Το μικροσκοπικό νησί σε σχήμα ηφαιστείου, όπου δρούσαν οι περίφημοι πειρατές, Τηλεβόες. Εκεί βρήκαν καταφύγιο χιλιάδες κυνηγημένοι Έλληνες του 1821

Από μακριά μοιάζει με ηφαίστειο καθώς στο νησί δεσπόζει ένα βουνό με πυραμοειδές σχήμα ύψους 745 μέτρων.

Έχει ελάχιστους κατοίκους και απαγορεύεται η κυκλοφορία αυτοκινήτων. Για το λόγο αυτό σε ολόκληρο το νησί υπάρχει μόνο ένας δρόμος, που ενώνει τον κεντρικό οικισμό με έναν δεύτερο.

Είναι κατάφυτο με πεύκα και ελαιώνες, που φτάνουν μέχρι τη θάλασσα. Έχει γαλανά νερά και οι παραλίες του νησιού είναι προσβάσιμες από θαλάσσης. Για αυτό θεωρείται και ο παράδεισος των καγιάκερς που έχουν το προνόμιο να συναντούν από κοντά κοπάδια από δελφίνια και να εξερευνούν θαλάσσιες σπηλιές και εγκαταλελειμένους πέτρινους οικισμούς.

Στις απρόσιτες σπηλιές  βρίσκουν καταφύγιο οι μεσογειακές φώκιες ενώ την διάρκεια του Β΄παγκοσμίου πολέμου στο νησί έβρισκε καταφύγιο και το φημισμένο υποβρύχιο «Παπανικολής» . Άλλωστε η ιστορική σπηλιά στο Μεγανήσι είναι πάρα πολύ κοντά.

Είναι το νησί Κάλαμος,  το δεύτερο μεγαλύτερο νησί του συμπλέγματος των Τηλεβοϊδων νήσων. Βρίσκεται απέναντι από τις ακτές τις Αιτωλοακαρνανίας σε κοντινή απόσταση με την Λευκάδα. Στα νησάκια των Τηλεβοϊδων ανήκει και ο περίφημος Σκορπιός και οφείλουν το όνομα τους στην αρχαία φυλή των Τηλεβόων, που σύμφωνα με τον Όμηρο, ήταν νησιώτες που φημιζόταν για τις κωπηλατικές τους ικανότητες και ασχολούνταν με την πειρατεία.

Το όνομα τους προερχόταν από τα παιδιά του Ποσειδώνα και της Ιπποθόης, τον Ταφίο και τον Τηλεβόα. Οι Τηλεβόες ή διαφορετικά Ταφίοι χρησιμοποιούσαν ως ορμητήριο και το γειτονικό νησί Μεγανήσι, που στα ομηρικά έπη ονομαζόταν Τάφος.

Ήταν ξακουστοί πειρατές της αρχαιότητας, που χάρη στις δεξιότητες τους στη θάλασσα, λήστευαν τα ξένα πλοία και εμπορευόνταν σκλάβους, που έπαιρναν από τις επιδρομές τους. Σύμφωνα με έναν από τους μύθους, όταν οι Τηλεβόες κατέλαβαν τα νησιά του Ιονίου, πολέμησαν εναντίον των Μυκηνών, σκοτώνοντας τα εφτά από τα οχτώ παιδιά του βασιλιά τους.

Το νησί κατοικήθηκε περίπου τον 14ο αιώνα από κατοίκους κυρίως της Αιτωλοακαρνανίας, Λευκάδας και της Ιθάκης. Αργότερα πέρασε στην κυριαρχία των Βενετών, των Ρώσων και των Γάλλων. Τα χρόνια της επανάστασης έγινε το ορμητήριο σημαντικών προσωπικοτήτων του αγώνα.

Πρώτος βρέθηκε στο νησί το 1791 ο θαλασσομάχος, Λάμπρος Κατσώνης, που ήταν επικεφαλής ενός στόλου 22 πλοίων που ήταν αγκυροβολημένα στο λιμάνι του Καλάμου. Το 1810 ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης πήγε στον Κάλαμο για να πολεμήσει τους Γάλλους. Από εκεί παρέλαβε τους άντρες και τους μετέφερε στο Μεγανήσι απ’ όπου και έδιωξαν τελικά τους Γάλλους και το νησί περιήλθε στους Άγγλους.

Τα δύσκολα χρόνια της επανάστασης στο νησί βρήκαν καταφύγιο 60.000 φυγάδες από την Πελοπόννησο, τη Στερεά Ελλάδα, την Ήπειρο και κυρίως από το πολιορκημένο Μεσολόγγι. Ωστόσο πολλοί επαναστάτες ήταν ανεπιθύμητοι στον τότε αρμοστή Τόμας Μαιτλάντ και τους έδιωχνε. Όπως ανέφερε ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης από το αφιερωτικό στον εθνομάρτυρα Πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε΄:

«Διωγμένοι από τον Κάλαμο με την ψυχή στο στόμα

Χιλιάδες γυναικόπαιδα δεν βρίσκουν xούφτα χώμα

Να μείνουν ακυνήγητα… κι ο χάρος δεκατίζει».

Σύμφωνα με τον ιστορικό Γιάννη Βλαχογιάννη ανάμεσα στους φυγάδες που είχαν βρει καταφύγιο στον Κάλαμο ήταν και η κυνηγημένη οικογένεια του Γεωργίου Καραΐσκάκη. Λέγεται πως η γυναίκα του πέθανε το 1827 στον Κάλαμο από βαριά ασθένεια. Ο Καραϊσκάκης πληροφορήθηκε ότι η γυναίκα του ήταν βαριά άρρωστη αλλά τότε  βρισκόταν στην Αθήνα και πολεμούσε τον Κιουταχή.  Παρά τα δυσάρεστα νέα δεν εγκατέλειψε την πολιορκία και συνέχισε να πολεμά. Έτσι δεν την πρόλαβε ζωντανή για να την αποχαιρετήσει.

Ο Κάλαμος ενώθηκε το 1864 με την υπόλοιπη Ελλάδα. Μπορεί να είναι ένα μικροσκοπικό νησί, αλλά έχει σπουδαία ιστορία. Φημίζεται για την ηρεμία και την απομόνωση που προσφέρει και  όπως τα περισσότερα νησιά του Ιουνίου, έχει καταπράσινο τοπίο και υπέροχες γαλάζιες παραλίες.

Tο Ιστορικό Μουσείο «Διέξοδος» Μεσολογγίου και ο Ναυτικός Όμιλος Μεσολογγίου πραγματοποίησαν στο νησί Κάλαμος εκδήλωση τιμής και ευγνωμοσύνης προς τους κατοίκους του νησιού, για την φιλοξενία που παρείχαν σε χιλιάδες Μεσολογγίτες κατά τη διάρκεια των Πολιορκιών, της Εξόδου

αλλά και στη συνέχεια μέχρι την απελευθέρωση της Ιερής Πόλης το 1829.

Στην εκδήλωση έγιναν τα αποκαλυπτήρια ενός ωραίου μνημείου που κατασκεύασε για λογαριασμό των οργανωτών ο εικαστικός Βαγγέλης Ρόμπολας.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Που βρίσκεται το διάσημο νησί της Ελλάδας που έχει σχήμα καρδιάς. Είναι κρυμμένο κάτω από ένα σπουδαίο φάρο, γύρω από τον οποίο υπάρχουν αρχαία ναυάγια και ζούνε ελεύθερα κρι-κρι και πέρδικες