Το ντοκουμέντο της δολοφονίας του Πάνου Κολοκοτρώνη που καταρράκωσε τον Γέρο του Μοριά και σημάδεψε τον ελληνικό εμφύλιο του 1821. Τι δείχνει το κρανίο και η βαλιστική έρευνα. Νέα εκπομπή

Στις 13 Νοεμβρίου 1824, ο Πάνος Κολοκοτρώνης κατευθυνόταν προς το χωριό Σιλίμνα, όπου είχε στρατοπεδεύσει ο πατέρας του, Θεόδωρος.

Μαζί του ήταν ο υπασπιστής και γραμματικός του, ο Θεόδωρος Ρηγόπουλος, καθώς και δύο άλλοι σύντροφοί του.

Επέστρεφαν από την πολιορκία του χωριού Θανά, όπου είχαν οχυρωθεί άντρες των κυβερνητικών υπό τον Βάσιο Μαυροβουνιώτη, ενός οπλαρχηγού από το Μαυροβούνιο, που πολέμησε στην ελληνική επανάσταση.

Οι εμφύλιοι πόλεμοι

Το 1824, ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος βρισκόταν στο απόγειό του. Η κόντρα ξεκίνησε το 1823, μετά τις πρώτες μεγάλες στρατιωτικές επιτυχίες στην Τριπολιτσά και τα Δερβενάκια. Οι νίκες των στρατιωτικών στα πεδία των μαχών θορύβησαν τους πολιτικούς και τους κοτζαμπάσηδες, οι οποίοι έβλεπαν μία νέα απειλή να ξεπροβάλει, που θα μπορούσε να τους στερήσει την εξουσία στο νέο κράτος που επρόκειτο να δημιουργηθεί.

Απ’ την πλευρά τους, οι στρατιωτικοί δεν ήταν διατεθειμένοι να υποχωρήσουν και να χάσουν με αυτό τον τρόπο τα κεκτημένα της επανάστασης.

Ο εμφύλιος που ξέσπασε το 1823 είχε δύο στρατόπεδα, των πολιτικών και των στρατιωτικών. Οι οπλαρχηγοί ήταν συνασπισμένοι γύρω από τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Σταδιακά όμως, τα συμφέροντα άλλαξαν και μαζί τους, άλλαξαν και τα στρατόπεδα. Το 1824, στη δεύτερη φάση του εμφυλίου, τα κριτήρια έγιναν γεωγραφικά. Οι Ρουμελιώτες, πολιτικοί και οπλαρχηγοί, συμμάχησαν με τους νησιώτες εναντίον του Μοριά. Δηλαδή των πολιτικών και των οπλαρχηγών από την Πελοπόννησο.

Ο Πάνος δεν ήταν μόνο ο πρωτότοκος γιος του Κολοκοτρώνη, άρα και ο διάδοχός του, αλλά ένας εξαιρετικά μορφωμένος και χαρισματικός νέος, που όλα έδειχναν ότι θα διαδραμάτιζε σημαντικό ρόλο στο μέλλον της Ελλάδας.

Η δολοφονία του Πάνου Κολοκοτρώνη

Την 13η Νοεμβρίου, ο Πάνος και οι σύντροφοί κατευθύνονταν έφιπποι από το χωριό Θάνα προς τη Σιλίμνα, όταν ακούστηκαν πυροβολισμοί.

Σύμφωνα με τον Θεόδωρο Ρηγόπουλο, που συνόδευε τον Πάνο και κατέγραψε την επίθεση στα απομνημονεύματά του, οι πυροβολισμοί ήρθαν από μία ομάδα ανδρών, που κρύβονταν ψηλά σε ένα ύψωμα, πίσω από τους ίδιους. Τους αναγνώρισαν ως άνδρες του Βάσου Μαυροβουνιώτη. Αρχικά θεώρησε ότι η επίθεση είχε στόχο τον εκφοβισμό τους, καθώς η απόσταση ήταν υπερβολικά μεγάλη για να τους χτυπήσουν οι σφαίρες. Όμως ο Πάνος Κολοκοτρώνης έπεσε από το άλογό του, χτυπημένος στο πίσω μέρος του κεφαλιού. Σωριάστηκε στο έδαφος και αμέσως, οι σύντροφοί του έτρεξαν να τον βοηθήσουν.

Σήμερα η ιστορική έρευνα φέρνει στο φως ότι υπήρχε και μια άλλη ομάδα ενόπλων, που κρυβόταν σε άλλο σημείο πίσω από μία συστάδα βράχων, στο ύψος του δρόμου. Αυτοί οι άνδρες ακολουθούσαν διαταγές ενός άλλου κυβερνητικού, του Γκότσου Βούλγαρη.

Οι σύντροφοι του Πάνου αναγκάστηκαν να τραπούν σε φυγή, καθώς οι άνδρες του Βούλγαρη υπερτερούσαν αριθμητικά. Όταν επέστρεψαν με ενισχύσεις για να πάρουν το πτώμα του Πάνου, είδαν ότι είχαν κλαπεί όλα τα ρούχα του. Ακόμα και τα εσώρουχά του.

Μετέφεραν γυμνό το κορμί του στον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη στη Σιλίμνα, όπου έγινε και η κηδεία του.

Η εξορία του Κολοκοτρώνη

Ο Γέρος του Μωριά κατέρρευσε. Ο χαμός του γιου του σήμανε την αρχή του τέλους για τον εμφύλιο. Δεν είχε πλέον τη ψυχική δύναμη.

Παράλληλα, γνώριζε ότι η μάχη για την παράταξή του είχε χαθεί, καθώς οι πολιτικοί της Ρούμελης είχαν εξασφαλίσει δάνειο απ’ την Αγγλία, που θα τους έδινε σημαντικό προβάδισμα. Το 1825, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης παραδόθηκε στην κυβέρνηση και εκτοπίστηκε στην Ύδρα, μαζί με άλλους συντρόφους του. Παρέμειναν εκεί μέχρι ότου η απειλή του Ιμπραήμ ανάγκασε την κυβέρνηση να τον αποφυλακίσει, για να αναλάβει την αρχιστρατηγία ενάντια στον Αιγύπτιο στρατιωτικό.

Το κρανίο του Πάνου Κολοκοτρώνη και τα νέα δεδομένα 

Ο θάνατος του Πάνου Κολοκοτρώνη δεν εξιχνιάστηκε ποτέ. Η μοναδική μαρτυρία ήταν αυτή του αυτόπτη Θεόδωρου Ρηγόπουλου, ο οποίος εκτίμησε ότι ο θάνατός του ήταν τυχαίος και οφειλόταν στους πυροβολισμούς των ανδρών του Μαυροβουνιώτη, οι οποίοι δεν σκόπευαν για να σκοτώσουν, αλλά για να εκφοβίσουν. Ωστόσο, η ιατροδικαστική εξέταση του κρανίου του Πάνου, που έγινε το 1870 από τον γιατρό Ιωάννη Πύρλα, ανέτρεψε την εκδοχή του Ρηγόπουλου.

Σύμφωνα με την ιατροδικαστική έκθεση, η είσοδος της σφαίρας “κείται επί της οπίσθιας χώρας του δεξιού βρεγματικού οστού. Η δε της εξόδου κείται επί του μετωπικού οστού προς τα όπισθεν και υπέρ άνω της αριστεράς ζυγωματικής αποφύσεως, (επί του μηνιγκίου)”. Η σφαίρα δηλαδή μπήκε από το πίσω μέρος του κρανίου και βγήκε από τον κρόταφο, διασχίζοντας διαγώνια το κρανίο.

Η βαλιστική έρευνα

Ο αξιωματικός του στρατού Γιώργος Πραχαλιάς, τακτικό μέλος της Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών, συμμετείχε στις βαλιστικές εξετάσεις που έγιναν και μάλιστα με αυτοψία στο σημείο της επίθεσης, ώστε να εξακριβωθεί η προέλευση της σφαίρας.

Τα συμπέρασμά του είναι ότι εάν ο πυροβολισμός είχε προέλθει από τους άνδρες του Μαυροβουνιώτη, που ήταν κρυμμένοι σε σημείο πολύ πιο ψηλά από τον δρόμο, η σφαίρα θα είχε μπει από το πάνω μέρος του κεφαλιού και θα είχε εξέλθει από το σαγόνι. Η πορεία της σφαίρας όμως, ήταν άλλη. Αυτός που πυροβόλησε βρισκόταν στο ίδιος ύψος με τον έφιππο Πάνο και πιθανότατα από το σημείο που αναφέρεται ότι κρύβονταν οι άντρες του Βούλγαρη.

Σε αντίθεση με τους άνδρες του Μαυροβουνιώτη, οι οποίοι λόγω της μακρινής απόστασης πυροβολούσαν για εκφοβισμό, οι άνδρες του Βούλγαρη είχαν επιλέξει το συγκεκριμένο σημείο για να έχουν όσο το δυνατόν καλύτερο στόχο. Επομένως, ο θάνατος του Πάνου δεν μπορεί να ήταν ένα τυχαίο γεγονός, αλλά αποτέλεσμα δολοφονικής ενέδρας από τους κυβερνητικούς.

Όλα τα στοιχεία της δολοφονίας του Πάνου Κολοκοτρώνη παρουσιάζονται από την Μηχανή του Χρόνου τη Δευτέρα 25η Μαρτίου στις 21.00 από το COSMOTE HISTORY. Δείτε το τρέιλερ της εκπομπής για τον ελληνικό εμφύλιο του 1821 και τη δίκη του Κολοκοτρώνη.

Διαβάστε ακόμα: Ο εξώγαμος γιός που απέκτησε ο Κολοκοτρώνης με την καλόγρια. Έγινε λαμπρός αξιωματικός και διοικητής της σχολής Ευελπίδων.