Το πηγάδι του Μιαούλη. Το ιστορικό τοπόσημο των ναυτικών στο άγονο νησί του Αιγαίου. Πως σώθηκε το πλήρωμα από την δίψα

του συνεργάτη μας, ιστορικού ερευνητή Στέφανου Μίλεση

Κατά την διάρκεια της Επανάστασης του ’21 οι ναυμάχοι εφάρμοζαν πολλά στρατηγήματα που αποσκοπούσαν όχι μόνο στην αντιμετώπιση του εχθρού, αλλά και στην επίλυση αναγκών του πληρώματος.

Ένα εξ αυτών ήταν να διατηρούν κρυφές τοποθεσίες σε διαφορετικά νησιωτικά μέρη, ανάλογα με την αιτία που έπρεπε σε περίπτωση ανάγκης να καλύψουν.

Άλλοτε διατηρούσαν θαμμένη σε κάποια έρημη ακτή μπαρούτι ή γνώριζαν σπηλιές που θα μπορούσαν να καταφύγουν. Άλλοτε πάλι φυλούσαν όπλα και πυρομαχικά σε παράλιες Μονές που αποτελούσαν τις μπαρουταποθήκες του Αγώνα.

Το κυριότερο όμως πρόβλημα που συχνά είχαν να αντιμετωπίσουν ήταν η έλλειψη πόσιμου νερού στο πλοίο. Ζήτημα εξάντλησης τροφής δεν υπήρχε, καθώς συχνά πάνω στα καταστρώματα των πλοίων, διατηρούσαν ζωντανά για φρέσκο κρέας.

Αντιμετώπιση έλλειψης νερού

Η έλλειψη νερού όμως ήταν συχνό φαινόμενο. Για αυτό και οι περισσότεροι φρόντιζαν να έχουν εναλλακτικές λύσεις στην περίπτωση ανάγκης. Εντόπιζαν πηγάδια νερού ή αν δεν υπήρχαν τα δημιουργούσαν σε ερημικές τοποθεσίες.

Μπορούσαν έτσι, να εξασφαλίσουν την προμήθεια νερού στο πλοίο, όταν αυτό βρισκόταν υπό καταδίωξη και δεν μπορούσε να προσορμίσει στα κανονικά λιμάνια της εποχής.

Ένα από τα νησιά που ο ναυμάχος Ανδρέας Μιαούλης χρησιμοποιούσε για την έκτακτη προμήθεια πόσιμου νερού, ήταν και η μικρή νήσος Γυαλί, που ανήκει στη Νίσυρο. Στο Γυαλί ο Μιαούλης είχε κατασκευάσει πηγάδι πόσιμου νερού, το οποίο αποτέλεσε και μικροτοπωνύμιο της περιοχής γνωστό ως «Το πηγάδι του Μιαούλη».

Η παράδοση για το πηγάδι

Η παράδοση θέλει τον Μιαούλη με το καράβι του να έχει «πιάσει» στο Γυαλί ύστερα από τρικυμία. Εκεί βγήκαν τα παλληκάρια του να πάρουν νερό αλλά δεν βρήκαν πουθενά!

Ύστερα από εντολή του Μιαούλη ξεκίνησαν να σκάβουν για να βρουν. Είναι απίστευτο σήμερα, αλλά την εποχή εκείνη γνώριζαν τρόπους να καταλάβουν αν θα έβρισκαν νερό σε μια περιοχή ή όχι. Και πραγματικά άνοιξαν ένα φρέαρ το οποίο απέκτησε το όνομά του.

Οι ποιμένες της δεκαετίας του 1920

Το παράξενο είναι πως την δεκαετία του 1920 οι βοσκοί της νησίδας, άνοιξαν πολλά φρεάτια πέριξ αυτού, για τα κοπάδια τους, των νερό των οποίων όμως ήταν υφάλμυρο.

Δεν μπορούσαν να εξηγήσουν πώς το νερό των διπλανών πηγαδιών δεν ήταν πόσιμο, ενώ στο πηγάδι του Μιαούλη ήταν! Μάλιστα την περίοδο της ιταλικής κατοχής των Δωδεκανήσων οι Ιταλοί είχαν βάλει λέμβο για να φέρνει νερό στη Νίσυρο από το ιστορικό αυτό πηγάδι.

Το νησί που η ανθρώπινη δραστηριότητα κατατρώει…

Σήμερα στη νήσο Γυαλί Δωδεκανήσου γίνεται εξόρυξη ελαφρόπετρας (βόρειος λόφος) και περλίτη (νότιος λόφος) ενώ κατά την αρχαιότητα γινόταν η εξόρυξη οψιδιανού για την κατασκευή εργαλείων. Ο πλούτος αυτός του υπεδάφους στάθηκε αιτία της ονομασίας του νησιού αλλά και της κατοίκησής του.

Ταυτόχρονα όμως υπήρξε και η καταστροφή του καθώς το μικρό αυτό νησί «τρώγεται» από τις εκσκαφές και σταδιακά εξαφανίζεται…

(Η αρχική φωτογραφία προέρχεται από τη wikipedia)