Το μυστικό σχέδιο των Γερμανών να ανατινάξουν το φράγμα της λίμνης Μαραθώνα. Η αντίδραση των συμμάχων. Δείτε την λίμνη από ψηλά

του συνεργάτη μας, ιστορικού ερευνητή Στέφανου Μίλεση

Στις αρχές Σεπτεμβρίου του 1944 το συμμαχικό στρατηγείο της Μέσης Ανατολής εργαζόταν πυρετωδώς για την εφαρμογή των σχεδίων εισόδου των συμμαχικών στρατευμάτων στην Αθήνα. Μεταξύ άλλων επεξεργαζόταν και την κατάσταση που θα δημιουργείτο εάν οι Γερμανοί κατά την αποχώρησή τους ανατίναζαν το φράγμα του Μαραθώνα.

Οι ανησυχίες του στρατηγείου για την περίπτωση ανατίναξης του φράγματος του Μαραθώνα είχαν ενταθεί όταν αποκωδικοποιήθηκε σήμα γερμανικού πομπού από την υπηρεσία ραδιοεκπομπών του συμμαχικού στρατηγείου στο Κάιρο.

Ο πομπός που εξέπεμπε από την Ελλάδα, κατεύθυνε τις γερμανικές δυνάμεις που βρίσκονταν στην Ελλάδα, να προβούν κατά την αποχώρησή τους, στην ανατίναξη του φράγματος του Μαραθώνα. Το σήμα του πομπού  περιέγραφε:

«Μη λησμονείτε» ότι κρατούμε την πηγή από την οποία υδρεύεται η πρωτεύουσά τους. Πιέζοντας απλώς ένα κουμπί ανατινάζετε το φράγμα και καταδικάζετε ένα εκατομμύριο Έλληνες σε θάνατο από δίψα!».

Από την πρώτη στιγμή τέθηκε το ερώτημα στο συμμαχικό στρατηγείο αν η εκπομπή αυτή εντασσόταν σε ένα ευρύτερο σχέδιο καταστροφών μέσω ανατινάξεων ή αν απλώς εξέπεμπαν οι Γερμανοί τέτοιου είδους μηνύματα που ήταν απλώς εκφοβιστικά με σκοπό να σιγουρέψουν την αποχώρησή τους. Από τη στιγμή όμως που το συμμαχικό στρατηγείο είχε λάβει γνώση ενός τέτοιου μηνύματος δεν ήταν δυνατόν να το αγνοήσει.

Η αντίδραση των Συμμάχων

Άρχισε να μελετά το ενδεχόμενο συγκροτώντας ειδική επιτροπή, στην οποία ανατέθηκε η συγκέντρωση σε μια περιοχή της Διώρυγας του Σουέζ, πλοίων υδροφόρων ή ακόμα και δεξαμενόπλοιων, για να μεταφέρουν το πρώτο νερό στην ελληνική πρωτεύουσα στην περίπτωση που όντως ανατίναζαν οι Γερμανοί το φράγμα.

Όμως συντάχθηκε έκθεση η οποία κατέγραφε ότι δεν θα μπορούσε να αποτελέσει μόνιμη λύση ο εφοδιασμός των Αθηνών με νερό μέσω πλοίων, παρά μονάχα για μικρό χρονικό διάστημα και για την αντιμετώπιση των πρώτων εβδομάδων μέχρι την εξεύρεση άλλης λύσης. Άλλωστε τα υδροφόρα σκάφη δεν θα μπορούσαν να κινηθούν με την ίδια ταχύτητα πλεύσης και να αποτελέσουν μέρος στο κομβόι που θα μετέφερε στην Ελλάδα τα στρατιωτικά τμήματα που θα επιχειρούσαν στην Αθήνα.

Τις πρώτες ημέρες του Οκτωβρίου του 1944, πραγματοποιήθηκε νέα σύσκεψη στην οποία αποφασίστηκε να παρθούν δραστικά μέτρα και προτάθηκε η χρησιμοποίηση αλεξιπτωτιστών που θα καταλάμβαναν αιφνιδιαστικά τα φυλάκια που βρίσκονταν περιμετρικά του φράγματος.

Ο Άγγλος δημοσιογράφος Ρίαντ κατέγραψε σε άρθρο που δημοσίευσε μεταγενέστερα, τα όσα λέχθηκαν σε εκείνη τη σύσκεψη: «Ως αντίθετη γνώμη στην πρόταση χρησιμοποίησης αλεξιπτωτιστών προτάθηκαν αεροφωτογραφίες αναγνωριστικών συμμαχικών αεροπλάνων που αποτύπωναν ισχυρές οχυρώσεις με πολυβολεία περιμετρικά του φράγματος καθώς και μεγάλη κινητικότητα σε άνδρες και οχήματα στον δρόμο προς τον Μαραθώνα.»

Από αυτά έγινε αντιληπτό ότι οι Γερμανοί ανέμεναν μια τέτοια ενέργεια κατάληψης του φράγματος με χρήση κομάντος και λάμβαναν μέτρα. Καθώς όμως κρίθηκε ότι η διάσωση του φράγματος ήταν ζωτικής σημασίας, δόθηκε εντολή στις συμμαχικές δυνάμεις της Νοτίου Ιταλίας (εντός των οποίων υπαγόταν και ελληνική δύναμη) να διαθέσουν κατάλληλους άνδρες για την υλοποίηση του σχεδίου με οποιοδήποτε κόστος.

Η επιβεβαίωση μέσω Ερυθρού Σταυρού

Εν τω μεταξύ η πληροφορία περί ανατίναξης του φράγματος διαβιβάστηκε και στην Γενεύη, που ήταν η έδρα του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού. Αποφασίστηκε πέρα από τις όποιες ενέργειες λάμβανε το συμμαχικό στρατηγείο ο Ερυθρός Σταυρός να δρούσε αυτοβούλως. Εκπρόσωπός του επικοινώνησε με επιτελείς του γερμανικού στρατηγείου στην Αθήνα από το οποίο έλαβε ως απάντηση ότι η επιχείρηση θα εκτελείτο εάν όντως περιλαμβανόταν στα σχέδια του Ανώτατου Γερμανικού Στρατηγείου.

Οι ημέρες περνούσαν με τη συμμαχική δύναμη των αλεξιπτωτιστών να προετοιμάζεται για μια αιματηρή επέμβαση στο φράγμα.

Τελικώς στις 10 Οκτωβρίου 1944, δύο δηλαδή ημέρες πριν την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων από την Αθήνα, μέσω του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού διαβιβάστηκε η είδηση στο συμμαχικό στρατηγείο της Μέσης Ανατολής, ότι οι Γερμανοί δεν θα ενεργοποιούσαν το σχέδιο που αφορούσε στο φράγμα του Μαραθώνα, θα εφάρμοζαν όμως πλήρως κατά τα λοιπά το σχέδιο που είχε συνταχθεί, το οποίο προφανώς αφορούσε στην καταστροφή όλων των υποδομών του πειραϊκού λιμανιού, των σιδηροδρομικών δικτύων και των άλλων εγκαταστάσεων του Πειραιά.

Έτσι αναβλήθηκε η επιχείρηση των αλεξιπτωτιστών ενώ οι κάτοικοι του λεκανοπεδίου διέφυγαν της δοκιμασίας της δίψας.

Δείτε εντυπωσιακές εικόνες από το Φράγμα του Μαραθώνα μετά την έντονη χιονόπτωση στην Αττική τον Ιανουάριο του 2022 (το φαινόμενο ονομάστηκε “Ελπίδα” από τους μετεωρολόγους) :