Ο ανήλικος αδελφός του Νικηταρά αποκεφαλίστηκε, όταν αρνήθηκε να τουρκέψει και έγινε άγιος. Ο τουρκοφάγος, έχασε τον πατέρα του και τον δεύτερο αδελφό του από τους Τούρκους

Με το προσωνύμιο «Νικηταράς ο Τουρκοφάγος», ο Νικήτας Σταματελόπουλος έμεινε στην ιστορία ως ένας από τους σπουδαιότερους αγωνιστές του ’21. Αυτό που πολλοί αγνοούν είναι ότι όλη του η οικογένεια προσέφερε στον αγώνα και τα αδέρφια και ο πατέρας του βρήκαν μαρτυρικό θάνατο στα χέρια των Τούρκων.

Η πορεία της ζωής του Νικηταρά ήταν παρόμοια με εκείνη του θείου του, Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Η τεράστια συμβολή του στον Επαναστατικό Αγώνα αναγνωρίστηκε από την πολιτεία μετά το θανατό του. Το νεοσύστατο ελληνικό κράτος της βαυαροκρατίας, τον παραγκώνισε, τον φυλάκισε, τον βασάνισε και έφυγε από τη ζωή, σχεδόν παράλυτος, πάμφτωχος και απαξιωμένος.

Η οικογένειά του είχε αποδεκατιστεί από τους Τούρκους κατά τη διάρκεια της Επανάστασης. Αν και μεσήννιοι είχαν εγκατασταθεί στο χωριό Τουρκολέκα του Λεονταρίου Αρκαδίας, όταν ο Νικηταράς ήταν παιδί. Ήταν μία αναγκαστική μετακίνηση, καθώς ο πατέρας του, Σταματέλος, ήταν επικηρυγμένος από τους Τούρκους κι έψαχνε καταφύγιο.

Στον Τουρκολέκα γεννήθηκαν τα δύο μικρότερα παιδιά της οικογένειας, ο Νικόλας και ο Γιάννης.

Ο αδερφός-παιδομάρτυρας

Τον Οκτώβριο του 1816, ο «βενιαμίν» Γιάννης Σταματελόπουλος ήταν μόλις 11. Μαζί με τον πατέρα του, Σταματέλο, και έναν ακόμη αγωνιστή, τον Αναγνώστη, ταξίδευαν με προορισμό τα Κύθηρα. Ωστόσο, η φουρτούνα τους αιφνιδίασε και το πλοίο τους κατέληξε στη Νεάπολη της Λακωνίας.

Μόλις ο τοπικός Αγάς, Χουσεΐν αντιλήφθηκε την παρουσία τους, τους συνέλαβε και τους έστειλε στην ανωτέρα Τουρκική αρχή της Μονεμβασίας.

Ο τούρκος άρχων αρχικά τους φυλάκισε στο κάστρο κι έπειτα, ζήτησε οδηγίες από τον Βοεβόδα του Μυστρά. Εκείνος διέταξε τον αποκεφαλισμό τους.

Πρώτοι πήραν σειρά οι ενήλικοι, ο Σταματέλος και ο Αναγνώστης. Στον 11χρονο Γιάννη, ο οποίος είδε τον πατέρα του να αποκεφαλίζεται, δόθηκε μία δεύτερη ευκαιρία. Όπως διηγείται ο Νικηταράς:

«Στον αδελφό μου πρότειναν ν’ αλλάξει την πίστη του. Του δείχνουν τον σκοτωμένο πατέρα του και του λέγουν κάθισε να σε κάνουμε Τούρκο. Τότε το παιδί κάνει το σταυρό του και τους απαντά: θα πάω κι εγώ εκεί που πάει ο πατέρας μου. Του ξαναλέγουν· γίνε Τούρκος. Το παιδί όμως ξανακάνει το σταυρό του. Έγινε από το αίμα του σταυρός. Πήραν τα κεφάλια τους στην Τριπολιτσά».

Ο Γιάννης ήταν μεγαλωμένος σε ένα περιβάλλον βαθιά χριστιανικό, που διακρινόταν για την ευλάβεια στον Θεό και την αγάπη προς την πατρίδα. Παρά το νεαρό της ηλικίας του, παρέμεινε πιστός στις αρχές του και αποφάσισε να ακολουθήσει τον πατέρα του στον θάνατο.

Χάρη στον ηρωισμό του, αναγνωρίστηκε από την εκκλησία ως παιδομάρτυρας και μέχρι σήμερα τιμάται ως Άγιος Ιωάννης ο Τουρκολέκας.

Σύμφωνα με τον βίο του, το αίμα του, έξω από τον Ιερό Ναό του «Ελκομένου Χριστού» στην παλαιά Μονεμβασιά όπου σφαγιάστηκε, σχημάτισε έναν σταυρό. Αυτή ήταν η απόδειξη της ένταξής του στη χορεία των Μαρτύρων. Μάλιστα, το συγκεκριμένο σημείο έγινε τόπος ιερού προσκυνήματος των πιστών. Στο χωριό του,  χτίστηκε ναός προς τιμήν του.

Τα κεφάλια των τριών σφαγιασθέντων στάλθηκαν στον Πασά της Τριπόλεως, ενώ τα σώματα θάφτηκαν στην Μονεμβασιά. Μέχρι σήμερα δεν έχουν εντοπιστεί τα λείψανά τους.

Το ηρωικό τέλος του Νικόλα

Η δολοφονία του πατέρα και του αδερφού τους, περισσότερο πείσμωσε παρά πτόησε τον Νικόλα και τον Νικήτα. Ο Νικόλας Σταματελόπουλος ήταν 10 χρόνια μικρότερος από τον Νικηταρά και ακολούθησε τα βήματά του.

Το 1821, αφού είχε ξεσπάσει η Επανάσταση, βρέθηκε στο Ναύπλιο. Από το χωριό Κατσίγκρι -σημερινός Άγιος Ανδριανός- οργάνωσε στρατόπεδο, εφάμιλλο ευρωπαϊκών προδιαγραφών. Καθόρισε σκοπιές, παρατηρητήρια, διαδρομές περιπόλων. Στόχος ήταν η ενίσχυση της πολιορκίας του Ναυπλίου, που είχε ξεκινήσει τον Μάιο. Για τους Έλληνες, η αργολική πρωτεύουσα ήταν το προπύργιο της Πελοποννήσου από την πλευρά του Αιγαίου και ήθελαν πάση θυσία να το καταλάβουν.

Οι δυνάμεις που συγκεντρώθηκαν περιμετρικά της πόλης αιφνιδίασαν τους Τούρκους. Για πολλούς μήνες, ζούσαν «ταμπουρωμένοι» στο Ναύπλιο και έκαναν προσεκτικές εξόδους για τον ανεφοδιασμό τους. Παραμονές Δεκαπενταύγουστου 1822, έγινε μία ακόμη έξοδος.

Ένα μήνα νωρίτερα, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης είχε ορίσει τον ανιψιό του, Νικόλα Σταματελόπουλο, (αδελφό του Τουρκοφάγου) ως πρώτο πολιορκητή του Ναυπλίου.

Διαβάστε ακόμα: Πώς ο Νικηταράς απέκτησε το προσωνύμιο «Τουρκοφάγος» στην κρίσιμη μάχη στα Δολιανά. Ο άθλος των «300» του ανιψιού του Κολοκοτρώνη και η φυγή του Κεχαγιάμπεη

Ο Νικόλας γνώριζε για τις τακτικές εξόδους των Τούρκων και τους είχε στήσει ενέδρα. Την ημέρα εκείνη επέλεξαν τον δρόμο προς Κατσίγκρι και έπεσαν στην παγίδα του.

Όταν έφτασαν στο χωριό Κοφίνι και ξεκίνησαν να συλλέγουν τις σοδειές από τα χωράφια, οι άντρες του Σταματελόπουλου τους περικύκλωσαν.

Ακούστηκε ο πρώτος πυροβολισμός και άρχισε η καταδίωξη.

Συνολικά αιχμαλωτίστηκαν 18 Τούρκοι και σκοτώθηκαν 26. Οι αιχμάλωτοι ανταλλάχθηκαν αργότερα με Μανιάτες.

Ο Νικόλας Σταματελόπουλος δεν έμεινε αμέτοχος παρατηρητής, μπήκε λυσσαλέα στη μάχη. Ενώ καταδίωκε έναν έφιππο Τούρκο, κατόρθωσε να αρπάξει τα χαλινάρια του αλόγου του. Σε κλάσματα δευτερολέπτου, ο Τούρκος άρπαξε το τουφέκι του και τον πυροβόλησε σχεδόν εξ επαφής.

Η απώλεια ήταν μεγάλη για τους Έλληνες. Στη θέση του μπήκε ο Στάικος Σταϊκόπουλος, ικανός αγωνιστής που επίσης βρισκόταν στο Ναύπλιο από την αρχή της πολιορκίας.

Ωστόσο, το όνομα του Νικόλα Σταματελόπουλου πέρασε στην αφάνεια και δεν τιμήθηκε όπως του έπρεπε.

Σχεδόν 200 χρόνια μετά τον θάνατό του, τοποθετήθηκε στο χωριό Τουρκολέκας μία τιμητική πλάκα για να θυμίζει τον ηρωικό χαμό του.

Ο Νικηταράς είχε χάσει πατέρα και δύο αδέλφια από τους Τούρκους. Κατά τη διάρκεια της επανάστασης σίγουρα πήρε εκδίκηση, σκοτώνοντας εκατοντάδες οθωμανούς, αν και πάντα εκτελούσε εντολές και το σπαθί του ανήκε στον Αγώνα. Άλλωστε στα Δερβενάκια όπου ονομάστηκε Τουρκοφάγος, κάποια στιγμή θόλωσε από τους σκοτωμούς και συγκλονίστηκε από το θέαμα με τα κομμένα ανθρώπινα μέλη. Η μάχη όμως δεν είχε τελειώσει και μονολόγησε: “κουράγιο Νικηταρά, τουρκαλάδες είναι…”.

Ήταν ανιδιοτελής και ακαταπόνητος αγωνιστής που δεν καταδέχθηκε ποτέ να πάρει λάφυρα, αν και δεν ήταν ντροπή αλλά κάτι αυτονόητο για την εποχή.

Αν μη τι άλλο ο λαϊκός στίχος είναι ακριβής:

“Του Λεωνίδα το σπαθί,

Νικηταράς θα το φορεί”

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Γιατί χάθηκε ο τάφος του Νικηταρά; Ο ηρωικός «τουρκοφάγος» σήμερα δεν έχει μνήμα, ούτε αναζήτησε κανείς τα οστά του