Το πείραμα της υπακοής. Συνηθισμένοι πολίτες έκαναν ηλεκτροσόκ σε συμπολίτες τους επειδή αυτή ήταν η εντολή! Το πείραμα που εξήγησε τις θηριωδίες των Ναζί

Με αφορμή τα εκατομμύρια των ανθρώπων που δολοφονήθηκαν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, ο Stanley Milgram πραγματοποίησε ένα ενδιαφέρον πείραμα.

Η έρευνα του Milgram επικέντρωσε την προσοχή της στη καταστρεπτική υπακοή του ανθρώπου στην εξουσία.

Το «πείραμα της υπακοής» όπως έγινε γνωστό πραγματοποιήθηκε τη δεκαετία του ’60. Σκοπό είχε να αποδείξει ότι τα άτομα που κάνουν φρικιαστικές πράξεις, όπως στη περίπτωση των Ναζί, δεν είναι απαραίτητα σαδιστές, αλλά άνθρωποι που υπακούουν σε διαταγές ανωτέρων.

Για το πείραμά του, οι εθελοντές προσκαλούνταν στο τμήμα Ψυχολογίας του πανεπιστημίου του Yale μέσω διαφημίσεων.

Κάθε φορά στο πείραμα συμμετείχαν δυο άτομα, ο ένας έπαιρνε το ρόλο του μαθητή και ο άλλος του δασκάλου.

Ο μαθητής που ήταν και συνεργός του Μilgram έπρεπε να μάθει μια λίστα από ζεύγη λέξεων και κάθε φορά που αποτύγχανε να συσχετίσει τη σωστή λέξη, ο δάσκαλος έπρεπε να του εκπέμπει αυξανόμενης έντασης ηλεκτροσόκ.,

Αφού μεταφέρονταν σε ξεχωριστά δωμάτια, ώστε ο ένας να μη βλέπει τον άλλον, το πείραμα ξεκινούσε.

Για κάθε λάθος του μαθητή, ο δάσκαλος τον τιμωρούσε αρχικά με 15 V και για κάθε επόμενο με 45 V κ.ο.κ.

Σύντομα ακουγόταν κραυγές αγωνίας και παρακλήσεις στο δάσκαλο να σταματήσει.

Ωστόσο, παρότι ο δάσκαλος βρισκόταν σε κατάσταση έντασης και ζήταγε από τον πειραματιστή να σταματήσει, αυτός του απαντούσε «το πείραμα απαιτεί να συνεχίσετε» και ο δάσκαλος υπάκουε αγνοώντας το «θύμα».

Στην πραγματικότητα δεν έγινε κανένα ηλεκτροσόκ κατά τη διάρκεια του πειράματος και οι κραυγές αγωνίας ήταν ηχογραφημένες.

Ενδεικτικό είναι ότι πριν από το πείραμα, ο Μilgram ζήτησε από μία ομάδα ειδημόνων να προβλέψει τι ποσοστό θεωρούσε ότι θα συνέχιζε μέχρι το τέλος. Αυτοί πίστευαν ότι μόνο 10% των συμμετεχόντων θα ξεπερνούσαν τα 180 V, ενώ προέβλεψαν ότι κανείς δεν θα ολοκλήρωνε την διαδικασία.

Τα αποτελέσματα του πειράματος προκάλεσαν έκπληξη καθώς το 65% των συμμετεχόντων έφτασαν μέχρι το τέλος. Συνέχιζαν δηλαδή να χορηγούν υψηλά επίπεδα ηλεκτροσόκ ακόμη και όταν το θύμα υποτίθεται ότι είχε χάσει τις αισθήσεις του.

Η έρευνα του Μilgram για την υπακοή και τα συμπεράσματα που διεξήχθησαν θίγουν σημαντικές παραμέτρους που ερμηνεύουν την ανθρώπινη συμπεριφορά.

Έδειξε ότι συνηθισμένοι άνθρωποι είναι ικανοί να προξενήσουν κακό σε έναν συνάνθρωπο τους, ειδικά όταν δεν αναλαμβάνουν οι ίδιοι τις ευθύνες των πράξεων τους. Τότε υπακούν εντολές χωρίς να σκέφτονται και να τις αξιολογούν.

Δείτε ένα σύντομο ντοκιμαντέρ για το συγκεκριμένο πείραμα του Milgram, που δείχνει το “δάσκαλο” να ρίχνει τα βολτ στον “μαθητή”.

Διαβάστε επίσης στη “ΜτΧ”: Ένα πείραμα που προκάλεσε ηλεκτροσόκ σε διακόσιους μοναχούς στο Παρίσι του 1746 και έδειξε πως το μέλλον «ήταν καλωδιωμένο»…