Το πρώτο Παγκόσμιο Κύπελλο στη χιονισμένη Ουρουγουάη του 1930. Οι Άγγλοι το σνόμπαραν, έπεσε πολύ ξύλο και οι ομάδες ταξίδευαν ατελείωτες μέρες για να φθάσουν

Απόσπασμα από: Από τον Αϊνστάιν στον Πελέ, η ιστορία του Μουντιάλ του Θεολόγου Αλεξανδράτου, εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ

Το 1872 στη Γλασκόβη έγινε ο πρώτος διεθνής αγώνας ποδοσφαίρου ανάμεσα στη Σκωτία και στην Αγγλία. Αυτό το παιχνίδι ήταν ουσιαστικά ο πρόδρομος των όσων ακολούθησαν τα επόμενα 130 χρόνια.

Τη δεκαετία του 1920 το θέαμα στα ολυμπιακά τουρνουά ανέβηκε κατακόρυφα με την παρουσία κυρίως της ανίκητης Ουρουγουάης και κάπου εκεί έπεσε η μεγάλη ιδέα: να διοργανωθεί ένα τουρνουά με εκπροσώπους απ΄ όλες τις ηπείρους ώστε να ανακηρύσσεται η κορυφαία ομάδα του πλανήτη.

Ο τότε πρόεδρος της ΦΙΦΑ, Ζιλ Ριμέ, το όνομα του οποίου έφερε το τρόπαιο της διοργάνωσης από χρυσό 40 καρατίων και σε σχέδιο του γάλλου γλύπτη Αμπέλ Λαφλέρ, ήταν ο άνθρωπος που πήρε πολύ ζεστά το όλο θέμα.

Ο Ριμέ έβλεπε μπροστά. Και αυτό που έβλεπε του άρεσε. Το ποδόσφαιρο κέρδιζε φιλάθλους σε όλο τον κόσμο ραγδαία. Υψηλή κοινωνία το αντιμετώπιζε αρχικά αφ΄ υψηλού όπως και οτιδήποτε νεωτεριστικό, αλλά ο διορατικός Γάλλος πίστευε στην επανάσταση της μπάλας. Και φυσικά δικαιώθηκε.

Το πρώτο Παγκόσμιο Κύπελλο

Το 1928 στο συνέδριο της ΦΙΦΑ στο Άμστερνταμ πάρθηκε η  απόφαση να διοργανωθεί το παγκόσμιο κύπελλο και η πρώτη οικοδέσποινα ήταν η Ουρουγουάη.

Με τις τότε ποδοσφαιρικές συνθήκες ήταν απόλυτα λογική επιλογή, αφού η “σελέστε” ήταν εκείνη την εποχή ότι δηλώνει το προσωνύμιό της: “ουράνια ομάδα”.

Έχοντας πάρει το χρυσό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1924 και του 1928 είχε τρομοκρατήσει τους αντιπάλους της με ηγέτη το “μαύρο μαργαριτάρι”, Λεάντρο Αντράντε, λούστρο στο επάγγελμα.

Η Ουρουγουάη έχτισε το αχανές ακόμη και για τα σημερινά δεδομένα, “Σεντενάριο”, το οποίο τελείωσε σε χρόνο-ρεκόρ 8 μηνών και ήταν σε τελική ανάλυση η μόνη χώρα που ανέλαβε το κόστος του παρθενικού εγχειρήματος.

Το γεγονός ότι η μικρή αυτή λωρίδα γης στριμωγμένη ανάμεσα σε Αργεντινή και Βραζιλία γιόρταζε τα 100 χρόνια από την ανεξαρτησία της ήταν η τέλεια αφορμή για να της ανατεθεί η γιορτή του αθλήματος.

Η ουσία και η αιτία ήταν πως ανάμεσα στα πέντε υποψήφια κράτη, Ιταλία, Ισπανία, Σουηδία, Ολλανδία μόνο η Ουρουγουάη δήλωσε πως θα καλύψει όλα τα έξοδα των συμμετεχόντων.

Κάθε αρχή όμως είναι και δύσκολη η συμμετοχή των χωρών δεν ήταν ούτε ενθουσιώδης ούτε μαζική.

Ο κόσμος είχε πιο μεγάλα προβλήματα τότε και πολλά κράτη επούλωναν τις πληγές του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ άλλα ετοιμάζονταν να ανοίξουν αυτές του Β’ Παγκοσμίου.

Στη Γερμανία το ναζιστικό κόμμα είχε μόλις κερδίσει τις εκλογές.

Δεν είχαν άλλωστε περάσει παρά μήνες από το κραχ στο αμερικανικό χρηματιστήριο και η αποκαλούμενη “μεγάλη κατάθλιψη” είχε επηρεάσει μεγάλο μέρος του πλανήτη.

Τελικά μόνο 13 χώρες δέχτηκαν το κάλεσμα των Ουρουγουανών και από την Ευρώπη οι συμμετοχές ούτε καν έφτασαν τα δάχτυλα του ενός χεριού.

Η Ρουμανία, η Γιουγκοσλαβία, η Γαλλία και το Βέλγιο αποφάσισαν να στείλουν τις ομάδες τους να διασχίσουν τον Ατλαντικό και να φτάσουν στο Μοντεβιδέο,

Οι “πατέρες” του ποδοσφαίρου, Άγγλοι, θεωρούσαν υποτιμητικό να ασχοληθούν με μία τέτοια διοργάνωση και δεν έδωσαν την παραμικρή σημασία.

Οι ομάδες της Ευρώπης που συμμετείχαν

Ένα μήνα ταξίδευαν οι τέσσερις εθνικές ομάδες που έκαναν προπόνηση στο κατάστρωμα ώστε να φτάσουν έτοιμες στον τελικό προορισμό.

Μάλιστα, ο γάλλος Λισιέν Λοράν, ο σκόρερ του πρώτου γκολ στην ιστορία των Παγκοσμίων Κυπέλλων είχε πει πολλά χρόνια αργότερα πώς “κάναμε ασκήσεις γυμναστικής στο αμπάρι η ανέβαιναν στο κατάστρωμα για να κλωτσήσουμε λίγο την μπάλα”.

Οι Ρουμάνοι απέπλευσαν από την Γένοβα με το “Κόντε Βέρντε” και πήγαν στο Παγκόσμιο Κύπελλο ύστερα από απόφαση του βασιλιά Καρόλου Β’, ο οποίος το θεώρησε ευκαιρία να προβληθεί η χώρα του.

Είχε μάλιστα διαβεβαιώσει τους παίκτες ότι παρά την τρίμηνη απουσία θα πληρώνονταν κανονικά από τις δουλειές τους και θα γύριζαν στα πόστα τους μετά το πέρας των αγώνων.

Ο Κάρολος ήταν ιδιαίτερα αντιπαθής στους Ρουμάνους, αφού προτιμούσε να μιλά μόνο τη μητρική του γλώσσα, τα Γερμανικά και μέσω του ποδοσφαίρου προσπαθούσε να κερδίσει τη συμπάθεια του κόσμου.

Η Γαλλία σάλπαρε από το Βιλφράνς ντε Μερ και βασική αιτία της συμμετοχής της ήταν πως ο εμπνευστής του θεσμού ήταν Γάλλος. Ο ίδιος ο Ριμέ πάντως αναχώρησε από το λιμάνι της Βαρκελώνης.

Η Γιουγκοσλαβία πήρε μέρος επίσης λόγω απόφασης του τότε ηγεμόνα της, Αλέξανδρου.

Οι Γιουγκοσλάβοι αναχώρησαν από το λιμάνι της Μασσαλίας και η αποστολή απαρτιζόταν κυρίως από Σέρβους και Μαυροβούνιους, αφού τα τοπικιστικά προβλήματα δεν έλειπαν και τότε.

Τα προβλήματα και οι πρωτιές της διοργάνωσης

Οι αγώνες ξεκίνησαν στις 13 Ιουλίου και με χιονόπτωση, αφού στο νότιο ημισφαίριο ήταν η καρδιά του χειμώνα. Εναρκτήριο ματς ήταν μεταξύ Γαλλίας και Μεξικού και ο Λισιέ Λοράν με ένα δυνατό δεξί βολέ έγραψε ιστορία.

Αργότερα περιγράφοντας το γκολ του, θυμήθηκε: “δεν καταλάβαμε το ιστορικό της στιγμής και αρκεστήκαμε σε μία χειραψία”.

Η διοργάνωση είχε ατέλειες. Στο πρόγραμμα για παράδειγμα.

Οι Γάλλοι αναγκάστηκαν να παίξουν και τα δύο ματς μέσα σε 48 ώρες αντιμετωπίζοντας την Αργεντινή.

Η πρώτη αληθινή γνωριμία των Ευρωπαίων με τον δυναμισμό των Λατίνων ήταν μοιραία.

Ο γάλλος τερματοφύλακας Τεπό εγκατέλειψε το παιχνίδι από χτύπημα του Λουίς Μόντι, ο Λοράν έβγαλε το ματς κουτσαίνοντας και ο διαιτητής Αλμέιδα Ρέγο σφύριξε τη λήξη στο 84′ τη στιγμή που ένας Γάλλος ξεχύνονταν μόνος προς το τέρμα της Αργεντινής!

Το Μεξικό γράφτηκε στον πίνακα των ρεκόρ ως η ομάδα που δέχτηκε το πρώτο γκολ, αλλά και ως αυτή που παραχώρησε το πρώτο πέναλτι.

Ήταν το ματς κόντρα στην Αργεντινή στο οποίο καταλογίστηκαν συνολικά πέντε πέναλτι και ο αργεντινός Στάμπιλε πέτυχε το πρώτο χατ-τρικ των τελικών.

Το ωραίο ήταν πως ο διαιτητής του αγώνα ήταν ο προπονητής της Εθνικής Βολιβίας, Ουλίσες Σαουσέδο!

Στο παιχνίδι της Αργεντινής με τη Χιλή υπήρχε και άλλη μία πρωτιά.

Αυτή των επεισοδίων, όταν ένα δυνατό μαρκάρισμα προκάλεσε δεκάλεπτη σύρραξη μεταξύ των παικτών και με τη συμμετοχή των φιλάθλων. Χρειάστηκε η συμβολή των έφιππων αστυνομικών ώστε να ηρεμήσουν τα πνεύματα.

Η Βολιβία έκλεψε την παράσταση με τις εμφανίσεις της. Κυριολεκτικά.

Στην πρεμιέρα οι παίκτες της παρατάχθηκαν έχοντας από ένα γράμμα ο καθένας στη φανέλα.

Μπήκαν στη σειρά και σχηματίστηκε το “Viva Uruguay”.

Θέλησαν με αυτόν τον τρόπο να τιμήσουν τη διοργανώτρια χώρα.

Στο ματς με τη Βραζιλία εμφανίστηκαν με φανέλες ίδιες με των αντιπάλων τους για να τους τιμήσουν.

Στο ημίχρονο πάντως αναγκάστηκαν να αλλάξουν γιατί μπερδευόταν ο διαιτητής.

Το “βρώμικο” παιχνίδι

Οι ημιτελικοί, Ουρουγουάη – Γιουγκοσλαβία και Αργεντινή- ΗΠΑ, έληξαν αμφότεροι με 6-1 και μικρός τελικός δεν έγινε ποτέ, αφού οι Ευρωπαίοι διαμαρτύρονταν για τη διαιτησία του αγώνα με τους οικοδεσπότες.

Το ότι οι ΗΠΑ έφτασαν τόσο μακριά οφείλεται εν πολλοίς στο ότι στην εθνική τους ομάδα συμπεριέλαβαν και επαγγελματίες βρετανούς ποδοσφαιριστές.

Η οποία θα μπορούσε να είναι καλύτερη αν στο 10ο λεπτό του ημιτελικού ο φορ Τρέισι, δεν έφευγε με σπασμένο πόδι και αν λίγα λεπτά αργότερα ο Οντ δεν δεχόταν μία κλωτσιά στο πρόσωπο που του έσπασε τρία δόντια.

Οι Αμερικανοί οργίστηκαν με το βρώμικο παιχνίδι και κάποια στιγμή ο φυσικοθεραπευτής τους μπήκε στον αγωνιστικό χώρο να διαμαρτυρηθεί.

Όπως φώναζε και χειρονομούσε, πέταξε με δύναμη το βαλιτσάκι που κρατούσε με αποτέλεσμα να σπάσει το μπουκάλι με το χλωροφόρμιο και από τις αναθυμιάσεις να λιποθυμήσει!

Ο μεγάλος τελικός και τα ευτράπελα

Ο τελικός ήταν μία επανάληψη του αντίστοιχου αγώνα των προ διετίας Ολυμπιακών Αγώνων και είχε την ίδια κατάληξη. Δεν έλειψαν τα ευτράπελα.

Για τη μεταφορά των αργεντινών φιλάθλων επιστρατεύτηκαν δέκα πλοία, αλλά αποδείχτηκαν λίγα.

Τα ακολούθησαν δεκάδες μικρότερα σκάφη με αποτέλεσμα να καταφθάσουν σε μία ημέρα 15.00 είναι στο Μοντεβιδέο. Λίγοι μπροστά στις 80.000 που κατέκλυσαν το “Σεντενάριο”.

Στο τελωνείο, οι αρχές της Ουρουγουάης κατάσχεσαν πιστόλια και άλλα όπλα που κουβαλούσαν οι Αργεντινοί, ενώ για να τηρηθεί η τάξη, στο στάδιο παρατάχθηκε περιμετρικά ένα τάγμα του στρατού με τις ξιφολόγχες έτοιμες, προσαρμοσμένες στα όπλα.

Το γήπεδο γέμισε 95.000 θεατές, 4 ώρες πριν από το εναρκτήριο λάκτισμα και παρά την ομίχλη που είχε καλύψει την πόλη.

Το στοίχημα της δημοφιλίας της νέας διοργάνωσης είχε κερδηθεί.

Μάλιστα, στον διάσημο ουρουγουανό συγγραφέα Εδουάρδο Γκαλεάνο αποδίδεται η φράση “δεν πέφτει καρφίτσα“, την οποία έγραψε με αφορμή την εικόνα των κερκίδων του σταδίου.

Η σέντρα καθυστερούσε, καθώς υπήρχαν αρκετά σοβαρά εξωαγωνιστικά θέματα.

Ο αργεντινός σταρ Λουίς Μόντι είχε δεχθεί απειλές κατά της ζωής του, ενώ και ο μεσιέ Λανζενούς αρνούνταν να βάλει τη σφυρίχτρα στο στόμα εάν δεν έπαιρνε έγγραφη διαβεβαίωση από τον Υπουργό Εσωτερικών της χώρας που να εγγυάται την ασφάλεια του.

Αφού λύθηκαν αυτά προέκυψε νέο πρόβλημα. Με ποια μπάλα θα γινόταν ο αγώνας.

Η κάθε ομάδα είχε δική της και δεν υπήρχε τότε ενιαία “στρογγυλή θεά”.

Ύστερα από διαβουλεύσεις αποφασίστηκε να χρησιμοποιηθεί στο πρώτο μέρος η μπάλα της Αργεντινής και στο δεύτερο αυτή της Ουρουγουάης.

Οι Αργεντινοί προηγήθηκαν με 2-1, αλλά οι γηπεδούχοι ήξεραν καλύτερα (την) μπάλα και με τελικό 4-2 στέφθηκαν οι πρώτοι Πρωταθλητές Κόσμου.

Το τελευταίο γκολ, μάλιστα πέτυχε ο μονόχειρας Κάστρο, γεγονός μοναδικό στην ιστορία.

Για τον θρίαμβο των Ουρουγουανών χάρηκαν λίγο και οι Άγγλοι, οι οποίοι είχαν εφεύρει τημικρή χώρα του 1822 και ενώ μέχρι τότε ήταν αργεντίνικο έδαφος.

Χαρακτηριστικό του πρώτου Παγκοσμίου Κυπέλλου το ότι δεν σημειώθηκε καμία ισοπαλία.

Η ήττα στον τελικό δεν ήταν το μόνο κακό για την Αργεντινή.

Σαράντα μέρες αργότερα, μία χούντα κατέλαβε την εξουσία ακολουθώντας το παράδειγμα του Περού που είχε την ίδια “χαρά” μία εβδομάδα νωρίτερα.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Χιλή – ΕΣΣΔ. Το γκολ σε άδειο τέρμα, στο γήπεδο των χιλιάδων βασανισμένων από το δικτατορικό καθεστώτος του Πινοσέτ. Η Σοβιετική Ένωση αρνήθηκε να ταξιδέψει στο Σαντάγιο και η Χιλή πέρασε στην επόμενη φάση του Μουντιάλ