Το “αγαπημένο” τυφέκιο των Αμερικανών στον Πόλεμο του Βιετνάμ ήταν το καλάσνικοφ των αντιπάλων τους. Το πρόβλημα του Μ16

Το ΑΚ-47, γνωστό και ως «καλάσνικοφ», υπήρξε το κατεξοχήν τυφέκιο του πεζικού της Σοβιετικής Ένωσης και των στρατών άλλων χωρών του Ανατολικού Συνασπισμού. Έτσι, στον Πόλεμο του Βιετνάμ, οι δυνάμεις του Βορείου Βιετνάμ και των Βιετκόνγκ ήταν οπλισμένες με «καλάσνικοφ», κυρίως της κινέζικης παραλλαγής, γνωστή ως «ΑΚ-56».

Στον ίδιο πόλεμο, οι Αμερικανοί απέκτησαν τέτοια εκτίμηση για το τυφέκιο των αντιπάλων τους που έγινε το «αγαπημένο» όπλο των επίλεκτων στρατιωτικών δυνάμεών τους που το προτιμούσαν από το δικό τους τυφέκιο, το Μ16

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Το νέο τυφέκιο των Αμερικανών στο Βιετνάμ

Το 1965 οι Αμερικανοί αύξησαν κατακόρυφα τον αριθμό των στρατιωτών τους που πολεμούσαν στο Βιετνάμ. Ενώ στην αρχή της χρονιάς ήταν 23.000 άνδρες, στο τέλος της ξεπερνούσαν τους 184.000. Τότε αποφασίστηκε ότι οι συγκεκριμένοι στρατιώτες θα έπρεπε να έχουν ένα σύγχρονο τυφέκιο.

Για το λόγο αυτό ξεκίνησε η διάθεση στους Αμερικανούς στρατιώτες στο Βιετνάμ του τυφεκίου τύπου Μ16.

Το όπλο αντικατέστησε το προηγούμενο μοντέλο αμερικανικού τυφεκίου πεζικού, το M14. Σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε από τον μηχανικό Γιουτζίν Στόνερ στα τέλη της δεκαετίας του 1950. Τα πλεονεκτήματά του ήταν το μικρότερο βάρος και η ισχυρότερη δύναμη πυρός του σε σχέση με παλαιότερα τυφέκια. Επιπλέον, το Μ16 είχε μεγάλη ακρίβεια, κυρίως εναντίον μακρινών στόχων. Στο Βιετνάμ, οι περισσότεροι Αμερικανοί πεζικάριοι είχαν τυφέκιο Μ16, της παραλλαγής «XM16E1».

Τα «καλάσνικοφ» των Βιετναμέζων

Οι άνδρες του Λαϊκού Στρατού του Βορείου Βιετνάμ και οι αντάρτες Βιετκόνγκ, που πολεμούσαν τους Αμερικανούς και το Νότιο Βιετνάμ, διέθεταν «καλάσνικοφ».

Τα περισσότερα από τα τυφέκια αυτά ήταν κινέζικης κατασκευής και παραλλαγή του ΑΚ-47, γνωστά ως «Τύπος» 56, ή ΑΚ-56. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1950, το ΑΚ-56 παραγόταν μαζικά από την Κίνα. Τεράστιες ποσότητες του τυφεκίου αυτού έφθασαν στο Βόρειο Βιετνάμ.

Αν και η χώρα διέθετε και πολλά ΑΚ-47 από την ΕΣΣΔ, το ΑΚ-56 γρήγορα έγινε το όπλο προτίμησης τόσο του στρατού του Βορείου Βιετνάμ, όσο και των Βιετκόνγκ. Οι βασικοί λόγοι ήταν μικρότερο βάρος του και μέγεθος σε σχέση με το σοβιετικό πρωτότυπο “καλάσνικοφ” ΑΚ-47. Επιπλέον, το ΑΚ-56 θεωρείτο ευκολότερο στο χειρισμό του.

Θα πρέπει να επισημανθεί ότι όλοι οι τύποι «καλάσνικοφ» είναι ανθεκτικά όπλα και κάποιος για να τα χειριστεί καλά χρειάζεται μόνο λίγες ώρες εξάσκησης.

Προβλήματα με το Μ16

Το 1966, όταν το Μ16 είχε γίνει επίσημα το υπηρεσιακό αμερικανικό τυφέκιο πεζικού, ο στρατηγός Ουίλιαμ Ουεστμόρλαντ, Διοικητής των Αμερικανικών Δυνάμεων στο Βιετνάμ, δήλωνε με περηφάνια ότι οι φαντάροι του είχαν το καλύτερο τυφέκιο για μάχες στη ζούγκλα.

Όμως, γρήγορα η πραγματικότητα διέψευσε τον ισχυρισμό του Ουεστμόρλαντ.

Καθώς οι Αμερικανοί είχαν ξεκινήσει μάχες μεγάλης κλίμακας με τις δυνάμεις του Βορείου Βιετνάμ και των Βιετκόνγκ, διαπιστώθηκε ότι το Μ16 παρουσίαζε προβλήματα.

Πολλά τυφέκια πάθαιναν εμπλοκή πάνω στη μάχη. Παρά τα πλεονεκτήματα που είχε όσον αφορά το μικρό βάρος, ισχύ πυρός και ακρίβεια, χρειάζονταν συχνό και εντατικό καθάρισμα. Πολλοί Αμερικανοί στρατιώτες που χρησιμοποίησαν το Μ16 για πρώτη φορά στις ζούγκλες του Βιετνάμ, έχασαν τη ζωή τους γιατί δεν είχαν δώσει την πρέπουσα σημασία σε αυτή τη σημαντική λεπτομέρεια.

Τα πρώτα τυφέκια M16 συχνά παρουσίαζαν πρόβλημα όταν έβαλαν. Αυτό σήμαινε ότι υπήρξαν πολλοί Αμερικανοί στρατιώτες που είχαν κολλήσει στη μέση μιας μάχης μ’ ένα μπλοκαρισμένο όπλο. Είχαν προλάβει να πυροβολήσουν μια φορά με το τυφέκιο τους, ενώ οι εχθροί τους άδειαζαν πάνω τους και τις 30 σφαίρες που είχε ο γεμιστήρας του «καλάσνικοφ»!

Ο μόνος σίγουρος τρόπος που οι Αμερικανοί μπορούσαν να επισκευάσουν το Μ16 ήταν να σπρώξουν μια μεταλλική ράβδο κάτω από το ρύγχος και να εκκενώσουν το φυσίγγιο, που είχε μείνει από την προηγούμενη βολή. Όμως, πως θα ήταν αυτό εφικτό πάνω στην ένταση της μάχης και ενώ ο στρατιώτης δεχόταν πυρά;

Επιπλέον, η πυκνή βλάστηση έκρυβε τους μακρινούς στόχους. Το Μ16 μπορεί να ήταν ένα τυφέκιο ακριβείας, όμως στις μάχες μέσα στη ζούγκλα η απόσταση μεταξύ των αντιπάλων στρατιωτών ήταν μερικές δεκάδες μέτρα το πολύ.

Πλεονεκτήματα του “καλάσνικοφ” στις μάχες στο Βιετνάμ

Αντίθετα με το Μ16, τα «καλάσνικοφ» των Βιετναμέζων αποδείχθηκαν αξιόπιστα τυφέκια για μάχη στη ζούγκλα. Το «καλάσνικοφ» δεν έχει ακρίβεια σε βολές μακρινής απόστασης. Όμως, είναι ένα αποτελεσματικό όπλο μέχρι και τα 200 μέτρα. Αυτό σήμαινε ότι ένας και μόνο βόρειο-Βιετναμέζος ή Βιετκόνγκ οπλισμένος μ’ ένα  ΑΚ-47 ή ΑΚ-56, αν κατάφερνε να εισχωρήσει ανάμεσα σε μία διμοιρία Αμερικανών μέσα στη ζούγκλα, θα μπορούσε να εξουδετερώσει όλους τους άνδρες με μία γεμιστήρα.

Μάλιστα, δεν θα χρειαζόταν να σημαδεύει με ακρίβεια την ώρα που έβαλε κατά ριπάς στους αντιπάλους για να τους θέσει εκτός μάχης. Από τόση κοντινή απόσταση ήταν δύσκολο οι σφαίρες του “καλάσνικοφ” να μην βρουν στόχους! Επιπλέον, το «καλάσνικοφ» δεν χρειαζόταν συχνά καθάρισμα, όπως το αμερικανικό Μ16 και έτσι μπλόκαρε πιο σπάνια.

Η Αμερικανική Βουλή ερευνά το Μ16

Το 1967, σε επίσημη έρευνα για το Μ16 στην οποία έλαβαν μέρος 1.585 Αμερικανοί στρατιώτες στο Βιετνάμ, το 80% δήλωσε ότι αντιμετώπισε προβλήματα ενώ πολεμούσε με το συγκεκριμένο τύπο.

Παράλληλα, στις ΗΠΑ διέρρευσε η πληροφορία ότι το Μ16 θεωρείτο αναξιόπιστο όπλο για τις μάχες στις ζούγκλες του Βιετνάμ. Για το λόγο αυτό, κυρίως γονείς που είχαν γιους που πολεμούσαν στο Βιετνάμ, άσκησαν πίεση στο αμερικανικό Κογκρέσο να ερευνήσει το θέμα. Μια υποεπιτροπή του Κογκρέσου συστάθηκε για τη διερεύνηση.

Μετά από ενδελεχή έρευνα, η έκθεσή των βουλευτών αποκάλυψε τις ελλείψεις και τα προβλήματα που σχετίζονταν με το τυφέκιο. Η έκθεση περιέγραψε πώς ο στρατός απέτυχε να εκπαιδεύσει τους στρατιώτες στο νέο όπλο και να διασφαλίσει ότι λειτουργούσε καλά με τα πυρομαχικά του. Επιπλέον, ο αμερικανικός στρατός δεν είχε προμηθεύσει αρκετό εξοπλισμό καθαρισμού στους άνδρες του στο Βιετνάμ, για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα εμπλοκής του όπλου.

Το αποτέλεσμα ήταν ο αμερικανικός στρατός να θεσπίσει βελτιωμένες διαδικασίες εκπαίδευσης των στρατιωτών πάνω στο χειρισμό του Μ16. Επίσης, άλλαξε την ποσότητα πυρίτιδος στα φυσίγγια και διένειμε, εξοπλισμό καθαρισμού του όπλου, σε όλους τους Αμερικανούς στρατιώτες στο Βιετνάμ. Τα μέτρα αυτά βοήθησαν σημαντικά να περιοριστούν οι εμπλοκές του Μ16 στις μάχες στο Βιετνάμ, από το 1968 και μετά.

Προτίμηση των Αμερικανών για «καλάσνικοφ»

Όμως, για πολλούς Αμερικανούς στο Βιετνάμ, το Μ16 είχε πια στιγματιστεί ως αναξιόπιστο τυφέκιο για μάχη στη ζούγκλα. Προτιμούσαν εκείνο των αντιπάλων τους, το «καλάσνικοφ», ΑΚ-47 ή 56, αδιαφορώντας για το γεγονός ότι ήταν ένα πιο απλό όπλο σε σχέση με το Μ16. Αν και οι Αμερικανοί πήραν μεγάλες ποσότητες του όπλου ως λάφυρα, ποτέ δεν το χορήγησαν στους στρατιώτες τους που πολεμούσαν στο Βιετνάμ.

Παρά ταύτα, μαρτυρίες βετεράνων του πολέμου και φωτογραφίες αποκαλύπτουν ότι υπήρξαν και ορισμένοι Αμερικανοί που πολεμούσαν στην πρώτη γραμμή με «καλάσνικοφ» που είχαν πάρει ως λάφυρα. Αυτοί ήταν κυρίως παλαιοί στρατιώτες, που είχαν επιβιώσει από πολλές μάχες και ήθελαν λίγο καιρό για να απολυθούν.

Όμως, η δράση τους με το τυφέκιο των αντιπάλων ήταν περιορισμένη και περιστασιακή. Δεν ήταν μόνο ότι ο αμερικανικός στρατός απαγόρευε στους στρατιώτες του να χρησιμοποιούν διαφορετικά τυφέκια από το υπηρεσιακό Μ16. Το πρόβλημα ήταν ότι δεν διέθεταν μεγάλες ποσότητες πυρομαχικών για το συγκεκριμένο όπλο.

Επιπλέον, ο κρότος του «καλάσνικοφ» είναι πολύ χαρακτηριστικός και διαφορετικός σε σχέση με το Μ16. Αυτό σήμαινε ότι υπήρχε ο κίνδυνος, ένας Αμερικανός που πολεμούσε με «καλάσνικοφ» στο Βιετνάμ να χτυπηθεί από φίλια πυρά.

Οι αμερικανικές ειδικές δυνάμεις και τα «καλάσνικοφ»

Σήμερα είναι γνωστό ότι οι Αμερικανοί που κυρίως χρησιμοποίησαν το «καλάσνικοφ» στο Βιετνάμ ήταν κομάντο, αλεξιπτωτιστές, ανιχνευτές, καταδρομείς, βατραχάνθρωποι, και στελέχη άλλων ειδικών δυνάμεων. Οι επίλεκτοι αυτοί στρατιώτες είχαν το δικαίωμα να επιλέξουν οι ίδιοι τα όπλα που θα χρησιμοποιούσαν στις επιχειρήσεις τους.

Πολλοί έδειχναν προτίμηση στο «καλάσνικοφ».

Οι επιχειρήσεις των ειδικών δυνάμεων είχαν συνήθως μικρή διάρκεια και έτσι δεν χρειάζονταν μεγάλες ποσότητες πυρομαχικών. Καθώς επιχειρούσαν απομονωμένα από τη μάζα των Αμερικανών πεζικάριων, συνήθως πίσω από τις εχθρικές γραμμές, δεν υπήρχε ο κίνδυνος ο κρότος από τα «καλάσνικοφ» τους να προσελκύσουν τα πυρά φίλιων δυνάμεων.

Αντίθετα, μάλιστα, μπέρδευαν τους αντιπάλους τους, που θεωρούσαν ότι ήταν δικοί τους στρατιώτες. Ήταν τέτοια η ζήτηση για «καλάσνικοφ» από τους Αμερικανούς κομάντο στο Βιετνάμ, που αναπτύχθηκε μία ιδιότυπη μαύρη αγορά, απ’ όπου μέχρι και το τέλος του πολέμου προμηθεύονταν τα συγκεκριμένα τυφέκια.

Ο Πόλεμος του Βιετνάμ ανέδειξε την αξία του «καλάσνικοφ» ως τυφέκιο πεζικού. Το αποτέλεσμα ήταν να διαδοθεί ευρέως, κυρίως σε χώρες του Τρίτου Κόσμου, που δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν για τους στρατούς τους τυφέκια δυτικής προέλευσης.

Πολλά στοιχεία αντλήθηκαν από δημοσίευμα της Samantha Franco στο “warhistoryonline”. Σε αυτό ισχυρίζεται ότι Αμερικανοί πεζικάριοι έκαναν ευρεία χρήση του “καλάσνικοφ” στο Βιετνάμ. Ωστόσο, άλλες πηγές μιλούν κυρίως για άνδρες των αμερικανικών ειδικών δυνάμεων και όχι τόσο του πεζικού.