«Το κουρδιστό πορτοκάλι». Η σκληρή κόντρα του συγγραφέα με τον Κιούμπρικ για παραποίηση του βιβλίου του. Η σκηνή του βιασμού ήταν εμπνευσμένη από την κακοποίηση της έγκυου συζύγου του

Ο Τζον Άντονι Γουίλσον Μπέρτζες που έγραψε “το κουρδιστό πορτοκάλι”, είχε μια συγκλονιστικά ενδιαφέρουσα και ανατρεπτική ζωή.

Γεννήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου του 1917 σε ένα προάστιο του Μάντσεστερ της Αγγλίας. Η οικογένεια του ανήκε στην μικροαστική τάξη και είχε ανατραφεί με καθολικά πρότυπα.

Η μητέρα και η μεγαλύτερη αδερφή του Άντονι πέθαναν το 1919, από την επιδημία της Ισπανικής γρίπης.

Ο θάνατος της μητέρας του στην τρυφερή ηλικία των δύο χρόνων, επηρέασε έντονα την ψυχοσύνθεση του ‘Άντονι γεγονός που φαίνεται στα έργα που συνέγραψε τα επόμενα χρόνια.

Ο πατέρας του Μπέρτζες διατηρούσε μια παμπ και αφιέρωνε όλο του τον χρόνο στην επιχείρηση.

Ο Άντονι ανατράφηκε από την θεία του και έπειτα από τη μητριά του, όταν ο πατέρας του ξαναπαντρεύτηκε.

Η κλίση του στις τέχνες ήταν εμφανής από μικρή ηλικία με ιδιαίτερη προτίμηση στη μουσική και την λογοτεχνία.

Γνώριζε ανάγνωση από μικρός και τα παιδιά στο σχολείο σύντομα τον έβαλαν στο περιθώριο, αντιμετωπίζοντας τον ως “σπασικλάκι”.

Αποφάσισε να ασχοληθεί με τη μουσική όταν άκουσε ένα ορχηστικό ποίημα του συνθέτη Κλωντ Ντεμπυσσύ.

Η οικογένεια του δεν είχε χρήματα για μαθήματα μουσικής και ο Μπέρτζες έμαθε αργότερα στα 14 του να παίζει πιάνο.

Αν και ήθελε να συνεχίσει τις σπουδές του σε μουσικό πανεπιστήμιο, η απόδοση του στα θετικά μαθήματα ήταν απογοητευτική και δεν πέρασε τις εξετάσεις στο μουσικό τμήμα του πανεπιστημίου.

Έτσι, το 1940 αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο με πτυχίο Λογοτεχνίας και Αγγλικής Γλώσσας.

Το περιστατικό που ενέπνευσε το κουρδιστό πορτοκάλι και η πανεπιστημιακή καριέρα του Μπέρτζες

Μετά το πανεπιστήμιο, ο Μπέρτζες κατατάχθηκε στον στρατό και παρά την αποστροφή του προς την εξουσία και την πειθαρχία γρήγορα

αναρριχήθηκε στα στρατιωτικά αξιώματα.

Το πανεπιστημιακό του υπόβαθρο, η γλωσσική ευφράδεια και η γνώση ξένων ιδιωμάτων, εννέα στο σύνολο, είχαν ως αποτέλεσμα να υπηρετήσει στο σώμα του βρετανικού στρατού που ήταν υπεύθυνο για την εκπαίδευση και την τεχνική κατάρτιση των στρατιωτών.

Ο βιασμός της γυναίκας του

Ο Μπέρτζες κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου βρισκόταν στο Γιβραλτάρ και εκπαίδευε στρατιώτες.

Η έγκυος γυναίκα του, Λιν Τζόουνς, με την οποία γνωρίστηκε όταν ήταν φοιτητής ήταν στο Λονδίνο.

Το 1942, κατά την διάρκεια ενός μπλακ-άουτ στο Λονδίνο, εξαιτίας του πολέμου, τέσσερις λιποτάχτες Αμερικανοί στρατιώτες εισέβαλαν στο σπίτι της Λιν, την κακοποίησαν και τη βίασαν.

Η Λιν έχασε το παιδί και ο Μπέρτζες, επηρεασμένος από το τραγικό γεγονός, αργότερα στο «Κουρδιστό Πορτοκάλι» περιγράφει μια παρόμοια άγρια σκηνή βιασμού.

Το 1946 ο Μπέρτζες παραιτήθηκε από τον στρατό, γύρισε στην Αγγλία και έως το 1950 δίδασκε γλωσσολογία, Αγγλική λογοτεχνία και δράμα σε πανεπιστήμια και σχολεία της Βρετανίας. Το πανεπιστήμιο του Μπέμπινχαμ και του Πρέστον ήταν ορισμένα από αυτά.

Το 1954 και για πέντε χρόνια, ο Μπέρτζες ταξίδεψε στο Μαλάϊ, τη σημερινή Μαλαισία και στο Μπρούνεϊ και εργάστηκε στην Υπηρεσία της Βρετανικής Αποικίας.

Επειδή οι περιοχές αυτές ανήκαν στη Βρετανική Αυτοκρατορία, ο Άντονι δίδασκε την Αγγλική γλώσσα σε δημόσια σχολεία και κολλέγια.

Στο Μαλάϊ, ο Μπέρτζες έγραψε τη λεγόμενη «Τριλογία του Μαλάϊ» και υπέγραψε πρώτη φορά ως Άντονι Μπέρτζες.

Μέχρι τότε, υπέγραφε ως Τζον Γουίλσον, αλλά στον φόβο ότι οι ανώτεροι του θα τον αποδοκιμάσουν, καθιέρωσε το ψευδώνυμο Άντονι Μπέρτζες.

Το 1959 και ενώ δίδασκε Ιστορία σε κολλέγιο στο Μπρούνεϊ, κατέρρευσε μέσα στην τάξη.

Οι γιατροί διέγνωσαν όγκο στον εγκέφαλο και πληροφόρησαν τον Άντονι ότι είχε μόλις 12 μήνες ζωής.

Επιστροφή στην Αγγλία και ο στόχος των δέκα βιβλίων

Ο Άντονι Μπέρτζες επέστρεψε με τη γυναίκα του στην Αγγλία και επικεντρώθηκε στη συγγραφή βιβλίων.

Έθεσε ως στόχο να γράψει και να εκδώσει μέσα σε ένα χρόνο δέκα ολόκληρα βιβλία!

Επιθυμούσε με αυτό τον τρόπο να εξασφαλίσει οικονομικά την οικογένεια του.

Για καλή του τύχη, η διάγνωση ήταν λανθασμένη καθώς οι γιατροί στην Αγγλία δεν βρήκαν κανένα στοιχείο που να υποδεικνύει όγκο στο κεφάλι.

Τελικά, μέσα σε ένα χρόνο κατάφερε να ολοκληρώσει πέντε βιβλία.

Έκτοτε, η συγγραφή έγινε η αποκλειστική του απασχόληση.

Μέχρι τον θάνατο του είχε γράψει 33 βιβλία.

Το 1962 έγραψε το βιβλίο που θα τον έκανε διάσημο και του χάρισε μια θέση ανάμεσα στους σημαντικότερους συγγραφείς του 20ου αιώνα.

Το «Κουρδιστό Πορτοκάλι», είναι το πιο πολυδιαβασμένο βιβλίο από το κοινό του, αλλά και το λιγότερο αγαπημένο βιβλίο του ίδιου του Μπέρτζες.

Η διαφωνία του Μπέρτζες με τον σκηνοθέτη Στάνλεϊ Κιούμπρικ

Το 1971, το «Κουρδιστό Πορτοκάλι» μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον Στάνλεϊ Κιούμπρικ.

Η ταινία περιείχε σκληρές σκηνές βίας και την περίοδο που προβλήθηκε σε αρκετές χώρες ξέσπασε κύμα εγκληματικότητας με πολλούς παραβάτες-μιμητές των πρωταγωνιστών.

Η προβολή της ταινίας απαγορεύτηκε σε αρκετές χώρες.

Στη Μεγάλη Βρετανία, το «Κουρδιστό Πορτοκάλι» δεν προβλήθηκε μέχρι τον θάνατο του Κιούμπρικ το 1999.

Ο σκηνοθέτης ήταν έξαλλος με την απόφαση και απαίτησε όσο είναι εν ζωή η ταινία να μην προβληθεί στην Αγγλία.

Το ίδιο ενοχλημένος ήταν τόσο με τον εκδότη της αμερικανικής έκδοσης όσο και με τον σκηνοθέτη, που παραποίησαν το περιεχόμενο του βιβλίου του.

Ο Μπέρτζες στο μυθιστόρημα με κεντρικούς χαρακτήρες τον νεαρό Άλεξ και την παρέα του, που παραβατούν ανεξέλεγκτα στους δρόμους της φουτουριστικής Αγγλίας, έγραψε 21 κεφάλαια. Τόσα ήταν και τα χρόνια έως την ενηλικίωση στην Βρετανία.

Ο  εκδότης του Μπέρτζες, ο W.W. Norton, δεν συμπεριέλαβε στην αμερικανική έκδοση του βιβλίου το τελευταίο κεφάλαιο.

Αυτό όμως άλλαζε δραματικά την ουσία του μυθιστορήματος.

Ο Άλεξ συλλαμβάνεται και συμμετέχει εθελοντικά σε ένα κυβερνητικό πρόγραμμα που προσπαθεί να λύσει το πρόβλημα της εγκληματικότητας, αλλά και να βρει την ρίζα που προκαλεί το έγκλημα.

Μέσα από το αλληγορικό έργο του ο Μπέρτζες έθεσε το φιλοσοφικό ερώτημα σχετικά με το τι είναι προτιμότερο: ένας εγκληματίας με ελεύθερη βούληση που επιλέγει να αλλάξει η ζωή του ή ένας άβουλος καλός πολίτης;

Ο Μπέρτζες στο τέλος του βιβλίου παρουσιάζει τον Άλεξ αναμορφωμένο και συνειδητοποιημένο ότι η βία ήταν απλώς το καταφύγιο της νεανικής του πλήξης.

Αντίθετα, ο Κιούμπρικ στη μεταφορά του έργου στον κινηματογράφο επέλεξε να εμφανίσει τη νεανική βία εγγενές χαρακτηριστικό, αδύνατο να εξαλειφθεί από τα προγράμματα της πολιτείας.

Έτσι,στο κινηματογραφικό σενάριο  ο Άλεξ λίγο μετά την αποφυλάκισή του επιστρέφει στο εγκληματικό παρελθόν του.

Το 1987, ο Μπέρτζες έπειτα από πολλές συνεντεύξεις και άρθρα γνώμης που εξέφραζε την αρνητική του άποψη για το τέλος της ταινίας, διασκεύασε ο ίδιος το βιβλίο του για θεατρική παράσταση, συμπεριλαμβανομένου και του 21ου κεφαλαίου.

Η ζωή στη Μάλτα και την Ιταλία

Ο Μπέρτζες επέστρεψε στην Αγγλία το 1959.

Το 1968, η γυναίκα του, Λιν, πέθανε από κύρωση του ήπατος.

Ο Μπέρτζες λίγους μήνες αργότερα παντρεύτηκε την κατά δώδεκα χρόνια νεότερή του Λιάνα Ματσελάρι.

Η Λιάνα ήταν Ιταλή γλωσσολόγος και είχε παράνομη σχέση με τον Άντονι από το 1964.

Όταν το ζευγάρι παντρεύτηκε, έμεινε για λίγο καιρό στη Βρετανία.

Η φορολογία των υψηλών εισοδημάτων έκανε την ζωή του απαγορευτική, καθώς ο Μπέρτζες έπρεπε να πληρώσει σε φόρους περίπου το 90% του συνολικού του εισοδήματος.

Αποφάσισε να φύγει από την Αγγλία και πριν εγκατασταθεί στην Μάλτα, πραγματοποίησε ταξίδι με τροχόσπιτο σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις.

Τη Μάλτα ακολούθησε η Ιταλία και έπειτα το Μονακό.

Έμεινε επίσης και στην Αμερική, όπου εργάστηκε σαν καθηγητής σε πολλά πανεπιστήμια των ΗΠΑ.

Το έργο του Μπέρτζες

Ο Άντονι Μπέρτζες πέθανε στις 22 Νοεμβρίου του 1993 στο Λονδίνο ύστερα από μακροχρόνια μάχη με καρκίνο στον πνεύμονα.

Έγραψε 33 βιβλία, δύο αυτοβιογραφίες, τρεις συμφωνίες και παραπάνω από 250 μουσικά έργα.

Αρκετές μελέτες του ασχολήθηκαν με το ποιητικό έργο του Σαίξπηρ και το συνολικό έργο του Ιρλανδού συγγραφέα Τζέιμς Τζόις.

Έγραψε και σενάρια για την τηλεόραση που αφορούσαν τη ζωή του Ατίλλα, του Σίγκμουντ Φρόυντ και του Μιχαήλ Άγγελου.

Το περιεχόμενο τους όμως κρίθηκε  δυσνόητο για τηλεοπτική χρήση και τα σενάρια δεν πήραν ποτέ το «πράσινο» φως.

Ο Μπέρτζες προβληματίστηκε αρκετά με τις αρνητικές συνέπειες που έφερνε η σύγχρονη ζωή και η επικείμενη παγκοσμιοποίηση, αλλά και με την αδυναμία της ανθρωπότητας να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα. Κατά την άποψή του, οι άνθρωποι ήταν καταδικασμένοι σε ένα φαύλο κύκλο αμαρτίας, βίας και απελπισίας που την τροφοδοτούσε και η διεφθαρμένη κυβερνητική εξουσία.

Τα βιβλία του Earthly Powers, The Right to an Answer, One Hand Clapping και Beard’s Roman Women αποτυπώνουν ξεκάθαρα τις φοβίες και την άποψη που ο Μπέρτζες είχε σχηματίσει για τη σύγχρονη κοινωνία που υποφέρει από το χάος, τη βία και τον εκφυλισμό.

Αν και η συμβολή του στην λογοτεχνία και το *δυστοπικό μυθιστόρημα του 20ου αιώνα ήταν καταλυτική, ο Άντονι Μπέρτζες προτιμούσε ο κόσμος να τον θυμάται περισσότερο σαν συνθέτη και λιγότερο σαν συγγραφέα.

Το παράπονο του αποτύπωσε σε συνέντευξη του σε εφημερίδα: « Εύχομαι ο κόσμος να με θυμάται ως το μουσικό που συγγράφει και όχι ως τον συγγραφέα που συνθέτει μουσική».

Η ευχή του δεν έπιασε…

*δυστοπικό μυθιστόρημα: Μυθιστόρημα για μια “δυστοπία”, έναν φανταστικό κόσμο απόλυτης δυστυχίας. Όπως οι ουτοπίες, έτσι και οι δυστοπίες αποτελούν προϊόν φαντασίας και χρησιμοποιήθηκαν με τη πάροδο του χρόνου εκτός λογοτεχνίας για να περιγράψουν ένα αρνητικά θεωρούμενο κοινωνικό ή πολιτικό σύστημα. Greek Wikipedia – by Nick Lingris

Διαβάστε επίσης στη “ΜτΧ”: «Ο κ. Κιούμπρικ δεν είναι εδώ», απαντούσε ο ίδιος και έδιωχνε τους επισκέπτες του. Ο ιδιόρρυθμος σκηνοθέτης που ελάχιστοι γνώριζαν τον πρόσωπό του. Γιατί τον κατηγόρησαν ότι σκηνοθέτησε τον περίπατο του Άρμστρογκ στο φεγγάρι…