Το μυστήριο του τάφου του Αγίου Νικολάου. Γιατί τα λείψανά του μεταφέρθηκαν σε τρεις διαφορετικές τοποθεσίες

Η τοποθεσία της ταφής του Αγίου Νικολάου ήταν για πολλά χρόνια ένα άλυτο μυστήριο.

Στην ορθόδοξη παράδοση, και δη της χώρας μας, ο Άγιος Νικόλαος θεωρείται προστάτης των ναυτικών. Διεθνώς, είναι γνωστός ως ο γέροντας με την κόκκινη στολή που φέρνει δώρα στα παιδιά και ακούει στο όνομα Santa Claus. Πίσω από τις αφηγήσεις και τους μύθους όμως, υπάρχει ένα ιστορικό πρόσωπο με επεισοδιακό βίο.

Ποιος ήταν ο Άγιος Νικόλαος

Ο Άγιος Νικόλαος γεννήθηκε το 270 μ.Χ. στα Πάταρα της Μικρασιατικής Λυκίας από εύπορη οικογένεια. Πριν αφιερωθεί στην ασκητική ζωή, διέθεσε το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του για φιλανθρωπικό σκοπό, βοηθώντας τους ανήμπορους, ιδρύοντας νοσοκομεία και ιδρύματα.

Με τα χρόνια, χάρη στο έργο και την αφορίωσή του, από μοναχός έγινε ηγούμενος κι έπειτα ανήχθη σε Αρχιεπίσκοπος. Από τη νέα του θέση, ο Νικόλαος συνέχιζε να υπερασπίζεται τους αδύναμους και τους διωκόμενους, γεγονός που εξόργιζε τον αυτοκράτορα Διοκλητιανό.

Επί αυτοκρατορίας Διοκλητιανού, ο Νικόλαος εξορίστηκε, φυλακίστηκε και υποβλήθηκε σε βασανιστήρια. Ανέκτησε την ελευθερία του όταν ανέβηκε στο θρόνο ο Μέγας Κωνσταντίνος. Πέθανε σε βαθιά -για την εποχή- γεράματα το 343 π.Χ., σε ηλικία 73 ετών.

Διαβάσετε αναλυτικά τον βίο του Αγίου Νικολάου εδώ

Το ταξίδι των λειψάνων

Για πολλά χρόνια, όλοι πίστευαν ότι ο Άγιος Νικόλαος είχε θαφτεί στα Μύρα της Λυκίας, πολύ κοντά στον τόπο καταγωγής του. Η ακριβής τοποθεσία του τάφου του δεν ήταν γνωστή, καθώς η παλιά εκκλησία του Αγίου Νικολάου κάποια στιγμή κατεδαφίστηκε και στη θέση της ανεγέρθηκε μία νέα.

Ωστόσο, πριν λίγα χρόνια, μία ομάδα αρχαιολόγων έκανε μία κομβική ανακάλυψη.

Τα λείψανα του Αγίου Νικολάου μεταφέρθηκαν στα Μύρα πάνω από 100 χρόνια μετά το θάνατό του!

Ο αρχικός τάφος βρισκόταν σε ένα μικρό νησάκι στα Μικρασιατικά παράλια, απέναντι από την πόλη Φετιγιέ.

Στα τουρκικά λέγεται “Γκεμιλέρ Αντασί” (Gemiler Adasi), που σημαίνει “νησί των πλοίων” και πιθανώς προήλθε από την ιδιότητα του Αγίου ως προστάτης των ναυτικών.

Σήμερα είναι ένα νησί-φάντασμα. Υπάρχουν μόνο γκρεμισμένα σπίτια, ένα εγκαταλελειμμένο μαυσωλείο, τα ερείπια πέντε εκκλησιών και πάνω από πενήντα χριστιανικοί τάφοι.

Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, ο Άγιος Νικόλαος ενταφιάστηκε σε μια σμιλευμένη στο βράχο εκκλησία το 343. Τα λείψανά του φέρεται να παρέμειναν εκεί μέχρι τον 6ο αιώνα, όταν το νησί εγκαταλείφθηκε υπό την απειλή επέλασης του αραβικού στόλου. Στη συνέχεια μεταφέρθηκαν στα Μύρα, περίπου 40 χιλιόμετρα ανατολικά, στην εκκλησία όπου ιερουργούσε.

Ούτε εκεί όμως θα παρέμεναν για πολύ, αφού το 1087 μετακινήθηκαν και πάλι. Εκμεταλλευόμενοι την επέλαση των Σελτζούκων Τούρκων στην περιοχή και υπό το πρίσμα του σχίσματος Καθολικής κι Ορθόδοξης Εκκλησίας, Ιταλοί έμποροι απέσπασαν τα λείψανα από τον τάφο για να τα πάνε στην πατρίδα τους.

Έτσι, κατέληξαν τελικά στο Μπάρι, όπου φυλάσσονται και εκτίθενται μέχρι σήμερα, στην Βασιλική του Αγίου Νικολάου.

Η νεότερη ανακάλυψη ήρθε στο φως το 2022 και μας πηγαίνει πίσω στα Μύρα, τον δεύτερο σταθμό του “ταξιδιού” των λειψάνων.

Το μυστήριο του τάφου

Μέχρι πρότινος ο τάφος του Αγίου Νικολάου στην ομώνυμη εκκλησία στα Μύρα βρισκόταν κάπου στα θεμέλια του ναού που δεσπόζει σήμερα στο σημείο. Ο εν λόγω ναός χτίστηκε πάνω από τον παλιό στα μέσα του 6ου αιώνα μ.Χ. με πρωτοβουλία του Ιουστινιανού. Τις τελευταίες δεκαετίες λειτουργεί ως μουσειακός χώρος, καθώς αποτελεί πόλο έλξης για Χριστιανούς όλων των δογμάτων.

Είτε ως Νικόλαος, είτε ως Santa Claus, ο Άγιος είναι σημαντική θρησκευτική φιγούρα για καθολικούς, ορθόδοξους και προτεστάντες.

Τον Οκτώβριο του 2022, μία ομάδα αρχαιολόγων ξεκίνησε ανασκαφές στο σημείο, προκειμένου να εντοπίσει τα ερείπια της παλιάς εκκλησίας.

Παρότι είχαν πραγματοποιηθεί παρόμοιες έρευνες στο παρελθόν, αυτή τη φορά, οι επιστήμονες βρήκαν το παλιό δάπεδο του ναού, το οποίο διατηρούταν ανέγγιχτο κάτω από το νέο, και «στο οποίο περπάτησε ο Άγιος Νικόλαος», όπως δήλωσε χαρακτηριστικά ο επικεφαλής.

Λίγο αργότερα, ήρθε στο φως κάτι πολύ σπουδαιότερο. Αποκαλύφθηκε η σαρκοφάγος του Αγίου Νικολάου που περιείχε τα λείψανά του έως ότου κλαπούν από τους Ρωμαίους. Έτσι λύθηκε το μυστήριο της ακριβούς τοποθεσίας του τάφου.

«Είναι μια πολύ σημαντική ανακάλυψη που προσθέτει αξία στην εκκλησία», δήλωσε ο δρ. Osman Eravşar, επικεφαλής του συμβουλίου διατήρησης πολιτιστικής κληρονομιάς στην Αττάλεια.