Το νοσοκομείο που περιέθαλψε τους πρόσφυγες του ΄22, τους τραυματίες πολέμου και τα θύματα του λιμού της κατοχής. Λειτουργούσε αρχικά στο σημερινό Πνευματικό Κέντρο

Ήταν το πρώτο πολιτικό νοσοκομείο που χτίστηκε στην Αθήνα του 19^ου αιώνα, με σημαντική προσφορά νοσοκομειακής περίθαλψης στους πολίτες και στην εκπαίδευση των γιατρών, ως κέντρο ιατρικής παιδείας και επιμόρφωσης.

Αποτελεί κομμάτι της σύγχρονης αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της Αθήνας και έχει να επιδείξει αξιόλογα αρχιτεκτονικά στοιχεία, που αναδεικνύονται εντονότερα λόγω του πρασίνου και της ευρύτητας του περιβάλλοντος χώρου.

Στη μακρά του ιστορία το νοσοκομείο περιέθαλψε τραυματίες των βαλκανικών πολέμων,  στήριξε τους πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα, στήριξε τον αθηναϊκό λαό κατά την περίοδο του μεγάλου λιμού της Κατοχής και έγινε θεατής των πολεμικών συγκρούσεων στα Δεκεμβριανά και τον Εμφύλιο.

Μέσα από τα αρχεία και τη σπάνια βιβλιοθήκη του καταγράφεται η ιστορία της ιατρικής και της καθημερινής ιστορίας της πόλης των Αθηνών.

Είναι το νοσοκομείο Ελπίς που ιδρύθηκε στα τέλη του 19^ου αιώνα αλλά αρχικά λειτουργούσε με την ονομασία «Πολιτικό Νοσοκομείο», στο κτίριο που σήμερα στεγάζεται το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων. Αργότερα μετονομάστηκε σε «Δημοτικό Νοσοκομείο Αθηνών η Ελπίς».

Πρώτοι δωρητές του νοσοκομείου υπήρξαν, μεταξύ άλλων, ο βασιλιάς Λουδοβίκος ο Α’ της Βαυαρίας, ο βαρώνος Κωσταντίνος Μπέλιος κι  ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος.

Από το τέλος του 19^ου αιώνα, επειδή η Αθήνα μεγάλωνε και οι ανάγκες των πολιτών της για υγειονομική περίθαλψη ήταν αυξημένες, αποφασίστηκε η μεταστέγαση του νοσοκομείου στα όρια της πόλης, όπου υπήρχαν ελεύθεροι χώροι.

Η δημοτική αρχή ανέθεσε σε επιτροπή, με πρόεδρο τον δήμαρχο Σπύρο Μερκούρη, την μελέτη. Η επιτροπή, με τη σειρά της, την ανέθεσε στον διευθυντή της Μηχανικής Υπηρεσίας του Δήμου και καθηγητή Πολυτεχνείου αρχιτέκτονα Κολλινιάτη.

Το οικόπεδο, έκτασης περίπου 20 στρεμμάτων, βρισκόταν στους Αμπελόκηπους. Ο θεμέλιος λίθο τέθηκε το 1904 και άρχισε η ανέγερση του συγκροτήματος, σύμφωνα με την μελέτη και τις οικονομικές δυνατότητες του δήμου.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Η ιστορία του Μαιευτηρίου «Έλενα Βενιζέλου», που μείωσε την παιδική θνησιμότητα με οργανωμένα ιατρεία και καταρτισμένες μαίες. Στη κατοχή επιτάχθηκε ως στρατιωτικό νοσοκομείο

Η μελέτη προέβλεπε την ανάπτυξη ενός κεντρικού διώροφου κτίσματος, τεσσάρων ανεξάρτητων διώροφων περιπτέρων  καθώς και άλλων βοηθητικών κτισμάτων.

Οικονομικές δυσχέρειες καθυστέρησαν σημαντικά την ολοκλήρωση του νοσοκομειακού συγκροτήματος.

Το 1912 το νοσοκομείο, ημιτελές, παραδίδεται στον Ερυθρό Σταυρό για να χρησιμεύσει προς περίθαλψη και νοσηλεία των τραυματιών των βαλκανικών πολέμων. Στη συνέχεια, χρησιμοποιείται ως στρατιωτικό νοσοκομείο.

Το 1922 το Δημοτικό Νοσοκομείο τίθεται στη διάθεση των προσφύγων. Αποφασίζεται η δωρεάν περίθαλψή τους, παρά την κακή οικονομική κατάσταση του θεραπευτηρίου.

Εξακολουθεί να  λειτουργεί στο αρχικό του κτίριο της οδού Ακαδημίας απ’ όπου μεταφέρεται οριστικά το 1971, στον ιδιόκτητο χώρο του, στην περιοχή των Αμπελοκήπων.

Το νοσοκομείο μετονομάζεται σε “Νομαρχιακό Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών η Ελπίς”. Το συγκρότημα των τεσσάρων νεοκλασικών κτιρίων είναι από τα παλαιότερα, ωραιότερα και μεγαλύτερα νεοκλασικά κτίρια, που σχεδιάστηκαν για νοσοκομεία στις αρχές του αιώνα.

• Οι πληροφορίες όπως και οι φωτογραφίες αντλήθηκαν από το βιβλίο “Τα δημόσια Νοσοκομεία στην Αθήνα και τον Πειραιά”, έκδοση της ΕΙΝΑΠ

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: “Σωτηρία”, το νοσοκομείο που σήκωσε το βάρος της φυματίωσης σε μια εποχή που δεν υπήρχε φάρμακο. Οι ομαδικοί τάφοι, το άβατο και οι μεταρρυθμίσεις που προσέφεραν ανακούφιση