“Οι χαμένοι φάκελοι των δωσίλογων”. Όταν η ιστορία συναντά τη λογοτεχνία. «Το φιλί του Δεκέμβρη», του Πάνου Αμυρά

Τα πανηγύρια, οι χαρές, η ανακούφιση και τα γλέντια των Αθηναίων μετά την απελευθέρωση της χώρας από τον γερμανικό στρατό, δεν κράτησαν πολύ.

Τα Δεκεμβριανά του 1944 που ακολούθησαν, ήταν το επιστέγασμα μιας μακράς περιόδου μίσους και συγκρούσεων. Ο εμφύλιος, πλέον, μαίνονταν στην πρωτεύουσα που είχε χωριστεί στα δύο και ο φόρος αίματος ήταν βαρύς για τις αντιμαχόμενες πλευρές.

Μετά το τέλος του πολέμου, η κοινή γνώμη ήταν στραμμένη στα Ειδικά Δικαστήρια των δωσίλογων, όπου δικάστηκαν 2.200 κατηγορούμενοι ως συνεργάτες των κατακτητών.

Ο κόσμος διψούσε για δικαιοσύνη και τιμωρία όσων, τις δύσκολες μέρες της κατοχής, πλούτισαν από τη πείνα και τη δυστυχία.

Ήταν η εποχή που μαυραγορίτες, προδότες, οικονομικοί δωσίλογοι και άλλοι «φίλοι» των Γερμανών και των Ιταλών, προσπαθούσαν να απαλλαγούν από τις κατηγορίες και το ένοχο παρελθόν τους. Αρκετοί τα κατάφεραν αν αναλογιστεί κανείς, ότι τελικά απαλλάχθηκαν οι έξι στους δέκα ενώ μόλις το 10% των δωσίλογων καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη ή θανατική ποινή.

Όμως, κατά τη διάρκεια των φονικών μαχών στην Αθήνα, οι δικαστικές υπηρεσίες τέθηκαν σε συναγερμό, όταν έγινε γνωστό πως χάθηκαν χιλιάδες ποινικές δικογραφίες δωσίλογων από το Πρωτοδικείο.

Εδώ αρχίζει η νέα περιπέτεια του απότακτου Υπαστυνόμου Νίκου Αγραφιώτη, που πλέον είναι υποχρεωμένος να τις ανακτήσει για λογαριασμό της Εισαγγελίας, πριν ξεσπάσει σκάνδαλο και εξαγριωθούν περισσότερο τα πνεύματα.

Πρόκειται για το τρίτο κατά σειρά βιβλίο του δημοσιογράφου – συγγραφέα Πάνου Αμυρά «Το φιλί του Δεκέμβρη», που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Διόπτρα. Προηγήθηκαν τα αστυνομικά ιστορικά μυθιστορήματα «Ο Λιμός» και τα «Λύτρα», με τον Αγραφιώτη να αγωνίζεται για την απόδοση δικαιοσύνης σε πολύπλοκα εγκλήματα, την καταπολέμηση της πείνας, την αντίσταση κατά των κατακτητών και το ξεσκέπασμα προδοτών της Ειδικής Ασφάλειας.

Στο νέο μυθιστόρημα ο έμπειρος αστυνομικός – εν μέσω εμφυλίου – παλεύει πλέον για τη ζωή του.

Στο «παιχνίδι» της επιβίωσης του όμως, ήταν μπλεγμένοι όλοι. Το επίσημο κράτος με τους δικαστικούς λειτουργούς του, η Ασφάλεια, η μυστική υπηρεσία SOE του αγγλικού στρατού, αντιστασιακοί, δωσίλογοι, μεγάλα ονόματα του υπόκοσμου και αντάρτες.

Όλοι έψαχναν το ίδιο «τρόπαιο», αλλά ο καθένας για διαφορετικούς λόγους. Άλλοι για να πλουτίσουν, άλλοι για να «καθαρίσουν» τα ονόματά τους και άλλοι για την απονομή δικαιοσύνης.

Στο «Φιλί του Δεκέμβρη» ο Πάνος Αμυράς, καταγράφει τις πολεμικές συγκρούσεις μεταξύ των αγγλικών ταξιαρχιών και του ΕΛΑΣ στα Δεκεμβριανά, ώρα με την ώρα, μέρα με τη μέρα.

Με «πλούσιες» περιγραφές κατατοπίζει τους αναγνώστες για τα σημαντικότερα τοπόσημα των εχθροπραξιών, όσο και για την αιματηρή εξέλιξη τους, δίνοντας μια ολοκληρωμένη εικόνα της ταραχώδους εποχής. Ωστόσο, μαζί με τα γεγονότα και την αστυνομική έρευνα του Νίκου Αγραφιώτη, αναβιώνουν οι βρώμικες δουλειές των «νεόπλουτων» και των «πλουτισάντων», κατά τη διάρκεια της Κατοχής.

Ο συγγραφέας με απλό και κατανοητό τρόπο, δείχνει πως στήνονταν οι «συνεργασίες» εκείνο τον καιρό και το αλισβερίσι μαυραγοριτών και προδοτών με τους κατακτητές.

Ωστόσο δεν περιορίζεται μόνο στις «υπόγειες διαδρομές» του υπόκοσμου. Καταπιάνεται επίσης και με την ψυχολογία της εμπόλεμης περιόδου, όπως το «κατοχικό σύνδρομο της πείνας», που στιγμάτισε τον ελληνικό λαό και άφησε τα σημάδια του στις μεταπολεμικές γενιές.

Ο Πάνος Αμυράς ολοκληρώνοντας την τριλογία του, μοιάζει να «μεγαλώνει» και να «ωριμάζει», ταυτόχρονα με τον ήρωα των βιβλίων του.

Όπως ο αστυνομικός, έτσι και ο συγγραφέας δεν διστάζει να αποδώσει ευθύνες για την αδελφοκτονία στους εμπλεκόμενους, με γνώμονα πάντα το πατριωτικό συμφέρον και την κοινή λογική. Η αναζήτηση της αλήθειας και της δικαιοσύνης, καθώς και τα έντονα συναισθήματα των πρωταγωνιστών με φόντο τα ιστορικά γεγονότα, κρατούν μονίμως σε αγωνία τον αναγνώστη. Κάθε σελίδα και μια νέα περιπέτεια ή μια πικρή αλήθεια.

Το τέλος, όπως πάντα στα βιβλία του Πάνου Αμυρά, απρόβλεπτο αλλά συνάμα βαθιά ανθρώπινο και συγκινητικό.