Το μεγαλύτερο, ακριβότερο και πιο κιτς πάρτι στη σύγχρονη ιστορία. Παραβρέθηκε και ο Κωνσταντίνος με την Άννα Μαρία

Το 1971 ο Σάχης της Περσίας γιόρτασε την επέτειο των 2.500 από την ίδρυση της Αχαιμενιδικής αυτοκρατορίας από τον Κύρο τον Μεγάλο. Οργάνωσε εορταστικές εκδηλώσεις στην Περσέπολη όπου παρέστησαν πολλοί μονάρχες και αρχηγοί κρατών απ’ όλο τον κόσμο, αλλά ελάχιστοι Ιρανοί.

Ο Σάχης σπατάλησε τεράστια ποσά για να φιλοξενηθούν οι ξένοι καλεσμένοι μέσα στην πολυτέλεια και χλιδή. Μάλιστα, το επίσημο γεύμα που δόθηκε στην αρχή της γιορτής, μέχρι σήμερα κατέχει το ρεκόρ Γκίνες ως το μεγαλύτερο και ακριβότερο στη σύγχρονη ιστορία. Την ίδια εποχή, εκατομμύρια εξαθλιωμένοι Ιρανοί αγωνίζονταν για την καθημερινή επιβίωσή τους. Όταν το 1979 ξέσπασε η Ιρανική Επανάσταση, ο εορτασμός αυτός χρησιμοποιήθηκε ως ένα από τα επιχειρήματα των αντιπάλων του Σάχη για τη διαφθορά του καθεστώτος και την αδιαφορία του για τον λαό.

.του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Εορτασμοί στην Περσέπολη

Το 1971 ορίστηκε από τον Σάχη της Περσίας, Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί, ως η 2.500η επέτειο από την ίδρυση της Αχαιμενιδικής αυτοκρατορίας από τον Κύρο τον Μεγάλο. Ο ίδιος θεωρούσε το καθεστώς του συνέχεια της περσικής αυτοκρατορίας. Για το λόγο αυτό αποφάσισε να τιμήσει την επέτειο με μεγαλοπρεπής εορτασμούς.

Οι πιο σημαντικοί θα γίνονταν στον αρχαιολογικό χώρο της Περσέπολης. Πρόθεση του Σάχη ήταν να αναδείξει τον αρχαίο πολιτισμό και την ιστορία του Ιράν, καθώς και να παρουσιάσει την πρόοδο της χώρας υπό το καθεστώς του. Έτσι προσκάλεσε πολλούς μονάρχες και άλλους αρχηγούς κρατών απ’ όλο τον κόσμο.

Οι περισσότεροι απ’ αυτούς, τόσο από τη Δύση όσο και το Ανατολικό Μπλοκ και τον Τρίτο Κόσμο ανταποκρίθηκαν θετικά στην πρόσκληση του Σάχη. Ελάχιστοι αρνήθηκαν, ως αντίδραση στο αυταρχικό καθεστώς του, που καταπατούσε βασικές πολιτικές ελευθερίες του ιρανικού λαού.

Η Περσέπολη το 1971 ήταν ένας απέραντος αρχαιολογικός χώρος με σχεδόν ανύπαρκτες σύγχρονες εγκαταστάσεις. Για το λόγο αυτό, ξοδεύτηκαν τεράστια ποσά προκειμένου να δημιουργηθούν υποδομές στο χώρο για τη φιλοξενία των υψηλόβαθμων καλεσμένων. Τα έργα αυτά ήταν όντως εντυπωσιακά. Δεν είχαν γίνει, ωστόσο, για να ωφεληθούν οι Ιρανοί, αλλά για να εντυπωσιάσει ο Σάχης τους ξένους. Οι εκδηλώσεις στο πλαίσιο των εορτασμών θα διαρκούσαν μόλις τρεις ημέρες.

«Χρυσή Πόλη»

Μέσα στην έρημο της Περσέπολης κατασκευάστηκε η λεγόμενη «Πόλη των Σκηνών», που σύντομα απέκτησε το παρατσούκλι «Χρυσή Πόλη». Είχε σχεδιαστεί από την παριζιάνικη εταιρεία εσωτερικού σχεδιασμού Μαισόν Τζανσέν σε 160 στρέμματα. Κατασκευάστηκαν συνολικά πενήντα «σκηνές» που στην πραγματικότητα ήταν προκατασκευασμένα πολυτελή διαμερίσματα που το εξωτερικό τους ήταν ντυμένο μ’ ένα πολυτελές ύφασμα.

Αυτά τοποθετήθηκαν σ’ ένα μοτίβο αστεριού στο κέντρο του οποίου  υπήρχε ένα μεγάλο σιντριβάνι.

Γύρω από τις εγκαταστάσεις φυτεύτηκαν πολλά δέντρα για να έχουν μία εικόνα οι καλεσμένοι πώς θα έμοιαζε η Περσέπολη στην αρχαιότητα. Επίσης, δίπλα στα αρχαία ερείπια φτιάχτηκαν κήποι με φυτά που είχαν μεταφερθεί αεροπορικώς από τη Γαλλία. Κάθε σκηνή ήταν εφοδιασμένη με συνδέσεις τηλεφώνου και τέλεξ για να επικοινωνούν οι αρχηγοί με τα αντίστοιχα κράτη τους.

Εκτός από τις «σκηνές» για τους φιλοξενούμενους, υπήρχαν άλλες μεγαλύτερες για τις δημόσιες εκδηλώσεις. Οι δύο πιο εντυπωσιακές ήταν η «Σκηνή της Τιμής» όπου θα γινόταν η επίσημη υποδοχή των καλεσμένων και η «Αίθουσα Δεξιώσεων», η μεγαλύτερη κατασκευή στην Περσέπολη που είχε διαστάσεις 68 επί 24 μέτρα.

Ακριβά γούστα

Το κέτερινγκ των εκδηλώσεων ανέλαβε το ακριβότερο εστιατόριο του Παρισιού, το “Μαξίμς”. Μάλιστα, το εστιατόριο έκλεισε για σχεδόν δύο εβδομάδες ώστε να κάνει τις προετοιμασίες για τα γεύματα στην Περσέπολη. Ο υπεύθυνος για την επίβλεψη τους ήταν ο θρυλικός σεφ Μαξ Μπλουέ. Το 1971 ήταν πια συνταξιούχος, αλλά πείστηκε να αναλάβει το κέτερινγκ, έναντι μίας τεράστιας αμοιβής από τον Σάχη.

Ο οίκος μόδας Λανβίν του Παρισιού σχεδίασε τις στολές εκατοντάδων ανδρών της φρουράς του Σάχη που θα τον συνόδευαν στις εκδηλώσεις.

Οι εορτασμοί ξεκίνησαν στις 12 Οκτωβρίου 1971, όταν ο Σάχης απέτισε φόρο τιμή στον Κύρο τον Μέγα στο μαυσωλείο του στις Πασαργάδες. Τις επόμενες δύο μέρες, ο Σάχης και η σύζυγός του υποδέχονταν τους υψηλούς καλεσμένους τους που έφταναν με πτήσεις στο αεροδρόμιο του Σιράζ, το κοντινότερο αεροδρόμιο στην Περσέπολη. Είχε προηγηθεί  σημαντική αναβάθμισή του.

Για τη μεταφορά των καλεσμένων μεταξύ του αεροδρομίου και της «Πόλης της Σκηνής», χρησιμοποιήθηκαν 250 λιμουζίνες Μερσεντές-Μπένζ 600, ερυθρού χρώματος. Ο Σάχης και η οικογένειά του, καθώς και οι πιο σημαντικοί καλεσμένοι μεταφέρθηκαν με ελικόπτερο από το αεροδρόμιο του Σιράζ στην Περσέπολη.

Το επίσημο δείπνο

Στις 14 Οκτωβρίου, πραγματοποιήθηκε ένα μεγάλο εορταστικό δείπνο στην Αίθουσα Δεξιώσεων. Εξήντα μέλη βασιλικών οικογενειών και αρχηγοί κρατών με τις συνοδείες τους συγκεντρώθηκαν στο ενιαίο μεγάλο τραπέζι με μεταξένια τραπεζομάντηλα. Τεράστιοι κρυστάλλινοι πολυέλαιοι κρέμονταν από το ταβάνι που είχε ντυθεί με λευκό και γαλάζιο μετάξι.

Εκατοντάδες σερβιτόροι εξυπηρέτησαν 600 καλεσμένους που δείπνησαν για πάνω από πεντέμισι ώρες. Το δείπνο καταγράφεται στο βιβλίο Γκίνες ως το μεγαλύτερο και πιο πλούσιο επίσημο συμπόσιο στη σύγχρονη ιστορία.

Χρυσό Χαβιάρι και Ντόμ Περινιόν Ροζέ 1959

Ο Μπλουέ είχε ετοιμάσει εκλεκτά πιάτα που συμπεριλαμβάναν, αυγά ορτυκιών γεμισμένα με το χρυσό χαβιάρι της Κασπίας, αρνίσια νεφραμιά με τρούφα, ψητό παγόνι γεμιστό με φουαγκρά σκεπασμένο με το δικό του φτέρωμα, κ. ά. Σύμφωνα με μαρτυρίες, στο δείπνο διατέθηκαν 25.000 μπουκάλια κρασί. Όλα τα φαγητά και τα ποτά είχαν εισαχθεί από το Παρίσι. Το μοναδικό ιρανικής προέλευσης έδεσμα του δείπνου ήταν στην πραγματικότητα το χρυσό χαβιάρι από την Κασπία.

Για το δείπνο χρησιμοποιήθηκαν 10.000 πιάτα του αγγλικού οίκου Σπόντ, Κάθε πιάτο ήταν διακοσμημένο με τιρκουάζ και χρυσό καθώς και το οικόσημο του Σάχη. Προκειμένου οι καλεσμένοι να του κάνουν την επίσημη πρόποση στο τέλος του δείπνου, ο Σάχης κανόνισε όλοι να σερβιριστούν Ντόμ Περινιόν Ροζέ 1959. Σήμερα ένα μπουκάλι αυτή της σαμπάνιας κοστίζει περίπου 25.000 δολάρια.  Τα σερβίτσια ήταν από πορσελάνη και τα λινά ήταν Λιμόζ που σχεδιάστηκαν από τον Πορτχόλ.

Και Ξενάκης

Η γιορτή μεταδόθηκε τηλεοπτικά σ’ όλο τον κόσμο μέσω δορυφορικής σύνδεσης.

Η βραδιά του επίσημου δείπνου τελείωσε με μια παράσταση «ήχος και φως» που ήταν το «Πολύτοπο της Περσέπολης» του Ιάννη Ξενάκη. Στο πλαίσιο της παράστασης ακούστηκε και η ηλεκτρονική μουσική «Περσέπολις» που ο Ξενάκης συνέθεσε για τη γιορτή.

Κιτς παρέλαση…σαν της ελληνικής χούντας, αλλά καλύτερη!

Την επόμενη μέρα, 15 Οκτωβρίου 1971, πραγματοποιήθηκε μια τεράστια στρατιωτική παρέλαση, μπροστά από μία μεγάλη εξέδρα όπου ήταν ο Σάχης, η οικογένειά του, οι ξένοι αρχηγοί κρατών και άλλοι επίσημοι καλεσμένοι. Σε αυτή συμμετείχαν 1.724 Ιρανοί στρατιώτες που είχαν ντυθεί με στρατιωτικές στολές διαφορετικών περιόδων της περσικής ιστορίας και είχαν μαζί τους και τα αντίστοιχα οπλικά συστήματα, όπως άρματα μάχης, τριήρεις, πολιορκητικούς πύργους, κανόνια κτλ.

Ήταν μία παράσταση κιτς αντίστοιχη με εκείνες της «Πολεμικής Αρετής» που έκανε την ίδια εποχή η χούντα στην Ελλάδα. Όμως του Σάχη ήταν πιο προσεγμένη, καθώς είχε ξοδέψει πολύ χρήμα για να είναι όσο το δυνατό πιο ρεαλιστικά τα κουστούμια και ο εξοπλισμός των στρατιωτών. Είναι χαρακτηριστικό, ότι οι εκατοντάδες στρατιώτες που παρίσταναν το στράτευμα του Δαρείου είχαν αφήσει γένια ώστε να μοιάζουν με τους αρχαίους Πέρσες και Μήδους, που ήταν όλοι γενειοφόροι.

Όρσον Ουέλς και Πύργος Σιαχιάντ

Στο τέλος παρήλασαν άνδρες και γυναίκες των σύγχρονων Ενόπλων Δυνάμεων του Ιράν. Την ίδια στιγμή, δύο μεγάλες στρατιωτικές μπάντες παιάνιζαν, μία με δυτικά όργανα και εμβατήρια και η άλλη με παραδοσιακά όργανα, ιρανικούς σκοπούς. Το βράδυ πραγματοποιήθηκε ένα λιγότερο επίσημο «παραδοσιακό περσικό πάρτι» στην Αίθουσα Δείπνων ως τελική εκδήλωση στην Περσέπολη.

Οι εορτασμοί στην Περσέπολη γυρίστηκαν σε ταινία με αφηγητή τον Όρσον Ουέλς, Είχε δεχτεί τη δουλειά καθώς αντιμετώπιζε σοβαρές οικονομικές δυσκολίες.

Την τελευταία μέρα των εορταστικών εκδηλώσεων ο Σάχης εγκαινίασε στην Τεχεράνη τον “Πύργο Σιαχιάντ” όπου στεγαζόταν το Μουσείο Περσικής Ιστορίας. Αυτό περιλάμβανε αρχαιολογικά εκθέματα απ’ όλες τις φάσεις τις ιστορίας της περσικής αυτοκρατορίας. Μία μεγάλη λεωφόρος στο κέντρο της Τεχεράνης κατέληγε στην είσοδο του πύργου. Το κτίριο θα αποτελούσε σύμβολο των εορτασμών του 1971 για τις επόμενες γενιές. Μετά την Ιρανική Επανάσταση μετονομάστηκε σε “Πύργος Αζάντι”.

Πόσο κόστισαν οι γιορτές;

Η κυβέρνηση του σάχη προσδιόρισε το κόστος των εορταστικών εκδηλώσεων στα 17 εκατομμύρια δολάρια. Όμως το πραγματικό κόστος ήταν πολλαπλάσιο. Σύμφωνα με ντοκιμαντέρ του BBC, ήταν περίπου 120 εκατομμύρια δολάρια, τεράστιο χρηματικό πόσο για το 1971.

Η πρόθεση του Σάχη να χρησιμοποιήσει τους εορτασμούς για την επέτειο των 2.500 χρόνων από την ίδρυση της περσικής αυτοκρατορίας για να διαφημίσει σε όλο το κόσμο τα υποτιθέμενα επιτεύγματα του καθεστώτος του, έφερε το αντίθετο αποτέλεσμα. Σύντομα έγινε γνωστό ότι είχε κατασπαταλήσει ασύστολα το δημόσιο χρήμα για να κάνει μια αχρείαστη επίδειξη  και να παρουσιάσει μία παράσταση που θεωρήθηκε από πολλούς ως κιτς. Την ίδια εποχή, εκατομμύρια Ιρανοί αγωνίζονταν με μοναδικό στόχο την επιβίωση της οικογένειάς τους.

Όταν το 1979 ξέσπασε η Ιρανική Επανάσταση, οι εορτασμοί του 1971 χρησιμοποιήθηκαν ως επιχείρημα από τους αντιπάλους του Σάχη για την αδιαφορία του για τον ιρανικό λαό.

Δείτε λήψεις του Associated Press με τη μεγάλη παρέλαση στην Περσέπολη