Το πρώτο Καναντέρ πέταξε στην Ελλάδα το 1975! Ο εκσυγχρονισμός του 1999 και η παραγγελία αεροπλάνων τρίτης γενιάς

Του χρόνου τα CL-215 κλείνουν μισό αιώνα πτήσεων στην Ελλάδα. Μέσα σε αυτά τα 50 χρόνια, δέκα αεροσκάφη έχουν χαθεί σε δυστυχήματα  και έχουν απομείνει να πετούν 10 CL-215  και 7 CL-415.

Το  Καναντέρ (Canadair) είναι ένα Καναδικό αμφίβιο αεροσκάφος, ειδικά σχεδιασμένο για ρόλους αεροπυρόσβεσης. Είναι το πρώτο αεροσκάφος σχεδιασμένο και κατασκευασμένο αποκλειστικά για αυτόν το ρόλο και ακολούθησε το νεότερο CL-415 της ίδιας εταιρίας.

Το σχέδιο του CL-215 προέρχεται από μία έρευνα της εταιρείας, στις αρχές της δεκαετίας του 1960, για ένα δικινητήριο αμφίβιο μεταφορικό αεροσκάφος.

Η εξέλιξή του σε πυροσβεστικό ήταν αποτέλεσμα  απαίτησης των αξιωματούχων της δασικής υπηρεσίας, προς την Υπηρεσία Εναέριων Μέσων της κυβέρνησης του Κεμπέκ, για έναν πιο αποτελεσματικό τρόπο ρίψης νερού στις δασικές πυρκαγιές.

Το οριστικό σχέδιο, που έφερε το όνομα CL-215, εγκρίθηκε τον Φεβρουάριο του 1966 και έκανε την πρώτη του πτήση στις 23 Οκτωβρίου 1967.

Από το 1969 κατασκευάστηκαν 125 αεροσκάφη, τα οποία πουλήθηκαν σε πελάτες σε 11 χώρες. Η πρώτη παράδοση έγινε στη Γαλλική Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας τον Ιούνιο του 1969, ενώ η παραγωγή του τερματίστηκε το 1990.

Η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία άρχισε να παραλαμβάνει τα πρώτα CL-215 τον Δεκέμβριο του 1975

Τα αεροσκάφη εντάχθηκαν στην 355 Μοίρα Τακτικών Μεταφορών που εδρεύει στην πολεμική πτέρυγα της Ελευσίνας, συχνά όμως μοιράζονται σε όλη την επικράτεια για μεγαλύτερη κάλυψη. Τα Ελληνικά CL-215 επιχειρούν αποστολές αεροπυρόσβεσης,  έρευνας και διάσωσης σε όλη την Ελλάδα.

Τον Ιανουάριο του 1999 τα  πρώτα CL-415

Το 1987 ανακοινώθηκε η έκδοση CL-215T, με βελτιώσεις στην ευστάθεια του αεροσκάφους από αλλαγές στις πτέρυγες και το κάθετο σταθερό και δυνατότερους στροβιλοελικοφόρους κινητήρες τουρμποπρόπ (turboprop).

Η Canadair μετέτρεψε δύο αεροσκάφη το 1989, ως αεροσκάφη εξέλιξης και η πρώτη πτήση έγινε στις 8 Ιουνίου 1989. Παρόλα αυτά η Canadair επέλεξε να μην κατασκευάσει καινούρια αεροσκάφη, αλλά πρόσφερε πακέτα αναβάθμισης, εξελίσσοντας το CL-415.

Τον Φεβρουάριο του 2006 η Bombardier ανακοίνωσε πως θα προσφέρει ξανά πακέτα αναβάθμισης για τους χρήστες του CL-215.

Η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία άρχισε να παραλαμβάνει τα πρώτα CL-415 τον Ιανουάριο του 1999.  Τα Ελληνικά CL-415 επιχειρούν αποστολές αεροπυρόσβεσης και έρευνας και διάσωσης, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.

Μια σημαντική διαφορά από τις προηγούμενες εκδόσεις είναι η ενσωματωμένη στο πυροσβεστικό σύστημα του CL-415, δυνατότητα χρήσης πυροσβεστικού αφρού.

O αφρός καλύπτει την περιοχή της πυρκαγιάς σαν “κουβέρτα”, διπλασιάζει το εμβαδόν κάλυψης, μειώνει τη θερμοκρασία του εδάφους απορροφώντας θερμότητα και έτσι επιμηκύνει το χρόνο εξάτμισης του υγρού.

Τα παρατσούκλια

Το CL-215 είναι γνωστό με πολλά παρατσούκλια, ανάλογα με το που χρησιμοποιούνται. Στη Γαλλία και την Ελλάδα είναι γνωστά ως Καναντέρ,  από την κατασκευάστρια εταιρεία τους.

Στον δυτικό Καναδά είναι γνωστά ως  Ducks (πάπιες). Οι περισσότεροι χρήστες πάντως τα αποκαλούν Scoopers, ενώ τα CL-215T και CL-415 είναι γνωστά ως Super Scoopers, λόγω των αυξημένων επιδόσεών τους.

Το CL-215 έχει τη δυνατότητα να πραγματοποιήσει υδροληψίες από λίμνες, ποτάμια ή την ανοιχτή θάλασσα. Σε μόλις 10 δευτερόλεπτα, μπορεί να γεμίσει τις δεξαμενές του με 5,455 λίτρα νερού.

Εμπλουτίζει το νερό με επιβραδυντικό αφρό για να πέσει στη φωτιά, επαναλαμβάνοντας τη διαδικασία  χωρίς να χρειάζεται να επιστρέψει στη βάση του για να εφοδιαστεί με νερό.

Εφόσον υπάρχει δυνατότητα υδροληψίας σε κοντινή απόσταση από το μέτωπο της φωτιάς, το CL-215 μπορεί να παραδώσει από 75 έως 125 φορτία νερού σε μία μέρα, ενισχύοντας τις προσπάθειες της πυρόσβεσης.

Το CL-215, πέρα από τη διαμόρφωση εναέριας πυρόσβεσης, μπορεί να διαμορφωθεί για αποστολές θαλάσσιας περιπολίας, έρευνας και διάσωσης και μεταφοράς προσωπικού και φορτίου.

Ένα από τα αρνητικά στοιχεία των Canadair είναι ότι δεν έχουν σύστημα εκτίναξης ή διαφυγής

Από τα δέκα CL-415, που διέθετε η Ελλάδα, απέμειναν μόνο επτά, καθώς τρία αεροσκάφη έχουν χαθεί σε δυστυχήματα. Πρόκειται μάλιστα για τα καναντέρ που είχαν ρόλο «Maritime Patrol».

Σε αυτά μπορούσαν να εγκατασταθούν συστήματα εντοπισμού υποβρυχίων και είχαν ενταχθεί στον στρατιωτικό σχεδιασμό και για τη μεταφορά αμφίβιων καταδρομέων στα νησιά σε περίπτωση πολεμικού επεισοδίου.

Το σχέδιο ανανέωσης του πυροσβεστικού στόλου

Η αναβάθμιση των επτά ελληνικών CL-415 εξετάστηκε το 2021 με στόχο να αντικατασταθούν τα ηλεκτρονικά συστήματα των αεροπλάνων, αλλά και τα συστήματα πλοήγησης. Όπως ανέφερε η “Καθημερινή”, το κόστος για την μετατροπή των 7 CL-415 σε 515 δεν θα ξεπερνούσε τα 33 εκατομμύρια ευρώ, αλλά η κατασκευάστρια εταιρεία θα μπορούσε να παραδίδει έως δύο αναβαθμισμένα αεροσκάφη ανά εξάμηνο.

Η Ελλάδα εκδήλωσε ενδιαφέρον για την προμήθεια των νέων DHC-515, ωστόσο δεν υπήρχε ενεργή γραμμή παραγωγής. Στις αρχές του 2022, η κατασκευάστρια εταιρεία DeHavilland Canada ανακοίνωσε ότι βρίσκεται σε συζητήσεις με έξι ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, για την παραγγελία 22 πυροσβεστικών αεροσκαφών, στο πλαίσιο της δημιουργίας ενός κοινού ευρωπαϊκού στόλου που θα διαχειρίζεται ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας RescEU.

Στις αρχές του 2022, η κατασκευάστρια εταιρεία DeHavilland Canada ανακοίνωσε ότι βρίσκεται σε συζητήσεις με έξι ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, για την παραγγελία 22 πυροσβεστικών αεροσκαφών, στο πλαίσιο της δημιουργίας ενός κοινού ευρωπαϊκού στόλου που θα διαχειρίζεται ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας RescEU.

Η Ελλάδα προχώρησε το 2023 σε σύμβαση για την προμήθεια συνολικά 7 νέων πυροσβεστικών αεροσκαφών Canadair 515. Πρόκειται για σύμβαση ανάμεσα στο ελληνικό Δημόσιο και το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης, και την καναδική αεροπορική βιομηχανία Canadian Commercial Corporation (CCC).

Το συνολικό κόστος της προμήθειας αναμένεται να ξεπεράσει τα 400 εκατ. ευρώ. Το μεγαλύτερο μέρος της δαπάνης (316 εκατ. ευρώ) θα καλυφθεί από το πρόγραμμα «Αιγίς» για την αναβάθμιση του μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας, ενώ τα υπόλοιπα χρήματα θα καλυφθούν από κονδύλια της Ε.Ε.

Τα νέα αεροσκάφη έχουν χρόνο παράδοσης από 6 έως 8 χρόνια.

Ατυχήματα Ελληνικών CL-215

Στον παρακάτω πίνακα καταγράφονται οι ημερομηνίες που έπεσαν αεροπλάνα, ο τόπος και οι απώλειες πιλότων. Σε αρκετές περιπτώσεις οι πιλότοι σώθηκαν:

26 Μαΐου 1977	Ίσθμια Κορινθίας		3
18 Ιουλίου 1978	Κρατικός Αερολιμένας Ιωαννίνων		0
9 Μαρτίου 1984	Αεροπορική Βάση Ελευσίνας		3
10 Σεπτεμβρίου 1992	Κεχριές		0
22 Αυγούστου 1993	Άνω Ροδίνη Αχαΐας		2
15 Ιουλίου 2000	Αργαλαστή – Λαύκος Μαγνησίας		2
6 Ιουλίου 2006	Νέα Μάκρη		0
17 Ιουλίου 2015	Νεάπολη Λακωνίας		0
26 Ιουνίου 2016	Δερβενοχώρια		0
25 Ιουλίου 2023	Κάρυστος		2

Οι τραγωδίες σε Εύβοια και Πήλιο

Στις 15 Ιουλίου του 2000, στο χωριό Λαύκος του νοτίου Πηλίου ξέσπασε μεγάλη πυρκαγιά που κατέστρεψε σημαντικό μέρος του δασικού πλούτου και απείλησε οικισμούς. Στην μάχη κατά της φωτιάς ρίχτηκε ο 40χρονος επισμηναγός, Γιάννης Μυλωνάς και ο 25χρονος ανθυποσμηναγός Γιάννης Καρασάββας με καναντέρ CL 215.

Με αυτοθυσία κατέβηκαν χαμηλά, για να πετύχουν τη φωτιά στην “καρδιά” της. Το καναντέρ ετοιμαζόταν να σηκωθεί, όταν χτύπησε αρχικά σε δέντρο και, στη συνέχεια, καρφώθηκε στην πλαγιά.

Στις 23 Ιουλίου 2007, το πυροσβεστικό αεροσκάφος CL-415 της Π.Α. συνετρίβη στα Νέα Στύρα Ευβοίας, κατά τη διάρκεια προσπάθειας κατάσβεσης της πυρκαγιάς που είχε ξεσπάσει στην περιοχή. Οι δύο χειριστές του, ο κυβερνήτης Σμηναγός Δημήτρης Στοϊλίδης και ο συγκυβερνήτης Υποσμηναγός Γιώργος Χατζούδης, βρήκαν τραγικό θάνατο.

Στις 25 Ιουλίου του 2023 ο 34χρονος σμηναγός Χρήστος Μουλάς και του 27χρονος ανθυποσμηναγός Περικλής Στεφανίδης,  έχασαν τη ζωή τους μετά την πτώση του Canadair, με το οποίο επιχειρούσαν ρίψη νερού, κοντά στο χωριό Πλατανιστός στην Εύβοια.

Τα πυροσβεστικά αεροπλάνα επιχειρούν σε ακραίες καιρικές συνθήκες και πολλές φορές τα οικονομικά της χώρας δεν επέτρεπαν τη σωστή συντήρησή τους. Έτσι σπάνια ο στόλος ήταν στο σύνολό του λειτουργικός. Για το θέμα έχουν γραφτεί άπειρα δημοσιεύματα.

Έμπειροι πυροσβέστες εξομολογούνται ιδιωτικά, ότι υπάρχουν και φωτιές που η χρήσης τους γίνεται για τα μάτια του κόσμου. Μια ρίψη κάθε δέκα λεπτά από δύο ή τρία πυροσβεστικά δεν αντιμετωπίζει  μεγάλες δασικές πυρκαγιές, με ανέμους πολλών μποφόρ. Όταν όμως πετούν λίγη ώρα μετά την εκδήλωση της πυρκαγιάς, είναι αποτελεσματικά και σώζουν χιλιάδες στρέμματα δάσους και ζωικό κεφάλαιο.

Πηγή χαρακτηριστικής φωτογραφίας: Wikimediamtx Commons