Το μετέωρο λιμάνι της Σαρδηνίας. Είναι μια σήραγγα στον γκρεμό για την εκφόρτωση μεταλλευμάτων. Η θυσία των εργατών

Το θαλάσσιο λιμάνι Πόρτο Φλάβια (Porto Flavia) στη νοτιοδυτική ακτή της Σαρδηνίας είναι ένα κατασκευαστικό θαύμα, μοναδικό σε ολόκληρο τον κόσμο.

Πρόκειται για έναν από τους πιο σημαντικούς βιομηχανικούς αρχαιολογικούς χώρους παγκοσμίως, που κατασκευάστηκε το 1923-1924, περίπου 600 μέτρα μέσα στο βουνό για να διευκολύνει τη μεταφορά μεταλλευτικών προϊόντων από τα γειτονικά ορυχεία “Masua”.

Mέχρι την κατασκευή του Πόρτο Φλάβια (Porto Flavia), οι ναυτικοί μετέφεραν το επεξεργασμένο μετάλλευμα σε ψάθινα καλάθια, τοποθετημένα στους ώμους τους και τα φόρτωναν στις παραδοσιακές βάρκες τους, “bilancelles“.

Το μετάλλευμα μεταφερόταν στο λιμάνι Carloforte, τριάντα χιλιόμετρα μακρυά, όπου οι εργάτες το εκφόρτωναν με τα ίδια τους τα χέρια, χωρίς κάποιο τεχνητό βοηθητικό μέσο. Στη συνέχεια, αποθηκευόταν στα αμπάρια των ατμόπλοιων και “ταξίδευε” για τα χυτήρια μεταλλουργικής επεξεργασίας στη Γαλλία, το Βέλγιο και τη Γερμανία.

Η διαδικασία μεταφοράς ήταν επώδυνη και επικίνδυνη για τους εργάτες.

Καταρχάς, οι “bilancelles” δεν μπορούσαν να πλεύσουν σε φουρτουνιασμένες θάλασσες, κυρίως όταν ήταν φορτωμένες με μόλυβδο. Έτσι, πολλές από αυτές κατέληγαν συχνά στο βυθό, παίρνοντας μαζί τους το πολύτιμο φορτίο και αρκετές φορές, και τους ίδιους τους εργάτες, που ταξίδευαν μαζί.

Οι συνθήκες εργασίας ήταν απάνθρωπες στο σύνολό τους. Όσοι γλίτωναν από τις “bilancelles”, είχαν να αντιμετωπίσουν χαμηλούς μισθούς, εξαντλητικά ωράρια εργασία χωρίς ανάπαυση και έντονη σωματική κόπωση.

Ταυτόχρονα, η μεταφορά των μεταλλευμάτων ήταν και εξαιρετικά χρονοβόρα. Όταν επικρατούσαν κακές καιρικές συνθήκες, η πλήρης φόρτωση ενός ατμόπλοιου μπορούσε να διαρκέσει μέχρι και δύο μήνες ενώ, όταν ο καιρός ήταν αίθριος, χρειάζονταν τουλάχιστον μία εβδομάδα.

Η γέννηση του Porto Flavia

O ιδιοκτήτης των ορυχείων, αντιλαμβανόμενος τις δυσκολίες, που είχαν άμεση επίπτωση και στην κερδοφορία της επιχείρησής του, ζήτησε τη βοήθεια του Ιταλού μηχανικού, Τσεζάρε Βετσέλι (Cesare Vecelli). Ο Βετσέλι ερεύνησε τις ακτές της περιοχής, μέχρι που βρήκε, ανάμεσα σε ψηλούς βράχους, το ιδανικό σημείο, στο οποίο θα μπορούσε να κατασκευαστεί ένα νέο λιμάνι.

Η θάλασσα στο συγκεκριμένο σημείο ήταν αρκετά βαθιά και καλά προστατευμένη από τον άνεμο και τα κύματα ενώ το μετάλλευμα θα μπορούσε να φορτωθεί από τα ψηλά βράχια. Μετά από έναν χρόνο μελέτης, ο μηχανικός σχεδίασε δύο σήραγγες, μήκους 600 μέτρων, που συνδέονταν με εννέα τεράστιες κατακόρυφες δεξαμενές για το μεταποιημένο μετάλλευμα.

Οι δεξαμενές, σιλό φόρτωσης, όπως είναι η επίσημη ονομασία τους, ήταν σκαλισμένες απευθείας στο βράχο και επέτρεπαν τη μεταφόρτωση τουλάχιστον 10.000 τόνων μεταλλεύματος.

Ο Βετσέλι παρουσίασε την ιδέα του στον ιδιοκτήτη των ορυχείων και από την επόμενη ημέρα ξεκίνησαν οι εργασίες, οι οποίες διήρκεσαν δύο χρόνια. Το νέο λιμάνι ξεκίνησε να λειτουργεί το 1924 και ονομάστηκε “Flavia” από την κόρη του Βετσέλι, που ονομαζόταν Φλάβια και είχε γεννηθεί μόλις λίγους μήνες νωρίτερα.

Το νέο λιμάνι σε λειτουργία

Ήδη από τους πρώτους μήνες λειτουργίας του, το νέο λιμάνι μείωσε το κόστος παραγωγής μεταλλεύματος έως και 70% και όσοι το πρωτοαντίκρυσαν μίλησαν για “κατασκευαστικό θαύμα”.

Οι συνθήκες εργασίας βελτιώθηκαν λόγω ενός λειτουργικού συστήματος απομάκρυνσης της σκόνης, καλού εξαερισμού, φυσικού φωτισμού, κορυφαίων μηχανημάτων και καλύτερων μισθών.

Σπανιότερα, υπήρχαν και θανατηφόρα ατυχήματα, καθώς μία ομάδα εργατών έπρεπε να μπαίνει κάθε λίγο στο εσωτερικό των δεξαμενών και να απομακρύνει με κοντάρια και αξίνες τα μεταλλεύματα, που είχαν κολλήσει στα βραχώδη τοιχώματα.  Η ομάδα των συγκεκριμένων εργατών είχε αποκτήσει το όνομα “Ομάδα Θανάτου”.

Το Πόρτο Φλάβια έκλεισε τη δεκαετία του 1990, όταν σταμάτησε και η παραγωγή του ορυχείου “Masua”.

Σήμερα το αρχιτεκτονικό θαύμα βρίσκεται υπό την κυριαρχία της δημόσιας εταιρείας αποκατάστασης και συντήρησης παλαιών ορυχείων, “IGEA SpA” ενώ ανήκει στα μνημεία προστασίας της UNESCO και θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους τουριστικούς προορισμούς της Σαρδηνίας.

Αρχική Φωτογραφία: J Ram Pazhaniyappan (google maps)