Το καλύτερο μυθιστόρημα της Αγκάθα Κρίστι έχει πρωταγωνιστή τον αδίστακτο Αριστείδη Λεωνίδη κι έναν απρόβλεπτο δολοφόνο

Από τα 66 αστυνομικά μυθιστορήματά της, η Αγκάθα Κρίστι θεωρούσε ως ένα από τα καλύτερα, το «Crooked House», το οποίο στην Ελλάδα κυκλοφόρησε με τον τίτλο «Δέκα ύποπτοι για φόνο». Το έργο έχει έντονο ελληνικό ενδιαφέρον καθώς η υπόθεση επικεντρώνεται σ’ ένα φανταστικό Έλληνα κροίσο και την οικογένειά του. Πρόκειται για τον Αριστείδη Λεωνίδη, που έφυγε πάμφτωχος από τη Σμύρνη, και πλούτισε στην Αγγλία. Το 2017, το μυθιστόρημα αυτό της Κρίστι γυρίστηκε ταινία.

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

«Η Σοφίτα με τις Αράχνες»

Το μυθιστόρημα «Η Σοφίτα με τις Αράχνες» κυκλοφόρησε το 1949.

Η Αγκάθα Κρίστι θεωρούσε ότι μαζί με την «Δοκιμασία της Αθωότητας» (Ordeal by Innocence) ήταν τα καλύτερά της. Πολλοί αναγνώστες της συμφωνούν. Επιπλέον, το τέλος της υπόθεσης είναι ένα από τα πιο απρόβλεπτα και σοκαριστικά της διάσημης Αγγλίδας συγγραφέως (προσοχή: ο δολοφονός αποκαλύπτεται στο τέλος του άρθρου!).

Το 2017 γυρίστηκε ταινία, που στην Ελλάδα κυκλοφόρησε με τον τίτλο «Δέκα ύποπτοι για ένα φόνο», σε σκηνοθεσία του Γκιλές Πακέτ-Μπρένερ με γνωστούς ηθοποιούς στους βασικούς ρόλους.

Ο Αριστείδης Λεωνίδης

Ο πρωταγωνιστής και θύμα του μυθιστορήματος είναι ο Αριστείδης Λεωνίδης, ένας Έλληνας κροίσος. Η Αγκάθα Κρίστι τονίζει ιδιαίτερα την καταγωγή του σε διάφορα σημεία του βιβλίου της. Επίσης, δίνει έμφαση ότι στις δουλειές του συνεργαζόταν και με άλλους Έλληνες, τους οποίους και βοηθούσε με διάφορους τρόπους.

Ο Λεωνίδης γεννήθηκε στη Σμύρνη και έφτασε στην Αγγλία το 1884 όταν ήταν 24 χρόνων έχοντας ελάχιστα χρήματα μαζί του.

Η πρώτη του επιχείρηση ήταν ένα μικρό εστιατόριο στο Σόχο του Λονδίνου. Όταν άρχισε να βγάζει κέρδος, άνοιξε ένα άλλο και ούτω καθεξής. Σύντομα είχε επτά ή οκτώ εστιατόρια. Μέσα σε λίγα χρόνια είχε στην ιδιοκτησία του τα περισσότερα γνωστά εστιατόρια του Λονδίνου. Αργότερα ασχολήθηκε με το εμπόριο μεταχειρισμένων ρούχων, μπιζού, και φθηνών κοσμημάτων για τις λαϊκές τάξεις.

Έτσι, ο Αριστείδης Λεωνίδης έγινε ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους στην Αγγλία. Σε αυτό βοήθησε το γεγονός ότι εκτός από έξυπνος και δυναμικός επιχειρηματίας, υπήρξε αδίστακτος στις συναλλαγές του, αλλά όχι παράνομος.

Η οικογένεια του Λεωνίδη

Ο Αριστείδης Λεωνίδης παντρεύτηκε μία Αγγλίδα αριστοκράτισσα, τη Ντε Χάβιλαντ, παρά τις αντιρρήσεις της οικογενείας της επειδή ήταν ξένος και ταπεινής καταγωγής. Με τη γυναίκα του απέκτησαν οκτώ παιδιά, από τα οποία τα έξι ζούσαν όταν εκείνος πέθανε. Ανάμεσα στα παιδιά του ήταν οι: Ρότζερ, Φίλιππος, Ηλέκτρα και Τζόις.

Ο Λεωνίδης ως πατήρ φαμίλιας είχε επιβάλλει στα παιδιά, αλλά και στα εγγόνια του, να μένουν μαζί του στην τεράστια έπαυλη που είχε αγοράσει λίγο έξω από το Λονδίνο. Επειδή η γυναίκα του πέθανε νέα, μαζί με τον Αριστείδη και την οικογένειά του ζούσε και η ανύπανδρη κουνιάδα του. Ήταν εκείνη που μεγάλωσε τα παιδιά του.

Λίγο πριν το θάνατό του, ο Αριστείδης Λεωνίδης παντρεύτηκε μία Αμερικανίδα χορεύτρια, πολλά χρόνια νεότερή του.

Σοφία, η αγαπημένη εγγονή

Για τον έξω κόσμο, η οικογένεια είναι ιδιαίτερα δεμένη και αγαπημένη. Στην πραγματικότητα, τα μέλη της έχουν προβληματικούς χαρακτήρες και έντονα ψυχολογικά θέματα. Αυτά οφείλονταν στην καταπίεσή τους από τον Λεωνίδη από τότε που ήταν μικρά παιδιά.

Εξαίρεση αποτελεί η μεγαλύτερη εγγονή του, Σοφία, που είχε κληρονομήσει το δυναμικό χαρακτήρα του Λεωνίδη. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι είναι και το μόνο μέλος της οικογενείας του που ο Λεωνίδης έχει αδυναμία.

Ένας φόνος και δέκα ύποπτοι

Όταν ο Λεωνίδης πεθαίνει, αποκαλύπτεται ότι είχε δηλητηριαστεί. Η Σοφία επικοινωνεί με τον ντετέκτιβ Τσαρλς Χέιγουαρντ για να διαλευκάνει τη δολοφονία του αγαπημένου της παππού. Η επιλογή της δεν είναι τυχαία. Υπήρξαν εραστές λίγα χρόνια πριν στο Κάιρο, στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν εργάζονταν και οι δύο για το Φόρεϊν Όφις.

Οι υποψίες πέφτουν πάνω στη νέα γυναίκα του Λεωνίδη. Όμως, και όλα τα άλλα μέλη της οικογενείας δεν είναι υπεράνω υποψίας. Μάλιστα, όταν γίνεται γνωστό ότι ο Λεωνίδης άφησε την αμύθητη περιουσία του στη Σοφία, γίνεται και αυτή ύποπτη.

Σύντομα ανευρίσκονται στοιχεία που φαίνεται να ενοχοποιούν την Αμερικανίδα γυναίκα του Λεωνίδη για τη δολοφονία του. Η αστυνομία τη συλλαμβάνει μαζί με τον νεαρό εραστή της που είναι δάσκαλος των εγγονιών του Λεωνίδη.

Η ανήλικη δολοφόνος

Όμως, σ’ ένα από τα εντυπωσιακότερα κλεισίματα μυθιστορήματος της Αγκάθα Κρίστι, αποκαλύπτεται ότι ο δολοφόνος ήταν η 12χρονη εγγονή του Λεωνίδη, Τζοσεφίν.

Εκτός από τον παππού της, είχε σκοτώσει και τη νταντά της. Επίσης είχε κατασκευάσει και τα στοιχεία σε βάρος της γυναίκας του Λεωνίδη.

Αυτή η απρόσμενη τροπή έκανε μεγάλη εντύπωση στους αναγνώστες της Κρίστι, αφού για πρώτη φορά παρουσίαζε ένα παιδί ως αδίστακτο και πανούργο δολοφόνο. Επιπλέον, η Τζοσεφίν έκανε τους φόνους γιατί «βαριόταν»!

Ωνάσης ή Νιάρχος πηγή έμπνευσης;

Αν και η Αγκάθα Κρίστι τοποθετεί τη δράση στο φθινόπωρο του 1947, στην ταινία είναι στα τέλη της δεκαετίας του 1950. Επιπλέον, η ταινία αναφέρει ότι ο Αριστείδης Λεωνίδης είχε σχέσεις με τη CIA. Στη διάρκεια του ελληνικού εμφυλίου πολέμου, είχε χρηματοδοτήσει μία αντικομουνιστική παραστρατιωτική οργάνωση. Έτσι, στην ταινία αρχικά υπάρχει η υπόνοια ότι η δολοφονία του Λεωνίδη μπορεί να είχε σχέση με αυτό το “σκοτεινό” κομμάτι του παρελθόντος του.

Ο Αριστείδης Λεωνίδης είναι φανταστικό πρόσωπο. Κάποιες πηγές ισχυρίζονται ότι η Αγκάθα Κρίστι ίσως είχε εμπνευστεί το χαρακτήρα της από τον Αριστοτέλη Ωνάση. Το 1949 όταν έγραψε το μυθιστόρημα, ο Ωνάσης είχε αρχίσει να γίνεται γνωστός διεθνώς. Όμως, εκτός από το γεγονός ότι και οι δύο Έλληνες επιχειρηματίες γεννήθηκαν στη Σμύρνη και έγιναν κροίσοι ενώ ξεκίνησαν με ελάχιστα χρήματα, δεν υπάρχουν άλλα κοινά στοιχεία.

Πάντως, το ενδιαφέρον είναι ότι στην ταινία, ο Ιταλός ηθοποιός, Τζίνο Πιτσιάνο, που παίζει το ρόλο του Αριστείδη Λεωνίδη, έχει μεγάλη ομοιότητα με τον Σταύρο Νιάρχο. Ακόμη και μετά τον θάνατό του, η παρουσία του είναι έντονη στην ταινία μέσω του τεράστιου πίνακα με την προσωπογραφία του που είναι αναρτημένη στο κεντρικότερο σημείο της έπαυλης.