Το μουσικό έργο που θα διαρκέσει 639 χρόνια! Ποιος ήταν ο στόχος του συνθέτη Τζον Κέιτζ, που έγινε γνωστός με ένα έργο που είναι 4 λεπτά και 33 δευτερόλεπτα, σιωπής

5 Σεπτεμβρίου 2020. Εκατοντάδες κόσμου μαζεύτηκαν έξω από μια εκκλησία στη Γερμανία για να παρακολουθήσουν την πρώτη αλλαγή ακόρντου στην μεγαλύτερη μουσική σύνθεση που έχει υπάρξει ποτέ στην Ιστορία.

Ο λόγος για το έργο “As Slow As Possible” του Αμερικανού αβάν γκαρντ (avant garde) καλλιτέχνη Τζον Κέιτζ (John Cage), το οποίο ξεκίνησε πριν από 19 χρόνια.

Μουσικό έργο διαρκείας 639 ετών

Το έργο “As Slow as Possible” γράφτηκε το 1987 και προοριζόταν να εκτελεστεί από εκκλησιαστικό όργανο. Μία τυπική απόδοσή του σε πιάνο υπολογίζεται ότι θα διαρκούσε από 20 έως 70 λεπτά.

Στις 12 Αυγούστου 1992 ο εκκεντρικός καλλιτέχνης πέθανε και μια ομάδα μουσικών και φιλοσόφων, ιδεολογικά προσκείμενοι στην αβάν γαρντ φιλοσοφία του Κέιτζ, αποφάσισε να επεξεργαστεί την εκτέλεση της συγκεκριμένης μουσικής σύνθεσης. Πρώτο τους βήμα ήταν η επιλογή να διαβάσουν κυριολεκτικά τον τίτλο του έργου “As slow as possible”. Έτσι, αφιερώθηκαν στον τρόπο που θα μπορούσε το κομμάτι να εκτελεστεί όσο το δυνατόν πιο αργά.

Άλλωστε ο Αμερικανός συνθέτης Τζον Κέιτζ είχε παραλείψει, μάλλον συνειδητά, να επισημάνει πόσο αργά (slow) έπρεπε να παίζεται κάθε νότα. “Καταλήξαμε στην απάντηση ότι το κομμάτι θα μπορούσε να διαρκέσει όσο η ζωή του μουσικού οργάνου με το οποίο θα εκτελεστεί” είχε δηλώσει σε παλαιότερη συνέντευξή του ο Σουηδός συνθέτης και μέλος της εν λόγω ομάδας, Χανς Όλα Έρικσον (Hans-Ola Ericsson).

Η ιδέα τέθηκε σε εφαρμογή στο Χάλμπερστατ της Γερμανίας. Αποτελούμενο από μόλις έξι σωλήνες, το όργανο στην εκκλησία του Σεν Μπουρκάντι (St. Burchardi) χτίστηκε ειδικά για αυτό το κομμάτι μουσικής και έκτοτε διατηρείται και συνεχίζει να παράγει νότες.

Διαβάστε ακόμη: Τζον Κασσαβέτης: «Έγινα αναγκαστικά επαγγελματίας. Θα προτιμούσα να ήμουν ερασιτέχνης». Πώς ο ελληνικής καταγωγής σκηνοθέτης έγινε εκπρόσωπος του ανεξάρτητου αμερικανικού κινηματογράφου 

Η εκτέλεση ξεκίνησε στις 5 Σεπτεμβρίου 2001. Ωστόσο, η πρώτη νότα ακούστηκε τον Φεβρουάριο του 2003 και διήρκεσε για περίπου δύο χρόνια, μέχρι το 2005! Για να μπορέσει να διατηρηθεί ο ήχος, η υπεύθυνη για την εκτέλεση του έργου ομάδα, έχει τοποθετήσει σακιά ως βάρη στα πεντάλ του οργάνου προκειμένου να διατηρούνται πατημένα και κατά συνέπεια να είναι συνεχής ο ήχος.

Μεμονωμένες χορδές διήρκεσαν αρκετούς μήνες ή και χρόνια. Όμως, στις 5 Σεπτεμβρίου 2020 το μουσικό έργο πέρασε στο επόμενο “κεφάλαιο”, αφού πραγματοποιήθηκε η πρώτη αλλαγή ακόρντου. Η αναμονή για την επόμενη αλλαγή συγχορδίας δεν θα είναι μεγάλη, καθώς είναι προγραμματισμένη να πραγματοποιηθεί το 2022. Το έργο θα ολοκληρωθεί το 2640.

Δείτε το βίντεο από τις 5/09/2020 στην εκκλησία Σεν Μπουρκάντι στο Χάλμπερστατ της Γερμανίας:

Στο διασημότερο κομμάτι του Κέιτζ επικρατεί σιωπή

Το 1952 ο Τζόν Κέιτς συνέθεσε το πιο διάσημο κομμάτι του με τίτλο “4.33”. Μπορεί να εκτελεστεί από οποιοδήποτε όργανο ή συνδυασμό μουσικών οργάνων, ενώ η παρτιτούρα ζητά από τον εκτελεστή ή εκτελεστές του έργου να μην παίξουν το όργανο ή όργανά τους καθ’ όλη τη διάρκεια του κομματιού.

Το “4.33” αποτέλεσε για τον Κέιτζ την επιτομή της ιδέας του πως κάθε ήχος μπορεί να αποτελέσει μουσική. Ο ίδιος είχε δηλώσει παλαιότερα πως ήταν το πιο σημαντικό του έργο.

Μετά την παρουσίαση του έργου ακολούθησαν δημοσιεύματα που δεν ήταν καθόλου κολακευτικά. Ωστόσο, δεν φάνηκε να τον επηρεάζουν. Στόχος του δεν ήταν να παρουσιάσει τη σιωπή αυτή καθ’ αυτή, όσο να επιστήσει την προσοχή των ακροατών στους φυσικούς ήχους και στους ήχους της καθημερινότητας ή στην προκειμένη περίπτωση, στους ήχους της αίθουσας και των ακροατών.

“Η μουσική βρίσκεται παντού γύρω μας”

O Τζoν Κέιτζ ήταν πειραματιστής συνθέτης και θεωρητικός της μουσικής, φιλόσοφος, ποιητής, εικαστικός καλλιτέχνης, χαράκτης καθώς και ερασιτέχνης μελετητής και συλλέκτης μανιταριών. Ήταν πρωτεργάτης της ηλεκτρονικής μουσικής και της αντισυμβατικής χρήσης μουσικών οργάνων. Μέσα από τα έργα του αναδείχθηκε σε μια από τις ηγετικές φυσιογνωμίες της μεταπολεμικής αβάν-γκαρντ.

Οι κριτικοί τον έχουν αναγορεύσει ως έναν από τους σημαντικότερους Αμερικανούς συνθέτες του 20ου αιώνα. Τα έργα και οι ιδέες του επηρέασαν σημαντικά την ιστορία της μουσικής. Η μοντέρνα τέχνη και κινήματα όπως το Fluxus, που άνθισε κυρίως τη δεκαετία του 1960, αποτελούν τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα της επιρροής του.

Η θεωρία του για τη μουσική διαμορφώθηκε σε ένα μεγάλο βαθμό από το “Βιβλίο των Αλλαγών” (Ι Ching), ένα από τα αρχαιότερα κείμενα κινέζικης φιλοσοφίας. Η αντίληψή του ότι ό,τι κάνουμε μπορεί να θεωρηθεί μουσική γεννήθηκε κατά βάση από το συγκεκριμένο βιβλίο.

Δείτε στο βίντεο μία εμφάνιση του Τζον Κέιτζ στην τηλεόραση, όπου προσπαθεί να αποδείξει ότι οι φυσικοί ήχοι είναι μουσική:

Πηγή χαρακτηριστικής φωτογραφίας: Wikipedia

Διαβάστε ακόμα στη “ΜτΧ”: Τζέιμς Μπράουν. Ο νονός της φανκ, που δημιούργησε δικό του ήχο, έζησε σε οίκο ανοχής, ξυλοκοπούσε τις γυναίκες του και φυλακίστηκε. Γιατί έκοψαν τα πόδια από το βαλσαμωμένο σώμα του