Ο κρυφός καταρράκτης των Μετεώρων στο βλαχοχώρι της Τζούρτζιας. Γιατί ονομάζεται το Μαντάνι του Δαίμονα (drone)

Επίσημα ονομάζεται Αγία Παρασκευή Ασπροποτάμου. Οι ντόπιοι και οι επισκέπτες ωστόσο, την ξέρουν ως Τζούρτζια. Το μικρό βλαχοχώρι του Δήμου Μετεώρων είναι ένα κρυμμένο διαμάντι των ορεινών Τρικάλων.

Το χωριό δεν έχει μόνιμους κατοίκους. Το καλοκαίρι όμως σφύζει από ζωή. Άλλωστε, τα ορεινά χωριά των Βλάχων ανέκαθεν αποτελούσαν τις θερινές τους κατοικίες. Τους κρύους μήνες τους περνούσαν στον κάμπο.

Καθώς οι περισσότεροι ήταν βοσκοί, η ύπαρξη τροφής για τα ζώα τους ήταν το βασικό κριτήριο για το πού θα ξεχειμώνιαζαν. Έτσι, κάθε Άγιου Δημητρίου ξεκινούσε η κάθοδος και κάθε Άγιου Γεωργίου η άνοδος στις πλαγιές μαζί με τα κοπάδια τους.

Διανυκτέρευαν στα χάνια ή έκαναν κονάκια κάτω από τα δέντρα

Ήταν ένα ταξίδι πολλών ημερών. Οι πιο εύπορες οικογένειες έρχονταν με τον μουτζούρη -το τραίνο- μέχρι την Καλαμπάκα. Εκεί τους περίμεναν οι “κυριατζήδες” με στολισμένα μουλάρια για να τους πάνε μέχρι το δυσπρόσιτο χωριό.

Οι Βλάχοι της Τζούρτζιας, όπως και όλοι οι Βλάχοι της Πίνδου ήταν μετακινούμενος πληθυσμός, οργανωμένος σε τσελιγκάτα και χαρακτηρίζεται από ημινομαδικότητα.

Η ζωή τους ήταν αμιγώς κτηνοτροφική και στην πλειοψηφία τους οι κάτοικοι ασχολήθηκαν με τα ζώα και την τυροκομία.

Το αρματολίκι

Επίσημα στοιχεία για το πότε πρωτοκατοικήθηκε η Τζούρτζια δεν υπάρχουν. Ωστόσο, η πρώτη γραπτή αναφορά που διασώζεται χρονολογείται περί το 1592-1593. Είναι γνωστό, ακόμα, από τις χρονολογίες της ανέγερσης των τοπικών ναών, ότι στις αρχές του 1600 η Τζούρτζια ήταν ήδη ένα οργανωμένο χωριό.

Περί το 1790, οι Τζουρτζιώτες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν βίαια τον τόπο τους.

Την εποχή εκείνη, ο Αλή Πασάς παραχώρησε την περιοχή σε Σαρακατσάνους και Αρβανιτόβλαχους. Στόχος του ήταν να αλλοιώσει δημογραφικά τον πληθυσμό και να ελέγξει την περιοχή με δικά του αρματολίκια. Οι ντόπιοι εγκατέλειψαν τον τόπο τους για να γλιτώσουν.

Επέστρεψαν στο χωριό τους 30 χρόνια αργότερα. Μετά την εξόντωση του Αλή Πασά το 1822 και τις ομηρικές μάχες με τους Σαρακατσάνους και τους Αρβανίτες, πήραν και πάλι τον έλεγχο της Τζούρτζιας. Μάλιστα, τις επόμενες δεκαετίες το χωριό άκμασε.

Το 1872 χτίστηκε Δημοτικό σχολείο και το 1896 μπήκαν τα θεμέλια της Αγίας Παρασκευής. Η εκκλησία της προστάτιδας του χωριού, που μεταγενέστερα  έδωσε το επίσημο όνομα του, χτίστηκε πάνω στα θεμέλια ενός παλαιότερου ναού.

Αδελφότητα Τζούρτζιας

Το 1893 ιδρύθηκε η Φιλεκπαιδευτική Αδελφότητα Τζούρτζιας Ασπροποτάμου. Μέχρι σήμερα, θεωρείται ως ο παλαιότερος σύλλογος Βλάχων στην Ελλάδα. Η δράση του τα τελευταία 128 χρόνια είναι αδιάκοπη.

Από τον πρώτο καιρό, ανέλαβε την προικοδότηση των άπορων κορασίδων, την παροχή δανείων, καθώς και την ευθύνη λειτουργίας του σχολείου. Ο τρόπος λειτουργίας του ήταν πρωτοποριακός για τα δεδομένα της εποχής. Ήταν ένα διδασκαλείο όπου παρεχόταν ισότιμη εκπαίδευση σε άντρες και γυναίκες.

Οι κάτοικοι της Τζούρτζιας είναι δίγλωσσοι. Εκτός της ελληνικής γλώσσας μιλούν και το βλάχικο γλωσσικό ιδίωμα της περιοχής τ’ Ασπροποτάμου.

Πρόκειται για ένα λατινογενές γλωσσικό ιδίωμα ανάμεικτο με πάρα πολλές ελληνικές λέξεις. Η γλώσσα αυτή ανήκει στις νεολατινικές ή όπως αλλιώς λέγονται ρωμανικές γλώσσες. Στην ίδια ομάδα ανήκουν η Ρουμάνικη, η Γαλλική, η Ισπανική, η Πορτογαλική και η Ραΐτικη.

Ο σύλλογος έχει ακόμα υπό την προστασία του το ξωκλήσι της Αγίας Μαρίνας. Ο μικρός ναός χτίστηκε τo 1902 και ανακατασκευάστηκε εκ βάθρων το 1967, μετά τις ζημιές που υπέστη από καταστροφικό σεισμό. Κάθε χρόνο, την ημέρα της εορτής της,17 Ιουλίου, διοργανώνεται ένα μεγάλο φαγοπότι.

Έχει καθιερωθεί επίσης, το πρώτο Σάββατο του Αυγούστου, να γίνεται το αντάμωμα της ΦΑΤΑ στην πλατεία της Τζούρτζιας.

Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια έχει μεγαλύτερη απήχηση και από το πατροπαράδοτο πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής τον Ιούλιο.

Διαβάστε ακόμα: Φαράγγι Μύλων. Δείτε από ψηλά το άγνωστο τοπίο της Αττικής που δημιουργήθηκε από το σεισμικό ρήγμα των Αλκυονίδων. Έχει καταρράκτη ύψους 25 μέτρων (drone)

Τουρισμός

Σήμερα, αν και σε μικρότερο βαθμό, οι μετακινήσεις των ντόπιων μεταξύ κάμπου και βουνού συμβαίνουν ακόμα. Μόλις πιάνουν οι ζέστες, οι Τζουρτζιώτες αναζητούν τη δροσιά του χωριού.

Οι 69 μόνιμοι κάτοικοι που καταμετρήθηκαν το 2011, στην πραγματικότητα έτυχε να βρίσκονται τις ημέρες της απογραφής στην Τζούρτζια. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην προηγούμενη απογραφή το 2001, είχαν προσμετρηθεί μόλις 3.

Πέραν των ανθρώπων που έχουν καταγωγή από τις πλαγιές του Ασπροποτάμου όμως, η Τζούρτζια προσελκύει και πολλούς τουρίστες.

Άλλωστε, η ευρύτερη περιοχή της Πίνδου συμπεριλαμβάνεται στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Προστατευόμενων περιοχών Νatura 2000.

Το μικρό χωριό φημίζεται για το φυσικό του κάλλος. Χτισμένο σε υψόμετρο 950 μέτρων, είναι ένας οικισμός «πνιγμένος» στο πράσινο και «σπαρμένος» με γραφικά καλντερίμια. Αποτελεί σταυροδρόμι πολλών φημισμένων τουριστικών προορισμών της ηπειρωτικής χώρας.

Τα εντυπωσιακά Μετέωρα, τα “άγρια” Τζουμέρκα και ο ορμητικός Αχελώος βρίσκονται σε μικρή απόσταση από το χωριό.

Ο Καταρράκτης

Σε ακόμη μικρότερη απόσταση όμως, βρίσκεται το επιβλητικό «Μαντάνι του δαίμονα». Πρόκειται για τον μεγαλύτερο καταρράκτη της περιοχής, με ύψος που ξεπερνά τα 15 μέτρα. Τα νερά κάνουν μεγάλο θόρυβο όταν πέφτουν μέσα στην κοιλότητα και έτσι δικαιολογείται το προσωνύμιο του “δαιμονισμένου” τόπου.

Στη βάση του καταρράκτη σχηματίζεται μία περίκλειστη λιμνούλα που κάποιοι την αποκαλούν και “κολυμπήθρα”, ενώ τριγύρω «καμουφλάρεται» καλά από την πυκνή βλάστηση.

Από την Τζούρτζια οργανώνονται πεζοπορίες που διαρκούν περίπου δύο ώρες και καταλήγουν στα ορμητικά νερά του. Αλλά και οδικά, η προσέγγιση μπορεί να γίνει με μοτοσικλέτα ή τζιπ 4×4. Μάλιστα, η διαδρομή παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αφού διασχίζει αθέατα πυκνά δάση, ποτάμια, σπάνια φυσικά τοπία, γκρεμούς και σάρες.

Δείτε τα εντυπωσιακά πλάνα του χωριού, όπως τα τράβηξε ο συνεργάτης μας Μάκης Θεοδώρου:

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Το Ζάλογγο της Μακεδονίας. Η θυσία των γυναικών της Νάουσας στους καταρράκτες της Αράπιτσας. Προτίμησαν να αυτοκτονήσουν με τα παιδιά τους παρά να αιχμαλωτιστούν