Το κίνημα της Σύρου κατά του Καποδίστρια. Η ανταρσία των εμπόρων της Ερμούπολης που αντέδρασαν στις μεταρρυθμίσεις και τη φορολογία του Κυβερνήτη

Η δολοφονία του Κυβερνήτη ήταν δραματικό γεγονός, αλλά μάλλον όχι και τελείως αναπάντεχο. Είχαν προηγηθεί εξεγέρσεις κατά της πολιτικής του Ιωάννη Καποδίστρια στη Μάνη, την Ύδρα, αλλά και τη Σύρο η περίπτωση της οποίας είχε ιδιαιτερότητες. 

Και αυτό γιατί πρωταίτιοι δεν ήταν οι παραδοσιακοί κοτζαμπάσηδες της ηπειρωτικής Ελλάδας, αλλά έμποροι, που εξέφραζαν μία αστική αντίληψη ποτισμένη από τις αρχές της Γαλλικής Επανάστασης.

Μετά την καταστροφή της Χίου το 1822, περίπου 5.000 Χιώτες κατέφυγαν στη Σύρο και μαζί με άλλους πρόσφυγες ίδρυσαν την Ερμούπολη.

Το 1827 οργάνωσαν μια εκστρατεία για να ελευθερώσουν την πατρίδα τους από τους Τούρκους.

Ο Λουκάς Ράλλης ήρθε σε επαφή με την ελληνική κυβέρνηση και περίπου 4.000 Έλληνες υπό τον Γάλλο φιλέλληνα Φαβιέρο, απέπλευσαν από τα Μέθανα και αποβιβάσθηκαν στη Χίο. Σε στρατιωτικό επίπεδο η επιχείρηση σημείωνε επιτυχή έκβαση, αλλά στο διπλωματικό πεδίο, οι τρεις προστάτιδες δυνάμεις άφηναν τη Χίο έξω από τα όρια του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, στο Πρωτόκολλο του Λονδίνου.

Οι υποστηρικτές της εκστρατείας που είχαν ενισχύσει την προσπάθεια με υλικά μέσα ζήτησαν αποζημιώσεις από τους Χιώτες δημογέροντες της Ερμούπολης. Εκείνοι αντέτειναν ότι η προσπάθεια απελευθέρωσης του νησιού ήταν εθνικός σκοπός. Την άποψη αυτή όμως δεν συμμερίστηκε ο Καποδίστριας ο οποίος δεν αρνήθηκε το δικαίωμα των δανειστών να διεκδικήσουν τις αξιώσεις τους.

Επιπλέον, ο Καποδίστριας έστειλε το 1830 τρία νομοσχέδια στον τότε επίτροπο της Σύρου Νικόλαο Καλλέργη, τα οποία αφορούσαν στην άρχουσα τάξη του νησιού. Το περιεχόμενό τους προκάλεσε την οργή των κατοίκων αφού διαιρούσε τους εμπόρους σε τάξεις με ξεχωριστά δικαιώματα. Το πρώτο νομοσχέδιο διαχώριζε τους εμπόρους από τους μεσίτες, το δεύτερο επέβαλλε φορολογία σε όσους έκαναν εξωτερικό εμπόριο και το τρίτο χώριζε τους εμπόρους σε τάξεις και επέβαλλε υποχρεώσεις και κανόνες σε όσους ασκούσαν εσωτερικό εμπόριο.

Θα πρέπει να αναλογιστούμε βέβαια ότι η Σύρος ήταν το μεγαλύτερο λιμάνι της εποχής της και η οικονομία της κάλπαζε. Κατά τη διάρκεια της επανάστασης, η ουδετερότητα της εξασφάλισε εμπορικό άσυλο και έγινε κέντρο  πώλησης αιχμαλώτων, πειρατικής λείας και μεταφοράς τροφίμων.

Στη συνέχεια η οικονομική και εμπορική δραστηριότητα επεκτάθηκε σε όλους τους τομείς.

Τα νομοσχέδια θα έπρεπε να αναγνωσθούν δημοσίως και στις 12 Απριλίου, ο ναός της Μεταμόρφωσης πλημμύρισε από κόσμο.

Ο επίτροπος δεν παρέστη και έστειλε τον γραμματέα του Γ. Οικονομίδη παρουσία αστυνομικών. Προτού αρχίσει την ανάγνωση πήραν το λόγο εκπρόσωποι των τοπικών φορέων που προέτρεψαν το πλήθος να προσέξει τα επίμαχα άρθρα που έθιγαν την εμπορική κοινωνία.

Ο Ιωάννης Περίδης έδωσε το σύνθημα της αντίδρασης φωνάζοντας «»Άπαξ συνετρίψαμεν τας αλύσους του Σουλτάνου, νέας αλύσους δεν δεχόμεθα. Ουδείς έλαβε εντολήν από το έθνος να μας υποβάλη εις ζυγόν».

Ο Οικονομίδης αποπειράθηκε να αρχίσει να διαβάζει αλλά το πλήθος κατέλαβε τον άμβωνα και φώναζε συνθήματα κατά του Καποδίστρια.

Η ανάγνωση των νομοσχεδίων ματαιώθηκε και ο λαός της Σύρου πραγματοποίησε εκδηλώσεις διαμαρτυρίας στους δρόμους της πόλης.

Ο Καποδίστριας έσπευσε αμέσως στο νησί με την κορβέτα «Ύδρα» και διέταξε να συλληφθούν οι πρωταίτιοι της στάσης. Οι συλληφθέντες ανακρίθηκαν μέσα στο πλοίο για οκτώ ημέρες και στη συνέχεια μεταφέρθηκαν στη Μύκονο όπου και φυλακίσθηκαν.

Με βούλευμα στις 19 Ιουλίου απαλλάχθηκαν όλοι οι κατηγορούμενοι εκτός από τον Λουκά Κατινάκη και τον Κοσμά Πηλειάδη οι οποίοι παραπέμφθηκαν σε δίκη επί «προβιβαστική ανταρσία και δημεγέρσει». Αθωώθηκαν και αυτοί στο δικαστήριο.

Το 1831 άρχισε να εκδίδεται στη Σύρο η εφημερίδα «Απόλλων» που είχε απαγορευθεί στο Ναύπλιο με τον πρώτο νόμο περί Τύπου του Καποδίστρια. Τον Ιούλιο η Ύδρα στασίασε και ο Μιαούλης έφυγε για τον Πόρο με σκοπό να καταλάβει τον ναύσταθμο.

Η Δημογεροντία της Ερμούπολης δήλωσε συμπαράσταση προς τους Υδραίους και εγκαταστάθηκε επαναστατικό γραφείο στην πόλη, το οποίο εισέπραττε τα τελωνειακά δικαιώματα υπέρ των απεσταλμένων της Ύδρας Α. Μαυροκορδάτο και Α. Κοντόσταυλο.

Τον Σεπτέμβριο του 1831, όταν δολοφονήθηκε ο Καποδίστριας, η Σύρος βρισκόταν σε επανάσταση. Ο Αυγουστίνος Καποδίστριας, αδελφός του Ιωάννη, έστειλε στόλο στο νησί αλλά η υδραϊκή φρουρά αντιστάθηκε και απέκρουσε τον κυβερνητικό στόλο.

Η Ερμούπολη εξέλεξε στη συνέχεια αντιπρόσωπο στην Έ Εθνοσυνέλευση το Ιωάννη Περίδη που είχε κατηγορηθεί ως στασιαστής επί Καποδίστρια.

Η έλευση του Όθωνα το 1833 βρήκε τη Σύρο σε επανάσταση.

Διαβάστε επίσης στη “ΜτΧ”: Ποια ήταν τα Μαύρα Καράβια που ήταν ο φόβος των Οθωμανών στο Αιγαίο. Η πειρατική δράση του Κολοκοτρώνη και η κόντρα των Μαυρομιχάληδων με τους Μαντούβαλους στο Ταίναρο…