Το κάστρο της Βολισσού και ο θρύλος ότι το έκτισε ο μεγαλύτερος στρατηγός του Βυζαντίου Βελισάριος. Οι αναφορές ότι τον τύφλωσε ο Ιουστινιανός και κατέληξε επαίτης

Στην κορυφή του λόφου της Βολισσού δεσπόζει μισογκρεμισμένο ένα αρχαίο κάστρο. Το κάστρο της Βολισσού ήταν το βασικό αμυντικό οχυρό της βόρειας Χίου. Στην ιστοριογραφία συνδέεται με τον βυζαντινό στρατηγό Φλάβιο Βελισάριο που έζησε τον θρίαμβο, τη δόξα και την καταστροφή. Υπήρξε ένας τραγικός ήρωα.

Για αιώνες, προστάτευε όλο το βορειοδυτικό μέρος του νησιού γνωστό ως Αμάνη, τα χωριά του οποίου είχαν διαφορετικές οχυρώσεις. Το κάστρο, βέβαια, ήταν το επίκεντρο της αμυντικής διάταξης των οχυρώσεων σε αυτή τη μεριά του νησιού.

Η Βολισσός είναι το μεγαλύτερο χωριό της βορειοδυτικής Χίου. Κατά τον μύθο, εκεί έζησε και απεβίωσε ο μεγάλος ποιητής Όμηρος.

Χτισμένη αμφιθεατρικά στην πλαγιά λόφου, η Βολισσός ήταν ξακουστή για το κάστρο της. Σύμφωνα με την παράδοση, το κάστρο χτίστηκε από τον διάσημο στρατηγό του Ιουστιανού, Βελισσάριο, όταν εξορίστηκε τυφλός στη Βολισσό.

Η ζωή και τα κατορθώματά του Βελισσάριου έγιναν αντικείμενο θαυμασμού ανά τους αιώνες και τροφοδότησαν πολλούς θρύλους. Το όνομά του έγινε συνώνυμο της στρατιωτικής ευφυΐας και της ανδρείας. Ο βυζαντινός χρονογράφος Ιωάννης Ζωναράς έγραψε ότι ο Βελισάριος έμεινε φυλακισμένος μέχρι το τέλος της ζωής του, ενώ ο Βυζαντινός λόγιος Ιωάννης Τζέτζης περιέγραψε ότι τυφλώθηκε από τον μνησίκακο Ιουστινιανό και αναγκάστηκε να επαιτεί.

Ο Βελισάριος γεννήθηκε περίπου το 505 μ.Χ. στο σημερινό Ορμένιο Έβρου. Ανήκε σε εκρωμαϊσμένη οικογένεια γαιοκτημόνων, πιθανώς θρακικής καταγωγής. Σε νεαρή ηλικία ήλθε στην Κωνσταντινούπολη, όπου κατετάγη ως αξιωματικός στην αυτοκρατορική φρουρά. Εκείνη την περίοδο γνωρίστηκε με τον Ιουστινιανό, ο οποίος τον διόρισε στην προσωπική του φρουρά. Αυτό υπήρξε το έναυσμα για την ανέλιξή του στα στρατιωτικά αξιώματα, που υπήρξε ραγδαία.

Το 529 μ.Χ. ο Βελισάριος με τον βαθμό του στρατηλάτη της Ανατολής οδήγησε τον Βυζαντινό στρατό στον πόλεμο εναντίον των Περσών, το νεοσύστατο κράτος των οποίων ερχόταν συχνά σε συγκρούσεις με την Αυτοκρατορία. Τα επόμενα χρόνια ο Βελισάριος κατάφερε μέσα από παράτολμες μάχες να προκαλέσει μεγάλες απώλειες στον Περσικό στρατό μέχρι τον φθινόπωρο του 531 όπου ο Ιουστινιανός τον ανακάλεσε στην Κωνσταντινούπολη.

Στην Κωνσταντινούπολη, η συμβολή του Βελισσαρίου στην καταστολή της Στάσης του Νίκα θα τον καταστήσει έναν από τους πιο έμπιστους συνεργάτες του Αυτοκράτορα, ο οποίος θα του αναθέσει την εκστρατεία εναντίον των Βανδάλων στην Δύση.

Το 533 στην μάχη στο Δέκιμον νότια της Καρχηδόνας ο Βελισάριος συνέτριψε τον πολυάριθμο εχθρικό στρατό και εισήλθε θριαμβευτικά στην Καρχηδόνα. Τον ίδιο χρόνο θα αντιμετωπίσει ξανά τον Γελίμερο στην μάχη στο Τρικάμαρον όπου και θα εξολοθρεύσει ολοκληρωτικά τους Βάνδαλους και τους Βέρβερους.

Πρώτα αποβιβάστηκε στην Καλαβρία το 536 και κατευθύνθηκε βόρεια, ενώ οι ελληνικοί πληθυσμοί της περιοχής τον υποδέχονταν ως απελευθερωτή από τον βαρβαρικό ζυγό των Οστρογότθων. Με καταδρομική τακτική εισέβαλε στο εσωτερικό της οχυρωμένης πόλης της Νεάπολης και με 400 εμπειροπόλεμους στρατιώτες την κατέλαβε.

Τον ίδιο χρόνο μέσα από διπλωματικά τεχνάσματα του Ιουστινιανού η αιώνια πόλη η Ρώμη προσαρτάται στην Αυτοκρατορία εγκαταλελειμμένη από τους Οστρογότθους κατακτητές της. Ο Ιουστινιανός στη συνέχεια ανακάλεσε τον Βελισσάριο στην Κωνσταντινούπολη λόγω της εισβολής των Περσών στην ανατολή. Ο Βελισσάριος στάλθηκε ξανά στην ανατολή για να αντιμετωπίσει τους Πέρσες.

Την περίοδο εκείνη ακούστηκαν φήμες για την διεκδίκηση του θρόνου από τον Βελισσάριο, επειδή εκείνος είχε την αμέριστη στήριξη του στρατού. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την φυλάκιση του δαφνοστεφή στρατηγού και την δήμευση της περιουσίας του.

Οι ένδοξες νίκες του τόσο στην Ανατολή όσο και στην Δύση και ο διπλασιασμός της αυτοκρατορίας δεν θα εμποδίσουν τον Αυτοκράτορα να τον θέσει σε κατ’ οίκον περιορισμό. Αν και λίγους μήνες αργότερα ο Ιουστινιανός τον αποκατέστησε ύστερα από λίγα χρόνια το 565 ο Βελισσάριος πέθανε φτωχός και λησμπνημένος.

Το κάστρο στην Βολισσό

Οι Γενουάτες ιστορικοί συνήθιζαν να αποκαλούν το κάστρο της Βολισσού ως «κάστρο του Βελισσαρίου». Αναφορές του κάστρου γίνονται και στην «Αλεξιάδα» της Άννας Κομνηνού, όταν ο Κωνσταντίνος Δαλασσηνός απέτρεψε την κατάληψη του από τα τουρκικά στρατεύματα που βρίσκονταν στο νησί.

Κατά τον 15^ο αιώνα, με τον ερχομό των Γενοβέζων στο νησί, το κάστρο ανοικοδομείται και παίρνει την τελική του μορφή.

Φτιαγμένο από πέτρα και χαλκό, το κάστρο έχει μια ιδιαίτερη όψη. Το σχήμα του είναι τραπεζοειδές, ενώ είναι κατασκευασμένο με πρώτη ύλη ένα τοπικό σκουρόχρωμο πέτρωμα. Έξι κυκλικοί πύργοι, προμαχώνες, ήταν χτισμένοι περιμετρικά του κάστρου για τον πλήρη έλεγχο της γύρω περιοχής.

Ενώ, ένα υπόγειο τούνελ συνέδεε το κάστρο με τη συνοικία του Πύθωνα για την κάλυψη αναγκών ύδρευσης και επικοινωνίας σε περιπτώσεις πολιορκίας. Στο εσωτερικό του υπήρχαν, ακόμη, δεξαμενές και εκκλησίες, οι οποίες σήμερα δεν διασώζονται.

Το κάστρο στέκει ως μάρτυρας της πολεμικής ιστορίας του νησιού και της ανάγκης άμυνας του απέναντι σε πειρατές, επιδρομείς και επίδοξους κατακτητές. Σήμερα, βέβαια, το κάστρο έρχεται αντιμέτωπο με ένα νέο εχθρό. Μεγάλο μέρος του έχει καταρρεύσει. Οι προμαχώνες κείτονται μισογκρεμισμένοι και πολλά από τα εσωτερικά χτίσματα έχουν, πλέον, καταστραφεί.

Οι προσπάθειες ανάδειξης του κάστρου περιορίστηκαν στην κατασκευή μονοπατιών, διαμορφωμένων διαδρόμων, σκαλιών και γεφυρών καθιστώντας το επισκέψιμο, αλλά όχι και βιώσιμο. Επιτακτική κρίνεται η άμεση συντήρηση και αναστήλωση του.

Κατά τις βραδινές ώρες, το κάστρο της Βολισσού “ανάβει” από χιλιάδες φωτάκια που βρίσκονται περιμετρικά του προσφέροντας ένα εντυπωσιακό θέαμα.  Δείτε βίντεο του συνεργάτη μας Κωνσταντίνου Αναγνώστου από το κάστρο της Βολισσού:

Πηγή φωτογραφιών: Konstantinos Mil. Anagnostou – chiosphotos.gr

Διαβάστε στη ΜτΧ:  Ο Πύργος Μουχτάρ και ο θρύλος του θησαυρού του γιου του Αλή Πασά. Τι αναφέρει η λαϊκή παράδοση για την όμορφη κοπέλα που τον γοήτευσε και έμαθε το μυστικό (drone)…