Το ολοστρόγγυλο πλοίο του ρωσικού ναυτικού που θεωρήθηκε το χειρότερο πολεμικό σκάφος. Γιατί το αποκαλούσαν “πλωτό κουβά”

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Μεταξύ 1873 και 1911 το ρωσικό ναυτικό διέθετε το πιο παράξενο και άχρηστο πολεμικό πλοίο στην ιστορία, το «Νόβγκοροντ» (Novgorod). Αντί για το καθιερωμένο σχήμα κύτους ενός πλοίου ήταν ολοστρόγγυλο.

Κάθε φορά που τα ισχυρά κανόνια του έριχναν βολές, το σκάφος περιστρεφόταν σαν σβούρα και το πλήρωμά του κινδύνευε να πέσει στο νερό!

Το πλοίο του Ποπόφ

Στην αρχή της δεκαετίας του 1870 ο Ρώσος αντιναύαρχος Αντρέι Αλεξάνδροβιτς Ποπόφ πίστεψε ότι θα έφερνε επανάσταση στο σχεδιασμό και την τεχνολογία των πολεμικών σκαφών. Είχε μόλις σχεδιάσει ένα πλοίο με στρογγυλό σχήμα που είχε πολύ ρηχό βύθισμα.

Επρόκειτο ουσιαστικά για μία ξύλινη πλωτή πλατφόρμα που θα επέτρεπε να φέρει περισσότερα κανόνια από τα άλλα πλοία παρόμοιου μεγέθους αλλά συμβατικού σχεδιασμού.

Επιπλέον θα μπορούσε να προστατευθεί εύκολα με μεταλλική θωράκιση. Θεωρητικά, η κυκλική σχεδίαση του πλοίου παρείχε μια σταθερή πλατφόρμα για μεγάλα όπλα. Υποτίθεται ότι έτσι ήταν το τέλειο πλοίο για την προστασία των ρωσικών ακτών από εχθρικά πλοία.

Ως ναύαρχος του ρωσικού ναυτικού ο Ποπόφ είχε τις κατάλληλες επαφές ώστε το περίεργο σκάφος του να εγκριθεί και να ξεκινήσει να κατασκευάζεται. Ονομάστηκε “Νόβγκοροντ”, από την ομώνυμη πόλη της Ρωσίας, και καθελκύστηκε το 1873.

Λίγα πλεονεκτήματα, πολλά μειονεκτήματα!

Το στρογγυλό πλοίο του ναυάρχου Ποπόφ είχε διάμετρο 30.8 μέτρα και βάρος 2.500 τόνους. Κινούνταν από έξι ατμομηχανές που οδηγούσαν έξι μεγάλες έλικες. Είχε πλήρωμα 151 αξιωματικούς και ναύτες.

Αποδείχθηκε ότι ήταν ένα από τα χειρότερα σχεδιασμένα πολεμικά πλοία στη σύγχρονη ιστορία. Όταν το πλοίο καθελκύστηκε διαπιστώθηκε ότι ήταν τόσο δυσκίνητο που οι σύγχρονοι το συνέκριναν μ’ ένα πλωτό πιάτο σούπας!

Παρά ταύτα, το «Νόβγκοροντ» είχε και κάποια πλεονεκτήματα.

Λόγω του σχήματός του ήταν ότι σε μεγάλο βαθμό απρόσβλητο σε επιθέσεις εμβολισμού από ένα εχθρικό πλοίο, μια συνηθισμένη τακτική εκείνη την εποχή στις ναυμαχίες. Επίσης, η μεταλλική θωράκισή του πάχους 23 εκατοστών καθώς και το στρογγυλό του σχήμα του έδιναν κάποια προστασία από τα εχθρικά πυρά.

Τα δύο όπλα 11 ιντσών που διέθετε το «Νόβγκοροντ» ήταν από τα ισχυρότερα για πολεμικό σκάφος της εποχής.

Όλα αυτά τα πλεονεκτήματα δεν μπορούσαν να καλύψουν το γεγονός ότι ήταν το χειρότερο πολεμικό πλοίο που είχε κατασκευαστεί ποτέ!  Το περίεργο στρογγυλό κύτος του “Νόβγκοροντ” σήμαινε ότι η πλοήγησή του ήταν πολύ δύσκολη. Σε μια καταιγίδα ήταν σχεδόν αδύνατο να κατευθυνθεί με το πηδάλιο.

Ακόμη και όταν ο καιρός ήταν ήπιος χρειάζονταν 45 λεπτά για το  «Νόβγκοροντ» να κάνει μία πλήρη στροφή.

Επιπλέον, σε θαλασσοταραχή, ο φαρδύς επίπεδος πυθμένας του κύτους χτυπιούνταν τόσο δυνατά που οι έλικες κολλούσαν έξω από το νερό και έπρεπε να επισκευάζονται συνέχεια.

Ο “κουβάς” γίνεται “σβούρα”

Ο Ρωσοτουρκικός Πόλεμος του 1877-1878 απέδειξε στην πράξη πόσο άχρηστο ήταν το  «Νόβγκοροντ».

Το ρωσικό πολεμικό έπλευσε τον Δούναβη για να λάβει μέρος στις πολεμικές επιχειρήσεις των Ρώσων εναντίον των Τούρκων στον Εύξεινο Πόντο. Καθώς είχε πολύ μικρή ταχύτητα άλλα σκάφη συμβατικής σχεδίασης έπρεπε να το ρυμουλκήσουν στη μάχη.

Τότε ήταν που απέκτησε το παρατσούκλι “ο πλωτός κουβάς”.

Η κυκλική σχεδίαση του «Νόβγκοροντ» σήμαινε ότι κάθε φορά που ένα από τα κανόνια του άνοιγε πυρ η ανάκρουση περιέστρεφε το σκάφος σαν να ήταν σβούρα -ή καρουζέλ στην καλύτερη περίπτωση! Οι άνδρες του έπρεπε να κρατιούνται από τα κιγκλιδώματα του πλοίου για να μην πέσουν στο νερό.

Έγιναν απόπειρες από το πλήρωμα του «Νόβγκοροντ» να το σταθεροποιήσουν κάθε φορά που έριχναν τα κανόνια του κάνοντας διάφορα πειράματα με τις ατμομηχανές του. Όμως αυτές ήταν όλες αποτυχημένες.

Το «Νόβγκοροντ» είχε γίνει ανέκδοτο στο ρωσικό ναυτικό που ακόμη και οι Τούρκοι το χλεύαζαν. Ντροπιασμένοι οι Ρώσοι το απέσυραν από την πρώτη γραμμή αλλά το κράτησαν σε ενεργή υπηρεσία μέχρι το 1903. Μάλιστα, το 1892 κάλυψαν όλο το κύτος του με μεταλλικές πλάκες.

Στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε ως μεταγωγικό πλοίο του ρωσικού ναυτικού μέχρι το 1911 οπότε πουλήθηκε για παλιοσίδερα και διαλύθηκε.