Το μοναδικό αρχαίο ελληνικό νόμισμα με “οπτική οφθαλμαπάτη”. Πού κυκλοφόρησαν οι δύο αντικριστές γυναικείες κεφαλές

του συνεργάτη μας ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Τον 6ο και 5ο αιώνα π. Χ. η πόλη της Μυτιλήνης εξέδωσε νομίσματα που η υποδιαίρεσή τους ήταν το 1/6 του στατήρα και για το λόγο αυτό η αξία τους ήταν γνωστή ως “έκτη”.

Το μέταλλο των νομισμάτων αυτών είναι από ήλεκτρο, δηλαδή κράμα χρυσού και αργύρου. Αρκετές εκδόσεις της συγκεκριμένης αξίας με διαφορετικούς τύπους έχουν καταγραφεί στη βιβλιογραφία από το νομισματοκοπείο της Μυτιλήνης και άλλων πόλεων της Λέσβου, καθώς και της Αιολίδας στις ακτές της Μικράς Ασίας απέναντι από το νησί.

Η πιο ενδιαφέρουσα από τις κοπές αυτές από τη Μυτιλήνη χρονολογείται στην πρώιμη κλασική εποχή και πιο συγκεκριμένα στο πρώτο μισό του 5ου αιώνα π.Χ.

Αν και ο εμπροσθότυπος, με την κεφαλή της Αθηνάς, είναι αρκετά συνηθισμένος στην αρχαία ελληνική νομισματοκοπία, ο οπισθότυπος είναι μοναδικός και ασυνήθιστος για εκείνη την εποχή. Ο τύπος δείχνει δύο αντικριστές γυναικείες κεφαλές και έχουν απεικονιστεί σαν να μπαίνει το πρόσωπο της μιας μέσα σ’ εκείνο της άλλης.

Με τον τρόπο αυτό ο θεατής βλέπει ταυτόχρονα τα πρόσωπα και των δύο, αλλά και το κάθε ένα χωριστά! Πρόκειται για την “οπτική οφθαλμαπάτη”, τεχνική που οι αρχαίοι Έλληνες γνώριζαν.

Ωστόσο, η συγκεκριμένη έκδοση είναι η μοναδική καταγεγραμμένη χρήση της “οπτικής οφθαλμαπάτης” όσον αφορά την ελληνική νομισματοκοπία.

Η παράσταση προκαλεί εντύπωση ακόμη και σήμερα και παραμένει μυστήριο γιατί η οπτική οφθαλμαπάτη χρησιμοποιήθηκε μόνο σε αυτή τη νομισματική έκδοση της Μυτιλήνης και σε καμία άλλη από τις χιλιάδες άλλες γνωστές κοπές στην αρχαία Ελλάδα.