Το “Κράτος του Θεού” μέσα στη ζούγκλα της Παραγουάης. Το πρωτοποριακό πείραμα των Ιησουιτών μοναχών που ίδρυσαν μια κοινωνία χωρίς χρήματα, φυλακές και θανατική ποινή

Το 1572 αποβιβάζονται στη Λατινική Αμερική οι πρώτοι Ιησουίτες μοναχοί, με εντολή του τάγματος να φέρουν την πίστη του Θεού στον νέο κόσμο, ο οποίος είχε ανακαλυφθεί 80 χρόνια νωρίτερα από τον Κολόμβο. Βρήκαν μια κατάσταση απερίγραπτη από κάθε άποψη.

Τεράστιες εκτάσεις είχαν μοιραστεί από το ισπανικό στέμμα σε ευγενείς που είχαν καταφθάσει από την Ευρώπη, ενώ ο ντόπιος πληθυσμός των Ινδιάνων είχε μεταβληθεί στο σύνολό του σε σκλάβους.

Οι ιθαγενείς δεν θεωρούνταν άνθρωποι και η αγριότητα των Ισπανών απέναντί τους ήταν πρωτοφανής. Οι ρυθμοί μείωσης του πληθυσμού ήταν απίστευτοι. Το 1519 μετρήθηκαν στο Μεξικό 11 εκατομμύρια Ινδιάνοι. Το 1540 κατέβηκαν στα 6,5. Το 1565 στα 4,2 εκατομμύρια, το 1597 στα 2,5 και το 1650 στο 1,5 εκατομμύριο. Πραγματική γενοκτονία.

Αυτή την κατάσταση βρήκαν οι Ιησουίτες. Οι Ιησουίτες έχουν καταγραφεί λανθασμένα ως οι χειρότεροι απ’ όλους τους παπικούς. Ήταν βέβαια ένα τάγμα που ιδρύθηκε για να βοηθήσει την αντιμεταρρύθμιση, να καταπολεμήσει τον προτεσταντισμό υπέρ της καθολικής πίστεως και του Βατικανού, το έκανε όμως με μεθόδους που εξέφραζαν την πίστη στον Θεό. Ποτέ οι Ιησουίτες δεν ανακατεύτηκαν με την Ιερά Εξέταση. Οι Δομινικανοί και οι Φραγκίσκοι ναι, οι Ιησουίτες όχι.

Τα σχολεία

Οι τρεις όρκοι τους ήταν “πείνα, αγνεία, υπακοή” και βασική τους μέθοδος ήταν να ανοίγουν καθολικά σχολεία, ξέροντας ότι η εκπαίδευση, και όχι οι ίντριγκες ή η θρησκευτική καταστολή, ήταν η βάση της μελλοντικής επικράτησης των απόψεών τους. Όταν το 1773 ο πάπας Κλήμης ο ΙΔ’ κατήργησε το τάγμα, έκλεισαν αυτομάτως σε όλη την Ευρώπη 1.800 κολέγια με 15.000 Ιησουίτες καθηγητές. Φανταστείτε πόσες εκατοντάδες χιλιάδες μαθητές υπήρχαν. Δεν ήταν προφανώς όλοι οι Ιησουίτες άγιοι, εξάλλου είχαν εμπλακεί μέσα στα γρανάζια εξουσίας του Βατικανού. Όμως, σε γενικό επίπεδο δεν ήταν χειρότεροι από άλλα τάγματα, που γλίτωσαν την ιστορική καταδίκη.

Το “Κράτος του Θεού” μέσα στη Ζούγκλα

Ένα από τα χαρακτηριστικά παραδείγματα ευεργετικής δράσης των Ιησουιτών ήταν το περίφημο Κράτος του Θεού, που ίδρυσαν σε μια εκτεταμένη περιοχή της σημερινής Παραγουάης. Χώθηκαν μέσα στα δάση όπου είχαν καταφύγει οι Ινδιάνοι για να ξεφύγουν από τους δουλεμπόρους και χρησιμοποιώντας ως μοναδικά όπλα τα μουσικά τους όργανα, που μάγευαν τους ιθαγενείς, άρχισαν να ιδρύουν εκπληκτικές αυτοδιοικούμενες κοινότητες, θέλοντας να φτιάξουν το ιδανικό κράτος του Θεού. Κάθε κοινότητα είχε εκκλησία, σχολείο, ωδείο (οι Ιησουίτες ήταν μανιακοί της μουσικής), λαχανόκηπους, αμπέλια, οπωροφόρα δένδρα, φυτείες ζαχαροκάλαμου, τσαγιού, βαμβακιού, σιτοβολώνες, λιβάδια με βόδια, αρνιά και άλογα, χυτήρια για μεταλλικές κατασκευές, ασβεστοκάμινο, μύλους, βαφεία, αποθήκες τροφίμων και πυρομαχικών.

Κάθε μέλος της κοινότητας έτρωγε όσο ήθελε, ντυνόταν όπως ήθελε και όλα ήταν κοινά, “τουμαμπάκ”, δηλαδή πράγματα του Θεού. Χρήμα δεν υπήρχε, φυλακές δεν υπήρχαν, θανατική ποινή δεν υπήρχε. Τα μόνα που είχαν απαγορεύσει ήταν η παραδοσιακή πολυγαμία των ιθαγενών και το οινόπνευμα, που προσπαθούσαν να προωθήσουν οι δουλέμποροι για να τους εκφυλίσουν. Το Κράτος του Θεού άντεξε για έξι γενιές και έζησαν σε αυτό πάνω από 1,5 εκατομμύριο ιθαγενείς, υπό την καθοδήγηση των Ιησουιτών μοναχών.

Αναφέρεται ως μια από τις  πιο θαυμαστές και ευχάριστες στιγμές της ιστορίας της Λατινικής Αμερικής, καθώς τα 700 σχολεία άρχισαν μετά την πρώτη γενιά να βγάζουν πολλούς δασκάλους και καλλιτέχνες που διέπρεψαν. Τα έργα τέχνης, ζωγραφικής και γλυπτικής εκείνων των κοινοτήτων κοσμούν τα σημερινά μουσεία της Παραγουάης, ενώ το θέατρο αναπτύχθηκε τόσο, που αποτελεί ξεχωριστή σελίδα της παγκόσμιας ιστορίας του λαϊκού θεάτρου.

Η πτώση

Το Κράτος του Θεού άντεξε εκατόν πενήντα χρόνια, περικυκλωμένο από τσιφλικάδες που ήθελαν να αρπάξουν τη γη και συμμορίες δουλεμπόρων που έψαχναν για το φρικτό εμπόρευμά τους. Μόνο όταν οι ίντριγκες στο Βατικανό και οι θρησκευτικές και πολιτικές αντιθέσεις στην Ευρώπη οδήγησαν στην κατάργηση του τάγματος των Ιησουιτών, το κράτος του Θεού κατέπεσε. Στρατιώτες της Ισπανίας εισέβαλαν, συνέβαλαν τους Ιησουίτες μοναχούς που ήταν ηγέτες των κοινοτήτων και τους φυλάκισαν.

Ο Ισπανός βασιλιάς μοίρασε τη γη σε τσιφλίκια και μετέτρεψε αμέσως τους Ινδιάνους σε σκλάβους. Αυτοί είχαν μεγαλώσει σε ένα σύστημα ελευθερίας και δικαιοσύνης, οπότε η νέα φρικτή κατάσταση τους αποδεκάτισε. Οι τσιφλικάδες του στέμματος παρέλαβαν τις ακμάζουσες κοινότητες και εφήρμοσαν τις γνωστές απάνθρωπες μεθόδους που επικρατούσαν στην υπόλοιπη Λατινική Αμερική. Μια απογραφή που έγινε στις αποικίες το 1794, είκοσι ένα χρόνια αργότερα, έδειξε ότι ο πληθυσμός στην περιοχή είχε μειωθεί κατά 75%.

Ο πάπας Κλήμης ο ΙΔ΄πάντως, που είχε παγιδευτεί και είχε καταργήσει το τάγμα των Ιησουιτών, προσπάθησε να αναιρέσει την αρχική του απόφαση, χωρίς ποτέ να το καταφέρει. Λίγο πριν πεθάνει, είπε τη φράση “Έκοψα μόνος μου το δεξί μου χέρι”.

Πηγή: Μια σταγόνα ιστορία – μέρος δεύτερο, Δημήτρης Καμπουράκης, Εκδόσεις Πατάκη

Πηγή αρχικής εικόνας: Wikimediamtx Commons

Διαβάστε στην “ΜτΧ”: Βογόμιλοι. Ποια ήταν η κυνηγημένη χριστιανική αίρεση με τους στρογγυλούς σταυρούς κοντά στη Θεσσαλονίκη. Πίστευαν ότι ο σατανάς ήταν ο μεγαλύτερος γιος του Θεού και αρνούνταν κάθε εξουσία