Το Φετιχιέ Τζαμί χτίστηκε για να “υποδεχτούν” οι Οθωμανοί της Αθήνας τον πορθητή της Κωνσταντινούπολης. Υπήρξε βυζαντινός ναός, σχολείο, φούρνος και φυλακή

Η περίοδος της τουρκοκρατίας στην Ελλάδα ξεκίνησε με την παράδοση της Ακρόπολης τον Ιούνιο του 1456 από τον τελευταίο Φλωρεντινό Δούκα στον Οθωμανό διοικητή της Θεσσαλίας, Ομάρ. Η πόλη άρχισε σιγά σιγά να αλλάζει. Τα λουτρά, τα ιερή τεμένη (τζαμιά) και τα σχολεία ήταν απαραίτητα για να δημιουργηθεί ένας ισλαμικός αστικός πυρήνας.

Η Ακρόπολη γρήγορα μετατράπηκε σε κατοικία των επιφανών Οθωμανών. Στις αρχές του 16^ου αιώνα γύρω από τον Παρθενώνα, κατοικούσε μόνο ο Αγάς με την τουρκική φρουρά, οι λεγόμενοι «καστριώτες Τούρκοι», μαζί με τις οικογένειές τους. Έχτιζαν τα σπίτια τους ανάμεσα στους ελεύθερους χώρους των μνημείων και τα οικοδομικά υλικά που χρησιμοποιούσαν ήταν κυρίως από τα ίδια τα μνημεία.

Η θρησκεία για τους μουσουλμάνους είναι αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς τους. Το πρώτο τζαμί της Αθήνας λειτούργησε μέσα στον Παρθενώνα. Μέχρι τότε λειτουργούσε ως χριστιανικός ναός αφιερωμένος στην Παναγία την Αθηνιώτισσα.

Η τουρκική κοινότητα τα πρώτα χρόνια μετά την κατάληψη της Ακρόπολης ήταν μικρή. Έως το 1519 υπήρχαν 10 μουσουλμανικές εστίες κι έτσι δεν χρειαζόταν επιπλέον τζαμί. Όμως, τα επόμενα χρόνια, μέχρι το 1540 οι Οθωμανοί κάτοικοι της πόλης τετραπλασιάστηκαν και έτσι απαιτούνταν περισσότεροι ναοί.

Το Φετιχιέ Τζαμί ήταν βυζαντινός ναός

Τα επόμενα τεμένη που χτίστηκαν ήταν μέσα στην πόλη κοντά στην αγορά και τα εμβληματικά μνημεία της αρχαιότητας. Μέσα στη ρωμαϊκή αγορά υπήρχε μια βυζαντινή εκκλησία κοντά στον Πύργο των Ανέμων, που μετατράπηκε και αυτή σε τζαμί, το Φετιχιέ Τζαμί. Η εκκλησία που ήταν μια τρίκλιτη βασιλική της μεσοβυζαντινής περιόδου που βρισκόταν σε κακή κατάσταση. Έτσι αποφασίστηκε γύρω στο 1670 η ανακατασκευή της σε οθωμανικό τέμενος. Αυτή την μορφή διατήρησε μέχρι σήμερα.

Η ονομασία «Φετιχιέ» προήλθε από τον οθωμανό κατακτητή Μωάμεθ Β΄τον Πορθητή, από τη λέξη «φετίχ», κατάκτηση. Κατά την άφιξη του Μωάμεθ του Πορθητή στην Αθήνα τον Αύγουστο του 1458, οι Οθωμανοί γιόρτασαν την έλευσή του στο Φετιχιέ Τζαμί. Ο Μωάμεθ μέχρι και σήμερα θεωρείται μεγάλος ηγέτης για τους Τούρκους, για όλα τα κατορθώματα που κατάφερε την περίοδο που βασίλευσε. Το Φετιχιέ ήταν γνωστό και ως το «τζαμί του σταροπάζαρου», λόγω της θέσης του μέσα στη ρωμαϊκή αγορά.

Το Φετιχιέ ως σχολείο, φυλακή και φούρνος

Με το πέρασμα των χρόνων, ο πληθυσμός των Οθωμανών όλο και αυξανόταν. Ολόκληρες οικογένειες ζούσαν στην πόλη και για αυτό έπρεπε να δημιουργήσουν μια νέα οθωμανική πόλη. Προκειμένου να μπορούν να ζουν οι Οθωμανοί με τις οικογένειές τους, έφτιαξαν σχολεία και λουτρά, απαραίτητα για την καθημερινότητά τους.

Το Φετιχιέ Τζαμί χρησιμοποιούνταν και σαν σχολείο. Εκεί στεγάστηκε το αλληλοδιδακτικό σχολείο για τα αγόρια, ενώ το Μετζίτ Τζαμί μέσα στην Ακρόπολη λειτουργούσε διδακτήριο για τα κορίτσια, στο διάστημα που η Αθήνα ήταν ελεύθερη από το 1822 μέχρι το 1826. Στη συνέχεια, το Φετιχιέ χρησιμοποιήθηκε για λίγο καιρό ως φυλακή και μετέπειτα λειτουργούσε ως στρατιωτικό αρτοποιείο.

Η άφιξη του Μωάμεθ ήταν ένα γεγονός που γιορτάστηκε στο Φετιχιέ, γι΄αυτό και θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα. Δεν ήταν όμως το μοναδικό εορταστικό γεγονός που έλαβε χώρα στο τζαμί. Τον Οκτώβριο του 1687 στο Φετιχιέ γιορτάστηκε η κατάληψη της Αθήνας από τον Μοροζίνι στη διάρκεια της ολιγόμηνης παραμονής των Βενετών στην πόλη.

Ο Μοροζίνι έχει μείνει στην ιστορία για τις βιαιοπραγίες του ενάντια στα αρχαία μνημεία και το χριστιανικό πληθυσμό. Ο βομβαρδισμός της Ακρόπολης είναι το μελανό σημείο στην παραμονή του, όπως και η αρπαγή ενός από τα δύο λιοντάρια που στόλιζαν την είσοδο του Πόρτο Λεόνε, το σημερινό λιμάνι του Πειραιά.

Από το 1950 το Φετιχιέ Τζαμί λειτουργούσε ως αποθήκη των αρχαιολογικών ευρημάτων των ανασκαφών νοτίως της Ακροπόλεως. Σήμερα το μνημείο έχει αποκατασταθεί στην πλησιέστερη αρχική του μορφή, σύμφωνα με εποχιακές γκραβούρες και χρησιμοποιείται κυρίως για εκθέσεις ζωγραφικής και αρχαιοτήτων.

Διαβάστε ακόμη στη «ΜτΧ»: Μοροζίνι ο βενετός που κατέστρεψε την Ακρόπολη όταν τη βομβάρδισε για να κατακτήσει την Αθήνα από τους Τούρκους. Πέθανε στο Ναύπλιο και ονομάστηκε «πελοποννησιακός»