Το μυστικό καταφύγιο του Λυκαβηττού δημιουργήθηκε πριν από τον πόλεμο του ’40. Πού βρίσκονται τα υπόλοιπα 200 δημόσια καταφύγια

Ο Λυκαβηττός, είναι το δεύτερο ψηλότερο βουνό της Αθήνας, μετά τα Τουρκοβούνια. Σχεδόν όλοι οι ντόπιοι, αλλά και τουρίστες τον επισκέπτονται για να απολαύσουν την θέα της Αθήνας από ψηλά. Εκεί, κρύβεται ένα “μυστικό” πολεμικό καταφύγιο.

Η ιστορία του καταφυγίου

Το 1936, δημιουργήθηκε το καταφύγιο, στο υπόγειο του Λυκαβηττού, που φτάνει σε βάθος 100 μέτρων, κοντά στη σπηλαιοεκκλησία των Αγίων Ισιδώρων. Οι παλαιοί Αθηναίοι τον αποκαλούσαν «ο Άγιος Σιδερέας», κατά το Αθηναϊκόν ιδίωμα.

Παλαιά παράδοση αναφέρει ότι την αφορμή της ιδρύσεως έδωσε η ανεύρεση στην σπηλιά των οστών ενός ασκητού που είχε στο στήθος του την εικόνα των Αγίων Ισιδώρων.  Μια άλλη αναφορά λέει ότι το μέρος αυτό χρησίμευε ως τόπος μελέτης των δύο εν Αθήναις φίλων και συμφοιτητών κατά τον 4ο αιώνα, του Βασιλείου του Μεγάλου και του Γρηγορίου του Θεολόγου.

Στο σημείο αυτό πριν από τον πόλεμο δημιουργήθηκαν θέσεις για πολυβόλα λαξευμένες στο βράχο, από τις οποίες διακρινόταν μόνο η μία.

Εκείνο το διάστημα, η Αθήνα ήταν υπό τη δικτατορία του Μεταξά. Τότε, η Ελλάδα ανέμενε πολεμική σύρραξη και έτσι θέσπισε νόμο για κατασκευή καταφυγίων στα υπόγεια των σπιτιών, δημόσιων κτιρίων και στο εσωτερικό κάποιων λόφων, όπως έγινε τελικά μεταξύ άλλων και στον Λυκαβηττό.

Με αυτό τον τρόπο, θα προστατεύονταν από εχθρικούς βομβαρδισμούς και το καταφύγιο λειτουργούσε ως στρατιωτική βάση. Το 1937 περίπου, εγκαταστάθηκε εκεί η Υπηρεσία Επιτήρησης Συναγερμού Αέρος Θαλάσσης και ο Σταθμός Ασυρμάτου, της διεύθυνσης Ραδιοτηλεγραφικής Υπηρεσίας του Πολεμικού Ναυτικού.

Κατά την γερμανο – ιταλική κατοχή ο ναός έκλεισε και οι κατακτητές βρήκαν την ευκαιρία να τον συλήσουν κλέβοντας όλα τα ιερά σκεύη. Ευαγγέλια, θυμιατά, εικόνες, δισκοπότηρα, πολυελαίοι έκανα φτερά. Απέσπασαν ακόμα και την αργυρή επένδυση από την εικόνα των Αγίων Ισιδώρων.

Το πολυβολείο, οδηγεί σε ένα μικρό τούνελ σκαμμένο στα δεξιά του βράχου. Κατά την κατοχή, στη βάση είχε υπηρετήσει μέρος της θητείας του ο Ντίνος Ηλιόπουλος. Στη συνέχεια η θέση χρησιμοποιήθηκε και από τους Γερμανούς.

Το πολυβολείο αργότερα, εξαπέλυε κανονιοβολισμούς στους εορτασμούς των εθνικών επετείων και έγινε προσπάθεια ανάδειξής του με προβολείς.

Το καταφύγιο σήμερα 

Το καταφύγιο σήμερα, διαθέτει δύο εισόδους και είναι μεγαλύτερο και σε καλύτερη κατάσταση από το γνωστότερο εγκαταλειμμένο καταφύγιο του Αρδηττού. Οι είσοδοι, καταλήγουν στην κεντρική μεγάλη αίθουσα, όπου στεγάστηκε το Αρχηγείο Αντιαεροπορικής Άμυνας για τις ανάγκες του πολέμου του 1940.

Σήμερα, ο χώρος ανήκει στην Πολιτική Σχεδίαση Εκτάκτων Αναγκών του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη και υπάγεται στο Αστυνομικό Τμήμα Κολωνακίου. Διαθέτει ηλεκτρισμό, τουαλέτες, λουτρά, διαδρόμους, αποθηκευτικούς χώρους, αγωγούς εξαερισμού, δεξαμενές, πίνακες και τηλεφωνικό κέντρο.

Στην Αθήνα και στις γύρω περιφέρειες, υπάρχουν και άλλες περιοχές με υπόγεια καταφύγια για περιπτώσεις εκτάκτου ανάγκης.

Το 1999 υπολογιζόταν ότι στην Ελλάδα σώζονταν περίπου 200 δημόσια καταφύγια. Τα περισσότερα όμως, έχουν σχεδόν καταρρεύσει.

Μερικά από αυτά είναι: στο Πολύγωνο, στον Πειραιά (Προφ. Ηλίας, Καστέλα, Δραπετσώνα κ.α.), στα νότια προάστια (Ελληνικό, Βούλα, Γλυφάδα), στα βόρεια (Κηφισιά, Παπάγου, Ψυχικό), στο Σούνιο, στη Ραφήνα, τη «Μεγάλης Βρετανίας», το Μέγαρο της Εθνικής Ασφαλιστικής, της Τραπέζης της Ελλάδος, του Μετοχικού Ταμείου Στρατού και το υπόγειο του Μεγάρου του Αρείου Πάγου. Αρκετά, έχουν μετατραπεί πλέον σε αποθήκες καταστημάτων.

Για λόγους εθνικής ασφάλειας πολλά καταφύγια, δεν έχουν γνωστή την ακριβή τοποθεσία τους στο κοινό. Με έρευνα όμως, μπορούν να εντοπιστούν μαθαίνοντας κανείς, για τη κατάσταση λειτουργίας ή τη συντήρησή τους.

Πολλές φορές, έχουν ειπωθεί φήμες για το καταφύγιο του Λυκαβηττού, όπως γίνεται και για άλλα μέρη που χαρακτηρίζονται μυστηριώδη. Ήταν όμως απλώς ένα λειτουργικό μέρος για το διάστημα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και ένα επίτευγμα για άμυνα προς τον εχθρό, εκείνης της εποχής.

Αρχική εικόνα: urbanspeleology & youtube

Διαβάστε ακόμα στη “ΜτΧ”: Η υπόγεια Αθήνα. Μυστικά οστεοφυλάκια και κρύπτες κάτω από την πόλη. Τι κρύβεται κάτω από γνωστές εκκλησίες της πρωτεύουσας, που υπάρχουν σπήλαια και καταφύγια