιας ανερχόμενης ιρλανδικής μπάντας άνοιγε τη νέα χρονιά στο MTV. To βαρύ μπάσο, οι διατρητικές κιθάρες και η συναισθηματικά φορτισμένη φωνή του τραγουδιστή, δημιούργησαν ένα από τα πιο αγαπημένα τραγούδια των 80ς. Οι U2 μας ευχήθηκαν καλή χρονιά μέσα από το ‘New year’s day’.

Κι όμως, δεν επρόκειτο για ένα εορταστικό χαρούμενο τραγούδι. Οι Ιρλανδοί ρόκερς, που είχαν ήδη κυκλοφορήσει δύο άλμπουμ, το ‘Boy’ (1980) και το ‘October’ (1981), παρουσίασαν τον 3^ο στούντιο δίσκο τους, ‘War’, στα τέλη του 1982.

Ψυχρός πόλεμος και πυρηνική απειλή

Στις αρχές της δεκαετίας του 80, τα δύο αντίπαλα ιδεολογικά στρατόπεδα, το κομμουνιστικό και το καπιταλιστικό, ανταγωνίζονταν μεταξύ τους σε εξοπλισμούς, πολέμους για περισσότερη κυριαρχία και απειλές που εκτοξεύονταν εκατέρωθεν για εκτόξευση πυρηνικών πυραύλων.

Η Σοβιετική εισβολή στο Αφγανιστάν που είχε ξεκινήσει το 1979 συνεχιζόταν, η Μεγάλη Βρετανία είχε μόλις ανακαταλάβει τα νησιά Φώκλαντ (Ιούνης του 1982), ο νεοφιλελευθερισμός υπό τη Θάτσερ και τον Ρόναλντ Ρήγκαν ετοιμαζόταν να κυριαρχήσει.

Στα τέλη Δεκέμβρη του 1982, όταν το άλμπουμ ‘War’ κυκλοφόρησε με ξεκάθαρα αντιπολεμικούς στίχους, 30.000 γυναίκες στη βάση Greenham Common στο Berkshire, 33 χιλιόμετρα δυτικά του Λονδίνου, απέκλεισαν τη βάση της πολεμικής αεροπορίας στην οποία είχαν αποθηκευτεί αμερικάνικοι πύραυλοι που μετέφεραν πυρηνικές κεφαλές.

Η αιματηρή καταστολή των δυνάμεων ασφαλείας προκάλεσε εκατοντάδες τραυματισμούς και τον θάνατο μιας διαδηλώτριας.

Το δεύτερο τραγούδι του άλμπουμ ‘War’, το ‘Seconds’, μιλά για την παράνοια του ψυχρού πολέμου, με τους παρακάτω στίχους:

A revolution every day

USSR, GDR, London, New York, Peking

It’s the puppets, it’s the puppets who pull the strings

It takes a second to say goodbye, say goodbye

Push the button and pull the plug – say goodbye

And they’re doing the atomic bomb

Do they know where the dance comes from?

Και στα δύο μπλοκ, είχε ξεπηδήσει ένα φιλειρηνικό κίνημα, που απαιτούσε τον τερματισμό των πυρηνικών όπλων.

Η ανοιχτή πληγή της Βόρειας Ιρλανδίας

Μερικές μέρες πριν βγει στη δημοσιότητα το άλμπουμ, μια βομβιστική ενέργεια του IRA σε ντίσκο της πόλης Μπαλικέλι της Βόρειας Ιρλανδίας, σκότωσε 17 ανθρώπους.

Τον δίσκο ‘War’ ανοίγει το εμβληματικό ‘Sunday Bloody Sunday’, που αναφέρεται στη Ματωμένη Κυριακή (30 Γενάρη του 1972) στο Μπέλφαστ, όταν 14 νέοι Ιρλανδοί σκοτώθηκαν από τις ριπές των αγγλικών πολυβόλων μετά από μια ειρηνική διαδήλωση:

Broken bottles under children’s feet

Bodies strewn across the dead end street

But I won’t heed the battle call

It puts my back up, puts my back up against the wall

Sunday, bloody Sunday

Sunday, bloody Sunday

Ο στρατιωτικός νόμος στην Πολωνία και η φυλάκιση του Λεχ Βαλέσα

Οι U2 ήταν μια μπάντα που ήθελε να εκφράσει την ταραγμένη περίοδο.

Ο τραγουδιστής του συγκροτήματος, Bono, είχε δηλώσει σε συνέντευξή του ότι την ώρα που έγραφε τους στίχους για το ‘New Year’s Day’, είχε πέσει στα χέρια του μια εφημερίδα που μιλούσε για τη φυλάκιση του Λεχ Βαλέσα, ενός εμβληματικού Πολωνού συνδικαλιστή, που πρωτοστάτησε στη δημιουργία μιας απεργιακής συντονιστικής επιτροπής όλων των πολωνών εργαζομένων στον κλάδο της βαριάς βιομηχανίας.

Η επιτροπή ονομάστηκε ‘Αλληλεγγύη’ και αρχικά ήταν νόμιμη, παρά την αντίθεση του καθεστώτος Γιαρουζέλσκι. Όμως στις 11 Δεκεμβρίου του 1981, ένα χρόνο πριν την κυκλοφορία του ‘War’, η ‘Αλληλεγγύη’ κρίθηκε παράνομη, επιβλήθηκε στρατιωτικός νόμος και ο Βαλέσα φυλακίστηκε.

Ο Bono σκεφτόταν τις «μαύρες γιορτές» που θα έκανε ο Λεχ Βαλέσα, μακριά από την αγαπημένη του Ντανούτα. Αργότερα αφιέρωσε το τραγούδι στην 22χρονη τότε Άλισον, τον εφηβικό του έρωτα με την οποία είχε πρόσφατα παντρευτεί.

Το τραγούδι δεν περιγράφει μια εορταστική ατμόσφαιρα, την ώρα του οικογενειακού δείπνου σε κάποιο ζεστό σπίτι, την Πρωτοχρονιά. Αντίθετα, μιλάει για μια δυστοπική κατάσταση, όπου τίποτα δε φαίνεται να αλλάζει προς το καλύτερο:

All is quiet on new year’s day

A world in white gets under way

I want to be with you, be with you night and day

Nothing changes on new year’s day

On new year’s day

I will be with you again

I will be with you again

Under a blood-red sky

A crowd has gathered – black and white

Arms entwined – the chosen few

The newspaper says, says it’s true, it’s true

We can break through

Though torn in two we can be one

I – I will begin again

I – I will begin again

Oh, maybe the time is right

Oh, maybe tonight

I will be with you again

I will be with you again

And so we are told this is the golden age

And gold is the reason for the wars we wage

Though I want to be with you, be with you night and day

Nothing changes on new year’s day

On new year’s day

Το 1983 μπαίνει με μουσική υπόκρουση U2

Στο θρυλικό βίντεο κλιπ που έπαιζε ασταμάτητα στο MTV, οι U2 έπαιζαν στο παγωμένο χιόνι, την ώρα που η οθόνη έδειχνε τα σοβιετικά στρατεύματα καθώς επέλαυναν σε κάποιο παγωμένο πολεμικό πεδίο κατά τον 2^ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο συμβολισμός ήταν προφανής: Στους στρατιώτες λείπουν οι αγαπημένοι τους και οι οικογένειές τους.

Τέσσερις καβαλλάρηδες, που στην πραγματικότητα δεν ήταν οι U2 αλλά τέσσερις κοπέλες, περιφέρονταν στο χιονισμένο βουνό, φορτωμένοι με τα μουσικά τους όργανα. Τα γυρίσματα πραγματοποιήθηκαν στην σουηδική πόλη Σάλεν, αφού στην αρχική επιλογή της Στοκχόλμης, το τοπίο δεν ήταν επαρκώς χιονισμένο.

Το τραγούδι ηχογραφήθηκε στα Windmill Lane στούντιο του Δουβλίνου και ο ντράμερ Λάρι Μιούλεν έπαιξε ντραμς πάνω σε μια πέτρινη σκάλα, ενώ ο κιθαρίστας Edge έπαιξε και την εισαγωγή στο πιάνο. Το κομμάτι έφτασε στο ν.10 των βρετανικών charts και ήταν το πρώτο τους που μπήκε στο top 10. Ταυτόχρονα, για πρώτη φορά εισέβαλλαν και στα αμερικάνικα charts, στο ν.53.

Το τραγούδι και το βίντεο κλιπ εξέφρασαν απόλυτα τη φιλειρηνική διάθεση της νεολαίας, είτε στο ανατολικό είτε στο δυτικό μπλοκ και για αυτό το λόγο έγιναν τεράστια επιτυχία. Τις πρώτες βδομάδες του 1983, οι τηλεθεατές του MTV και όχι μόνο, παρακολούθησαν εκατοντάδες φορές το συγκεκριμένο κλιπ.

Μάλιστα, κατά διαβολική σύμπτωση, την Πρωτοχρονία του 1983 το πολωνικό καθεστώς ανακοίνωσε τη διακοπή επιβολής στρατιωτικού νόμου.

Δυστυχώς… ακόμα επίκαιρο

Η κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ δεν σήμανε καλύτερες μέρες για την Πολωνία. Το 2022 υπό την ακροδεξιά κυβέρνηση του Μοραβιέτσκι, η δημοκρατία, η ελευθερία του τύπου και τα δικαιώματα των γυναικών περνούν δύσκολες ώρες και κραυγές απειλής πυρηνικού ολέθρου ακούγονται ξανά, από διαφορετικές μεριές του κυρίαρχου πλέον καπιταλιστικού μπλοκ.

Το ‘New Year’s Day’ των U2, σαράντα χρόνια μετά την κυκλοφορία του, παραμένει φρέσκο στα αυτιά μας και δυστυχώς, ακόμα επίκαιρο.