Το πρώτο ντιμπέιτ στην Ελλάδα δεν έγινε σε τηλεοπτικό στούντιο! Αναμετρήθηκαν οι Παπανδρέου-Μητσοτάκης-Φλωράκης. Στο δεύτερο, Σημίτης και Έβερτ διαφώνησαν για τους όρους (βίντεο)

Αν και η έννοια των ντιμπέιτ έχει τις ρίζες της στην αρχαία Αθήνα, η νεοελληνική κοινωνία τα υποδέχθηκε για πρώτη φορά, διστακτικά, μόλις το 1990.

Ήταν μία περίοδος αλλαγών και αναταραχών. Στην Ευρώπη η πτώση του τείχους του Βερολίνου, η κρίση στα Βαλκάνια και η επικείμενη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης διατηρούσε το τοπίο ηλεκτρισμένο. Παράλληλα, στην Ελλάδα πλησίαζαν οι κρίσιμες βουλευτικές εκλογές της 8^ης Απριλίου, ενώ μόλις λίγους μήνες πριν, η έλευση της ιδιωτικής τηλεόρασης είχε αρχίσει να εισάγει την κοινωνία σε μία νέα εποχή.

Εν όψει της προεκλογικής περιόδου, τον Μάρτιο του 1990, οι τρεις πολιτικοί αρχηγοί που διεκδικούσαν μεγάλα ποσοστά, κλήθηκαν σε μία δημόσια αντιπαράθεση για να εκθέσουν τις απόψεις τους.

Την καινοτόμα εκδήλωση διοργάνωνε το Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων του Παντείου Πανεπιστημίου και η συζήτηση θα συντονιζόταν από τον διευθυντή του Ινστιτούτου, Δημήτριο Κώνστα και από τον δημοσιογράφο Γιάννη Καψή. Το γεγονός θα μεταδιδόταν από την ΕΤ1, την ΕΤ2, αλλά και από τα ιδιωτικά “Mega Channel” και “Antenna”.

Το πρώτο άτυπο ντιμπέιτ

Στις 6:30 το απόγευμα της 12^ης Μαρτίου του 1990, οι Έλληνες πολίτες συντονίστηκαν στους δέκτες τους για να παρακολουθήσουν την πρώτη ζωντανή πολιτική τηλεμαχία στα ελληνικά χρονικά. Ο πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Ανδρέας Παπανδρέου και ο πρόεδρος του Συνασπισμού, Χαρίλαος Φλωράκης, κάθισαν στο κέντρο της μεγάλης έδρας που είχε στηθεί στη σκηνή του αμφιθεάτρου του Παντείου. Στην αριστερή άκρη καθόταν ο Κώνστας και στη μέση ο Καψής.

Εκτός από το τηλεοπτικό ακροατήριο, πλήθος σημαντικών πολιτικών προσωπικοτήτων είχαν γεμίσει τις θέσεις του αμφιθεάτρου. Ανάμεσά τους βρίσκονταν ο πρωθυπουργός, Ξενοφών Ζολώτας, ο πρώην πρωθυπουργός Τζαννής Τζαννετάκης, ο αμερικανός και ο σοβιετικός πρεσβευτής, υπουργοί, διπλωμάτες και βουλευτές.

Η συζήτηση κύλησε χωρίς παρεκτροπές. Οι τρεις πρωταγωνιστές εξοικειώθηκαν γρήγορα με τη διαδικασία. Οι συντονιστές έθεταν τα ερωτήματα κι εκείνοι με τη σειρά τους απαντούσαν τηρώντας το προκαθορισμένο χρονικό πλαίσιο. Ο διάλογος επικεντρώθηκε κυρίως σε ζητήματα βαλκανικής πολιτικής. Οι πολιτικοί αρχηγοί δεν αναλώθηκαν σε εντάσεις και ιδεολογικές αντιπαραθέσεις. Άλλωστε, οι όροι επέτρεπαν μόνο τον σχολιασμό των θέσεων ο ένας του άλλου και όχι τον απευθείας διάλογο μεταξύ τους. Έτσι, με το πέρας των δύο προβλεπόμενων γύρων, το πρώτο αυτό άτυπο ντιμπέιτ έληξε ομαλά.

Χαρακτηρίστηκε ως άτυπο διότι δεν έγινε μέσα σε τηλεοπτικό στούντιο, όπως επέτασσαν τα δυτικά πρότυπα. Το πρώτο επίσημο ντιμπέιτ που πληρούσε όλα τα προαπαιτούμενα για να οικειοποιηθεί τον όρο, συνέβη έξι χρόνια αργότερα.

Το ντιμπέιτ του ‘96

Ύστερα από το μούδιασμα της παρθενικής πολιτικής τηλεμαχίας του 1990, το πρώτο επίσημο ντιμπέιτ σε τηλεοπτικό στούντιο έγινε εν όψει των βουλευτικών εκλογών του 1996. Οι συμμετέχοντες πολιτικοί ήταν μόλις δύο, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Κώστας Σημίτης και ο πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας, Μιλτιάδης Έβερτ. Το γεγονός αυτό δυσαρέστησε τα υπόλοιπα κόμματα, με τους αρχηγούς τους να διαμαρτύρονται έντονα στο ΕΣΡ. Μάλιστα, ο πρόεδρος της «Πολιτικής Άνοιξης», Αντώνης Σαμαράς, έστειλε εξώδικο στην ραδιοτηλεοπτική αρχή απαιτώντας την παρουσία όλων των κοινοβουλευτικών κομμάτων.

Το τεταμένο κλίμα ενισχύθηκε περαιτέρω από τη διαφωνία των δύο μεγάλων κομμάτων σχετικά με το «πρωτόκολλο» της αναμέτρησης. Ο Μιλτιάδης Έβερτ επέμενε στη διεξαγωγή τριών αναμετρήσεων με τη μορφή του άμεσου διαλόγου, σε αντίθεση με τον Κώστα Σημίτη, που τις χαρακτήριζε ως «κοκορομαχίες». Μετά από πολλές διαπραγματεύσεις και αμοιβαίες υποχωρήσεις το ντιμπέιτ οριστικοποιήθηκε για τις 13 Σεπτεμβρίου.

Το βράδυ εκείνο όλα τα τηλεοπτικά κανάλια πανελλήνιας εμβέλειας θα μετέδιδαν ζωντανά τη συζήτηση από το Ραδιομέγαρο της ΕΡΤ στην Αγία Παρασκευή. Συντονιστής ήταν ο δημοσιογράφος Πέτρος Ευθυμίου, ο οποίος στεκόταν ανάμεσά στους δύο πολιτικούς αρχηγούς. Απέναντί τους, ο Γιάννης Παπουτσάκης, ο Θεόδωρος Ρουσόπουλος και ο Παύλος Τσίμας υπέβαλλαν τις ερωτήσεις. Ο κάθε αρχηγός είχε στη διάθεσή του δύο λεπτά να απαντήσει, ενώ, όπως και στην τηλεμαχία του ‘90, δεν προβλεπόταν άμεσος διάλογος μεταξύ των δύο.

Σημίτης και Έβερτ παρουσίασαν τα προγράμματα και τις θέσεις τους, μίλησαν για θέματα οικονομίας και εξωτερικής πολιτικής. Ωστόσο, το φλέγον ζήτημα αυτή τη φορά ήταν τα Ίμια. Η τραγωδία ήταν ακόμη πολύ νωπή και ως εκ τούτου, σε μεγάλο βαθμό μονοπώλησε τη συζήτηση.

Σύμφωνα με δημοσκόπηση που διενέργησε το “Mega” κατά τη διάρκεια του ντιμπέιτ, ο Σημίτης φαίνεται να διατηρούσε ένα ελαφρό προβάδισμα. Το προβάδισμα αυτό, εννιά ημέρες αργότερα μεταφράστηκε στις κάλπες σε οριακή νίκη του ΠΑΣΟΚ. Ο Σημίτης απέσπασε ποσοστό 41,4% αφήνοντας πίσω τον αντίπαλό του με 38,1%.

Παρακολουθείστε το πρώτο άτυπο ντιμπέιτ του 1990:

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: 9 άνθρωποι που είχαν προβλέψει την κρίση στην Ελλάδα, εδώ και πολλά χρόνια, σύμφωνα με το Bloomberg